Λίγες ημέρες πριν από την άφιξή της στην Αθήνα για το συνέδριο «EmTech Europe» που συνδιοργανώνει η «Καθημερινή» με το MIT Technology Review (5 και 6 Μαρτίου), η διακεκριμένη ακαδημαϊκός και ειδική σύμβουλος για θέματα τεχνητής νοημοσύνης στη Neom Education μίλησε αποκλειστικά στην «Κ» για την αλληλεπίδραση ανθρώπου – μηχανής, την «αναγνώριση» των ανθρώπινων συναισθημάτων από τις έξυπνες μηχανές και το «λάθος» της Ευρωπαϊκής Ενωσης που βάζει εμπόδια στην ανάπτυξή της.
H εξατομίκευση είναι ο δρόμος προς τα εμπρός, όπου οι ρομποτικοί «βοηθοί» θα μπορούσαν να κάνουν ορισμένα πράγματα για εμάς πιο γρήγορα.
– Η έρευνά σας επικεντρώνεται στη μηχανική αναγνώριση εκφράσεων του προσώπου και στην ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Πώς λειτουργεί αυτός ο μηχανισμός;
– Η ανάλυση της έκφρασης του προσώπου είναι ένα ζήτημα «υπολογιστικής όρασης». Αυτό που κάνουμε είναι να αναλύουμε ένα σύνολο εικόνων. Για παράδειγμα, ένα βίντεο είναι στην πραγματικότητα ένας αριθμός εικόνων που ακολουθούν η μια την άλλη. Και αυτό που εξετάζουμε είναι οι αλλαγές στα πρόσωπα και επιπλέον κατανοούμε αν αυτές οι αλλαγές έχουν κάποιο νόημα ή όχι. Οπότε εξετάζουμε τις μυϊκές αλλαγές που συμβαίνουν στο πρόσωπό σας και μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα συναισθήματά σας.
Η ερμηνεία των συναισθημάτων εξαρτάται από το φύλο, την κουλτούρα και την ηλικία. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να κατανοήσουμε την κίνηση του προσώπου, το νόημα αυτών των κινήσεων, και στη συνέχεια να χτίσουμε τις εφαρμογές μας πάνω σε αυτά τα αποτελέσματα, όπως, για παράδειγμα, να κατανοήσουμε τις αντιδράσεις των αυτιστικών παιδιών, να κατανοήσουμε κάποιες από τις αποκλίσεις που εμφανίζονται όταν οι άνθρωποι έχουν κατάθλιψη ή όταν οι άνθρωποι έχουν άνοια.
– Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να κατανοήσει πραγματικά τα συναισθήματά μας;
– Οχι, η τεχνητή νοημοσύνη είναι εντελώς «αγνωστικιστική». Η τεχνητή νοημοσύνη κάνει αυτό που της λέτε να κάνει. Επομένως δεν υπάρχει πραγματική κατανόηση των συναισθημάτων και αυτό που μπορεί να κάνει είναι η αναγνώριση μοτίβων. Ετσι θα «καταλάβει» ή θα «αναγνωρίσει» ότι συγκεκριμένα μοτίβα αλλαγών πρέπει να ερμηνευθούν με συγκεκριμένο τρόπο, αλλά δεν υπάρχει καμία υποκείμενη κατανόηση του τι σημαίνει αυτό. Αν πείτε ότι «αυτό είναι ένα στυλό» και αν πείτε ότι «αυτό είναι ένα χαμόγελο», είναι απλώς ένα αντικείμενο για την τεχνητή νοημοσύνη, κάτι που πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει.
