Η εξέλιξη της τεχνολογίας ενθαρρύνει πλέον την ανάγνωση, π.χ. ενός μυθιστορήματος, μέσω μιας ειδικής συσκευής, ενός PC ή ενός κινητού τηλεφώνου smart phone και iPhone. Όπως και να το κάνουμε, τα e-books είναι εδώ για να αντικαταστήσουν τις παραδοσιακές σελίδες χαρτιού και να αλλάξουν για
τα καλά την ιστορία των λογοτεχνικών εκδόσεων.
Tα καινούργια «κόλπα» της ψηφια- κής πραγματικότητας έχουν μπει εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία (και) στα χωράφια των εντύπων, κάτι που τελικά ήταν αναπόφευκτο. Εφόσον μπορώ να αποθηκεύσω στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή μου (σε αρχείο Word, pdf, txt κ.λπ.) το κείμενο των 750 λέξεων που γράφω αυτή τη στιγμή, γιατί να μην κάνω το ίδιο και με το μυθιστόρημα «Illuminati», αν με έλεγαν Νταν Μπράουν; Να το στείλω via e-mail σε ένα φίλο μου βιβλιοκριτικό για να μου πει τη γνώμη του, ή ακόμη και στον εκδότη μου για να καταλήξουμε σε κάποια συμφωνία κάποιων (αρκετών) χιλιάδων ευρώ; Κι αν αυτός το θεωρήσει «πατάτα», ποιος με εμποδίζει να το ανεβάσω στο διαδίκτυο, να το γράψω σε χίλια CDs ή σε κάρτες μνήμης και να το μοιράσω στην πλατεία Συντάγματος; Και όταν γίνει talk of the town με τη βοήθεια (και) κάποιων φίλων βιβλιοκριτικών που έχουν «βαριά» πένα στην πιάτσα, ίσως δεχτώ (κατόπιν αδράς αμοιβής) να γίνει ταινία με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς. Βέβαια, στις μέρες μας κάτι τέτοιο ίσως μοιάζει με φιλόδοξο, πρωτοποριακό, πλην απίθανο σενάριο, αλλά ποιος μπορεί να πει με σιγουριά ότι δεν θα είναι η συνήθης πρακτική του 2020; Όλα από κάπου ξεκινούν. Όταν εμφανίστηκε το πρώτο κινητό τηλέφωνο σε μέγεθος παντόφλας, ελάχιστοι (καταναλωτές) οραματίστηκαν το smart phone που σου φέρνει τα e-mails σου «ανά χείρας» και σου δείχνει το δρόμο μέσω δορυφόρου. Βλέποντας τελευταία τις ημερήσιες ή εβδομαδιαίες εφημερίδες να ανεβαίνουν σε μορφή pdf αρχείων στα sites του internet διαισθανόμαστε ότι ζούμε στο πετσί μας τα πρώτα βήματα της επανάστασης της πληροφορίας, η οποία δεν ξέρουμε πού ακριβώς θα φτάσει, αλλά είμαστε σίγουροι ότι έχει πολύ μέλλον. Και ό,τι έχει πολύ μέλλον, αυτομάτως έχει και πολύ χρήμα. Το ίδιο προφανώς ισχύει και για τα e-books…
Από τον Γουτεμβέργιο στα megabytes
E-book είναι το περιεχόμενο μιας λογοτεχνικής έκδοσης σε ψηφιακή μορφή (κυρίως pdf), το οποίο διαβάζεται μέσω μιας ηλεκτρονικής συσκευής που διαθέτει οθόνη υγρών κρυστάλλων (LCD). Όπως το MP3 αντικαθιστά τους δίσκους βινυλίου, τις μαγνητικές κασέτες ή τα CDs, έτσι και τα e-books αντικαθιστούν τα βιβλία ως «αντικείμενα» με κειμενικό περιεχόμενο. Πώς ξεκίνησαν όμως; Το 1971 ο Μάικλ Χαρτ ξεκίνησε το Gutenberg Project, ένα «σχέδιο» που αφορούσε τη συλλογή και ψηφιοποίηση τίτλων βιβλίων και κειμένων. