«Ομορφο», είπε στην οικοδέσποινά του Ελενα Ιλιουχίνα, η οποία είχε επιβλέψει την κατασκευή του ουρανοξύστη. Αν και ελάχιστα γνωστή στο κοινό, η κομψή γυναίκα ήταν στέλεχος με μεγάλη επιρροή στον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, ανώτερο στέλεχος σε μια επιτυχημένη θυγατρική της Gazprom. Μέχρι τον Μάρτιο του επόμενου έτους είχε αναδειχθεί αναπληρώτρια διευθύνουσα σύμβουλος της ίδιας της Gazprom, με αποστολή να ολοκληρώσει τη φιλόδοξη αναδιάρθρωση της μεγαλύτερης εταιρείας της Ρωσίας. Αφού επωφελήθηκε για χρόνια από το μονοπώλιο στις εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, η Gazprom αγωνίζεται να ξεπεράσει τη μεγαλύτερη κρίση στην ιστορία της, μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία.
Φέτος οι συνολικές παραδόσεις στην Ευρώπη και στην Τουρκία αναμένεται να πέσουν πέντε φορές κάτω από τα επίπεδα του 2019, αγγίζοντας τα 47 δισ. κυβικά μέτρα, ενώ οι ταμειακές ροές θα παραμείνουν αρνητικές, με έλλειμμα 178 δισ. δολαρίων έως το 2034, σύμφωνα με μια 42σέλιδη παρουσίαση της Gazprom. Το έγγραφο, με τίτλο «Ο μετασχηματισμός της Gazprom», υπογραμμίζει τις βασικές προκλήσεις από τις διαταραγμένες αλυσίδες εφοδιασμού και τα εξασθενημένα συμβόλαια έως την περιορισμένη πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
Στόχος της Iλιουχίνα είναι να συγκεντρώσει τα διάσπαρτα τμήματα της Gazprom σε μια «ενιαία, κάθετα ολοκληρωμένη εταιρεία». Αυτό περιλαμβάνει τον αυστηρότερο έλεγχο της Gazprom Neft, της κερδοφόρου πετρελαϊκής εταιρείας όπου η ίδια θήτευσε πάνω από μία δεκαετία. Προτείνει επίσης τη μείωση του κόστους –από τα ταξίδια μέχρι τις μισθώσεις γραφείων– και την εκποίηση μη βασικών περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης του δικτύου ανεφοδιασμού μεθανίου της Gazprom. Τον Φεβρουάριο η Gazprom έθεσε επίσης πολλά κτίρια προς πώληση. Επιπλέον, το σχέδιο περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη μείωση προσωπικού που έγινε ποτέ στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας. Επειτα από δύο δεκαετίες επέκτασης χρειάστηκε να περικοπούν 1.600 θέσεις εργασίας – λίγο λιγότερο από το 40%.
Ο Πούτιν άρχισε να ενισχύει τον έλεγχο της Gazprom αμέσως μετά την άνοδό του στην εξουσία στις αρχές της δεκαετίας του 2000, εν μέσω της εκτίναξης των τιμών της ενέργειας. Τα τεράστια κέρδη της βοήθησαν στη χρηματοδότηση μιας αυτοκρατορίας που ξεπερνάει την ενέργεια, από μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια όπως το NTV μέχρι την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας και μεγάλο μέρος του αθλητικού τομέα της χώρας. Απασχολεί περίπου 500.000 άτομα. Η Gazprom όχι μόνο ενίσχυσε τη διακυβέρνηση του Πούτιν στο εσωτερικό, αλλά τον βοήθησε επίσης να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη και στην Ουκρανία, στο κύριο σημείο διέλευσης.
Τα πράγματα άλλαξαν τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν σαμποτέρ ανατίναξαν τον Nord Stream, την κύρια διαδρομή του αγωγού της Ρωσίας προς την Ευρώπη, κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα. Η έκρηξη επιτάχυνε τις προσπάθειες της Ευρώπης να τερματίσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, με το ποσοστό των εισαγωγών της από τη χώρα να πέφτει στο 11,2% το 2024 από 40% προπολεμικά, καταστρέφοντας το επιχειρηματικό μοντέλο της Gazprom.
Για να αποκαταστήσει πλήρως τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η Gazprom χρειάζεται μια σημαντική αλλαγή δυτικής πολιτικής – ένα σενάριο που φαίνεται πιο εύλογο καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για τον τερματισμό του πολέμου. Προς το παρόν η θέση της παραμένει επισφαλής. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης είναι σε εξέλιξη, οι αναλυτές όμως δεν είναι απολύτως πεπεισμένοι ότι η Gazprom είναι έτοιμη να αγκαλιάσει τις αλλαγές, καθώς ένα μεγάλο τμήμα της ακόμη λαχταράει μια επιστροφή στο παρελθόν.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")