– Από την εμπειρία σας στη Meta και στη Samsung, θα δούμε στο μέλλον πιο εξατομικευμένα τεχνολογικά προϊόντα ή εφαρμογές που θα συνδέονται με τον χρήστη και ενδεχομένως θα επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας;
– Θα έλεγα ότι η εξατομίκευση είναι ο δρόμος προς τα εμπρός, όπου αυτοί οι (ρομποτικοί) «βοηθοί» θα μπορούσαν να κάνουν ορισμένα πράγματα για εμάς πιο γρήγορα, με λιγότερη δική μας εμπλοκή και επίσης με λιγότερη γνώση για το πώς όλη αυτή η τεχνολογία λειτουργεί. Ετσι θα μπορούσατε να δώσετε στον «βοηθό» σας ένα αίτημα, να πάει να κάνει κράτηση για εσάς στο εστιατόριο ή να του πείτε ποιο είναι το ποσό των κεφαλαίων που θέλετε να επενδύσετε. Και δίνετε στον «βοηθό» σας αυτού του είδους τις οδηγίες και ο «βοηθός» γνωρίζει ποια είναι τα εστιατόρια που σας αρέσουν και ποια φαγητά σας αρέσουν.
Η επόμενη γενιά της τεχνητής νοημοσύνης νομίζω ότι θα είναι βασισμένη στην ομιλία και πιστεύω ότι αυτοί οι «βοηθοί» θα είναι σαν άνθρωποι, οι οποίοι θα σας μιλούν και θα μπορείτε να τους μιλάτε και να τους λέτε τι θέλετε. Ετσι πιστεύω ότι αυτό είναι το μέλλον. Ωστόσο, αν μέσω αυτών (των «βοηθών») θα παρακολουθείται η συμπεριφορά μας, νομίζω ότι αυτό είναι κάτι από το οποίο πρέπει να προστατευθούμε. Και γι’ αυτό υποστηρίζω ότι όλοι αυτοί οι εξατομικευμένοι βοηθοί τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να ζουν στη συσκευή σας, στο τηλέφωνό σας και να είστε ο μόνος άνθρωπος που θα έχει πρόσβαση, ενώ αυτές οι πληροφορίες δεν πρέπει να αποστέλλονται σε οποιοδήποτε δίκτυο ή οποιονδήποτε διακομιστή που βρίσκεται εκτός του τηλεφώνου σας, διότι με αυτόν τον τρόπο κινδυνεύετε να παραβιαστούν κάποια από τα μοτίβα συμπεριφοράς σας.
– Προς το παρόν η συναισθηματική υπολογιστική μπορεί να ενσωματωθεί σε ένα ανθρωποειδές που διαβάζει τον ανθρώπινο ομόλογό του, αλλά πόσο κοντά βρισκόμαστε στο να έχουμε ένα ρομπότ να εκφράζει πραγματικά συναισθήματα;
– Αυτή τη στιγμή τα ανθρωποειδή που έχουν κατασκευαστεί σημειώνουν εξαιρετική πρόοδο. Η πρόοδος είναι εξαιρετικά καλή σε μηχανικό επίπεδο. Ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει το ζήτημα της πραγματικής κατανόησης του φυσικού κόσμου. Αυτό είναι κάτι που δεν έχει επιτευχθεί ακόμη. Το ερώτημα είναι αν τα ρομπότ θα πρέπει να δείχνουν ανθρώπινα συναισθήματα, καθώς πραγματικά συναισθήματα δεν θα έχουν ποτέ. Το θέμα αυτό είναι πραγματικά αμφισβητήσιμο. Αυτό που θα πρότεινα είναι ότι αν έχουμε ρομπότ «παραγωγής», μπορεί να μη χρειάζεται να έχουν πρόσωπα. Αν έχουμε ρομπότ που φτιάχνουν αυτοκίνητα, δεν χρειάζεται να έχουν πρόσωπο. Αν έχετε έναν οδηγό μέσα στο αυτοκίνητό σας, ο οποίος είναι ρομποτικός, δεν χρειάζεστε πρόσωπο, παρά μόνο να σας οδηγήσει από το Α στο Β μέρος. Ετσι πραγματικά δεν χρειάζεστε καθόλου πρόσωπα.