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη ψηφιακή βιβλιοθήκη, που αποτέλεσε τη γέννηση των e-books και αριθμεί σήμερα 28.000 διαφορετικούς τίτλους. Από το 1985 έως το 1992 ο Μπομπ Στάιν μέσω της Voyager Company που είχε ιδρύσει κυκλοφορούσε βιβλία σε μορφή CD-ROMs. To 1995, το Amazon (ιντερνετική εμπορική πύλη) άρχισε να πουλά (κανονικά, όχι e-books) βιβλία μέσα από τo site του, ενώ το 1998 εμφανίστηκαν τα πρώτα e-books που μπορούσαν να διαβαστούν μέσω των συσκευών Rocket e-book και Softbook. To 2000 o Στίβεν Κινγκ κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Riding Bullet» μόνο σε ψηφιακή μορφή. Από το 2002 και μετά διάφοροι εκδοτικοί οίκοι αποφάσισαν ότι θα είναι σκόπιμο και επικερδές να πωλούν τα βιβλία τους σε ψηφιακή μορφή. Το 2006 η Sony έβγαλε στην αγορά τη συσκευή SonyReader, ενώ την επόμενη χρονιά (2007) η Amazon απάντησε με τη συσκευή Kindle. Τα τελευταία δύο χρόνια (2008 και 2009) διάφορες εταιρείες κυκλοφόρησαν και συνεχίζουν να κυκλοφορούν συσκευές για τα e-books σε διάφορες τιμές, οι οποίες περιέχουν από 10
έως 20 βιβλία στη μνήμη τους.
Το τέλος των χάρτινων σελίδων;
Ο σκοπός των εκδοτικών οίκων δεν είναι ιερός. Να τρέφουν δηλαδή το μυαλό του βι βλιοφάγου κοινού με διάφορες εκδόσεις χωρίς να εισπράττουν το αντίτιμο. Βλέποντας τις τεχνολογικές εξελίξεις πάνω στο θέμα έβαλαν στα ράφια των βιβλιοπωλείων τις ανάλογες συσκευές, προσφέροντας μάλιστα δωρεάν παλιότερα βιβλία, με τη σύμφωνη γνώμη των συγγραφέων τους, και παράλληλα έκαναν ανοίγματα στο internet για να υπάρχει πρόσβαση από τα smart phones. Στην Ελλάδα, οι Εκδόσεις Καστανιώτη προσφέρουν το BeBook κοντά στα €300 (με «ενσωματωμένους» επτά τίτλους βιβλίων), ενώ ακολουθούν κατά πόδας και οι υπόλοιποι της πιάτσας. Στο εξωτερικό, το πράγμα έχει προ- χωρήσει πολύ (π.χ. στην Ολλανδία και στο Βέλγιο υπολογίζουν ότι σε δέκα χρόνια οι μισοί «βιβλιοφάγοι» θα έχουν συσκευή e-reader). Βέβαια, είναι και θέμα μόδας. Ενδεχομένως να διαβά- ζεις δύο βιβλία το χρόνο, αλλά να έχεις e-reader επειδή έχει ο γείτονας ή ο συνάδελφος. Συγκρίνεται όμως η αίσθηση του «παραδοσιακού» και «χειροπιαστού» βιβλίου με ένα e-book που διαβάζεται μέσω μιας «ξεκούραστης» e-ink οθόνης; Τι θα κάνουν οι «φετιχιστές» των βιβλίων; Όπως συνηθίσει κανείς. Είναι αλήθεια ότι τα e-books είναι οικολογικής λογικής, καθώς το χαρτί προκύπτει από χιλιάδες τόνους ξυλείας, αλλά και ένας λόγος να χάσουν κάποιοι τη δουλειά τους (τυπογράφοι, βιβλιοδέτες, γραφίστες, βιβλιοπώλες, διανομείς κ.ά.). Πάντως, οι συγγραφείς και οι βιβλιοκριτικοί θα είναι οι μόνοι που δεν θα πει- νάσουν στο χώρο. Από τη στιγμή όμως που δεν υπάρχουν τόσοι «μεσάζοντες» για να φτάσει στα χέρια μας ένα e-book, είναι άδικο να το πληρώνουμε (συν τη συσκευή) σχεδόν όσο ένα «κανονικό» βιβλίο. Ίσως γιατί είναι ένα φρέσκο φρούτο στο πανέρι της αγοράς…
(από την εφημερίδα "FREE SUNDAY", 24/05/2009)