Ένα πολύχρωμο υποθαλάσσιο δάσος έχουν δημιουργήσει τα τελευταία χρόνια περισσότερα από 30 εξωτικά είδη φυκιών που βρήκαν καταφύγιο στις ελληνικές θάλασσες, ταξιδεύοντας κολλημένα στα ύφαλα των πλοίων από την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό.
Oρισμένα από τα φύκη αυτά, που το μήκος τους φθάνει έως και τα 40 εκατοστά μπόρεσαν να αναπτυχθούν σε θαλάσσιες περιοχές της χώρας μας, επειδή το περιβάλλον του βυθού δεν είναι σε καλή κατάσταση. Έτσι, σε πολλά σημεία του Αιγαίου και του Ιονίου, κυρίως κοντά σε λιμάνια ή σε παράκτιες τοποθεσίες όπου καταλήγουν λύματα από σπίτια, εργοστάσια ή βιομηχανικές μονάδες, τα φύκη βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και εξαπλώνονται σιγά σιγά πάνω στα βράχια του πυθμένα ή (πιο σπάνια) στην άμμο. Έναν τέτοιο πληθυσμό από φύκια, τα Codium fragile, εντόπισε ο κ. Κώστας Τσιάμης στο λιμάνι της Άνδρου, σε ένα σημείο όπου το θαλάσσιο οικοσύστημα είναι ασταθές λόγω της ρύπανσης, «δηλαδή δεν έχει καλή υγεία». Ο κ. Τσιάμης είναι υποψήφιος διδάκτωρ Βιολογίας στο ΕΛΚΕΘΕ και μελετά την επίδραση που έχουν τα ξενικά φύκη στο οικοσύστημα των ελληνικών θαλασσών. «Μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον 30 είδη ξενικών φυκών έχουν έρθει στις ελληνικές θάλασσες και έχουν αναπτυχθεί σε διάφορες περιοχές. Από τα είδη αυτά, λιγότερα από 10 έχουν δημιουργήσει μεγάλους πληθυσμούς», λέει στα «ΝΕΑ».
Παρόμοια είδη φυκών, με εντυπωσιακά σχήματα και λαμπερά χρώματα, υπάρχουν και σε άλλα σημεία της χώρας. Έχουν βρεθεί στον Σαρωνικό Κόλπο, το Ιόνιο, τη Ρόδο, το Βόρειο Αιγαίο, τον Μεσσηνιακό Κόλπο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει, το Caulerpa racemosa που είναι ολόιδιο με σταφύλι και αποκαλείται σταφύλι της θάλασσας. Οι επιστήμονες το εντόπισαν στον Σαρωνικό Κόλπο σε μικρό βάθος, κοντά στο μισό μέτρο. Στη Ρόδο βρήκε πρόσφορο έδαφος και αναπτύχθηκε ένα άλλο φύκι με έντονο πορφυρό χρώμα, το Αsparagopsis taxiformis που μοιάζει με φτέρη. Στο ίδιο νησί ευδοκιμεί πάνω στα βραχάκια του βυθού το Stypopodium schimperi, που έχει χρώμα τιρκουάζ και μοιάζει σαν μπουκέτο με φτερά πεταλούδας.
Βέβαια, η παρουσία φυκών στις ελληνικές θάλασσες δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκην ότι είναι ρυπασμένες. Άλλωστε εκτιμάται ότι στην Ελλάδα ζουν περίπου 500 είδη φυκών, οργανισμών που εμφανίστηκαν πριν από εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια χρόνια όταν η θάλασσα ήταν αμόλυντη.
Καταφύγιο για ψάρια
Ωστόσο, το ερώτημα που απασχολεί τους ειδικούς είναι αν η εξάπλωση των ξενικών φυκών στο Αιγαίο και το Ιόνιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο οικοσύστημα που τα φιλοξενεί. «Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συστάδες των φυκών λειτουργούν ως καταφύγιο για διάφορους οργανισμούς όπως ψάρια, χταπόδια, αχινοί, καβούρια, που μαζεύονται εκεί με σκοπό να βρουν τροφή ή να αναπαραχθούν. Είναι σαν ένα δάσος που φιλοξενεί άγρια ζώα. Από την άλλη, όμως, δεν έχουμε ακόμη επαρκή στοιχεία στη διάθεσή μας με τα οποία να αποδεικνύεται ότι οι πληθυσμοί από ξενικά φύκια απομακρύνουν από την περιοχή όπου εγκαθίστανται άλλους οργανισμούς, αναγκάζοντάς τους να πάνε αλλού να βρουν καταφύγιο και διαταράσσοντας με τον τρόπο αυτό τη βιοποικιλότητα».
Ακόμα και σε βάθος 200 μέτρων!
ΤΑ ΦΥΚΙΑ φθάνουν στο Αιγαίο και το Ιόνιο κυρίως μέσω της Διώρυγας του Σουέζ.
Προσκολλώνται στα ύφαλα των πλοίων ή πιάνονται στα δίχτυα ψαράδων και όταν τα σκάφη αυτά έρχονται στη χώρα μας, κομμάτια φυκιών ή σπόροι τους αποκολλώνται και καταλήγουν στον βυθό όπου βρίσκουν κατάλληλες συνθήκες για να ευδοκιμήσουν.
Ορισμένα από τα εξωτικά φύκια, όπως εξηγεί ο κ. Κ. Τσιάμης, ζουν σε βάθος μέχρι και 200 μέτρων, καθώς μπορούν να εκμεταλλεύονται ακόμη και τη λιγοστή ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει τόσο βαθιά και να ενεργοποιούν τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης με τη βοήθεια θρεπτικών συστατικών του νερού, η οποία τους επιτρέπει να αναπτύσσονται και να πολλαπλασιάζονται. Τα φύκια αυτά βρίσκονται πολλά χρόνια στην Ελλάδα, αλλά κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια πότε άρχισαν να εμφανίζονται μαζικά. Ούτε επίσης πόση έκταση καταλαμβάνουν σε ορισμένες θαλάσσιες περιοχές. Το σίγουρο είναι ότι ορισμένα είδη φυκιών είχαν βρει καταφύγιο στις θάλασσες της Ελλάδας, ακόμη και πριν από 50 χρόνια.
30 Ξένα Είδη Φυκιών στο Αιγαίο
(από την εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ", 02/06/2009)