Ωστόσο μπορεί να υπάρχουν κάποιες εφαρμογές όπου θέλουμε να έχουμε πρόσωπα και να έχουμε κάποια προσομοίωση των ανθρώπινων εκφράσεων, για παράδειγμα στη φροντίδα και ιδιαίτερα στην κατ’ οίκον φροντίδα, όπως στη φροντίδα ηλικιωμένων ή στη φροντίδα παιδιών, και αυτή η προσομοίωση της «ενσυναίσθησης» θα ήταν χρήσιμη γι’ αυτούς τους ανθρώπους, καθώς
– Υπάρχει η ανησυχία ότι η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, χωρίς επαρκές νομοθετικό πλαίσιο και χωρίς κατανόηση των συνεπειών της. Συμφωνείτε ότι κινούμαστε πολύ γρήγορα για την ανάπτυξή της; Και μήπως πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες προτού προχωρήσει;
– Αυτό είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα και πιστεύω ότι οι νομοθεσίες είναι πρόωρες. Πιστεύω ότι το να σταματήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη με οποιονδήποτε τρόπο αυτή τη στιγμή είναι λάθος, επειδή δεν έχουμε απολύτως καμία σαφήνεια σχετικά με το πού πρέπει να αναπτυχθεί η τεχνητή νοημοσύνη. Πιστεύω ότι η Ε.Ε. έκανε λάθος που θέσπισε αυτή τη νομοθεσία (σ.σ. εποπτεία συστημάτων Τ.Ν.). Και νομίζω ότι στην πραγματικότητα έχουμε μείνει πολύ πίσω στην ανάπτυξή της ακριβώς εξαιτίας αυτής της νομοθεσίας. Ο λόγος είναι ότι μερικά από τα καλύτερα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί είναι από αμερικανικές εταιρείες και εξαιτίας αυτής της νομοθεσίας δεν μπορούν να κυκλοφορήσουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Επίσης, αυτός ο κανονισμός έχει γίνει με έναν γενικευμένο τρόπο, το οποίο σημαίνει ότι απλώς απαγορεύει τα πάντα με τον ίδιο τρόπο, χωρίς να λαμβάνει υπόψη αν κάποιες πτυχές, κάποιες εφαρμογές είναι πράγματι χρήσιμες για τους ανθρώπους, όπως σε ιατρικές περιπτώσεις και σε νοσηλευτικές περιπτώσεις ή στη βοήθεια που έχουν οι άνθρωποι στα αυτοκίνητά τους για την πρόληψη ατυχημάτων. Επομένως, αυτή τη στιγμή δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τίποτε από αυτά και αυτό αποτελεί πρόβλημα, γιατί έτσι σταματάτε την πρόοδο. Οπότε απευθύνω έκκληση στους Ευρωπαίους ηγέτες να επανεξετάσουν αν αυτή ήταν μια έξυπνη κίνηση ή τουλάχιστον να διαβάσουν τη διατύπωση της νομοθεσίας που έχει δοθεί μέχρι στιγμής.
Οι άνθρωποι πάντα θα είναι σε θέση να ελέγχουν τις μηχανές
– Μιλώντας για το μέλλον, πώς οραματίζεστε την αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου και τεχνητής νοημοσύνης;
– Πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι πλήρως διαλογική. Ενα από τα προβλήματα σήμερα είναι ότι πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν πραγματικά την εμπειρία στην κατασκευή μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης και έχουμε δισεκατομμύρια ανθρώπους που δεν την έχουν, αλλά πραγματικά η τεχνητή νοημοσύνη είναι η τεχνολογία που θα πρέπει να αποτελέσει κληρονομιά για ολόκληρο το ανθρώπινο είδος. Και ο μόνος τρόπος με τον οποίο αυτό θα μπορούσε πραγματικά να γίνει είναι μέσω αυτής της συνομιλίας ανθρώπου – τεχνητής νοημοσύνης, όπου οι άνθρωποι με φυσική γλώσσα θα μπορούν να ζητούν από την τεχνητή νοημοσύνη να τους βοηθήσει, να σκεφθεί γι’ αυτούς σε ορισμένα ζητήματα, να προτείνει λύσεις και στη συνέχεια να εξηγήσει γιατί αυτές οι λύσεις έχουν προκριθεί με βάση τα δεδομένα στα οποία έχουν εκπαιδευθεί. Και νομίζω ότι αυτό είναι το μέλλον.
Αν έχουμε ρομπότ που φτιάχνουν αυτοκίνητα, δεν χρειάζεται να έχουν πρόσωπο. Αν έχετε έναν οδηγό στο αυτοκίνητό σας, ο οποίος είναι ρομποτικός, δεν χρειάζεστε πρόσωπο. Ωστόσο μπορεί να υπάρχουν εφαρμογές όπου θέλουμε να έχουμε πρόσωπα και κάποια προσομοίωση των ανθρώπινων εκφράσεων, για παράδειγμα στην κατ’ οίκον φροντίδα, λέει η ακαδημαϊκός. Φωτ. Reuters.
– Μια προβοκατόρικη ερώτηση: Θα είναι πάντα σε θέση οι άνθρωποι να ελέγχουν τις μηχανές;
– Πιστεύω, ναι. Ξέρω ότι πολλοί άνθρωποι δεν συμμερίζονται την πεποίθησή μου, αλλά το θέμα είναι ότι δεν μπορούμε να επιχειρηματολογήσουμε ούτε υπέρ ούτε κατά, διότι σε αυτό το σημείο ό,τι έχει κατασκευαστεί είναι πολύ απλοϊκό και χρησιμοποιεί την ανθρώπινη γνώση. Επομένως, όλη αυτή η ιστορία (τεχνητή νοημοσύνη) θα φθάσει σε ένα σημείο στο οποίο με κάποιον τρόπο θα αλλάξει ο παράγοντας «γνώση».
Γνωρίζοντας τα τελευταία 70 χρόνια προόδου της τεχνολογίας, αυτό προς το παρόν είναι αδύνατον, καθώς δεν έχουν ενσωματωθεί στους υπολογιστές «βιολογικά στοιχεία». Δεν ξέρω αν αυτή τη στιγμή οι εταιρείες εξετάζουν τέτοιους υπολογιστές, αλλά μέχρι τώρα τα πάντα βασίζονται στους κανόνες που εμείς ενσωματώνουμε σε αυτή την τεχνολογία. Επομένως νομίζω ότι πάντα θα έχουμε τον έλεγχο, όσο υπάρχει το προστατευτικό κιγκλίδωμα της απουσίας βιολογικών στοιχείων στους υπολογιστές.
Τα πάντα βασίζονται στους κανόνες που εμείς ενσωματώνουμε σε αυτή την τεχνολογία.
– Στις 5 και 6 Μαρτίου η «Καθημερινή» και το MIT Technology Review συνδιοργανώνουν στην Αθήνα το συνέδριο για την τεχνητή νοημοσύνη, «EmTech Europe 2025». Ποιος θα είναι ο κεντρικός πυλώνας της ομιλίας σας;
– Ο κεντρικός πυλώνας της ομιλίας μου θα είναι το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης και το μέλλον της διαλογικής τεχνητής νοημοσύνης (conversational AI). Αυτό σημαίνει ότι θα εξηγήσω γιατί χρειαζόμαστε η διαλογική Τ.Ν. να είναι όσο το δυνατόν πιο φυσική γίνεται, δηλαδή όπως είναι η συνομιλία μας, με στόχο να μπορέσει ολόκληρη η ανθρωπότητα να χρησιμοποιήσει τα αγαθά αυτής της τεχνολογίας.
[Η Μάια Πάντιτς θα είναι ομιλήτρια στο συνέδριο «EmTech Europe» του MIT Technology Review σε συνεργασία με την «Καθημερινή», το οποίο θα γίνει στην Αθήνα στις 5-6 Μαρτίου].
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)