O Δεκέμβριος βρήκε τον Μπαράκ Ομπάμα να παραλαμβάνει στη Νορβηγία το Νομπέλ Ειρήνης. Ο Ιανουάριος τον βρίσκει να ασχολείται με τη δράση της Αλ Κάιντα στην Υεμένη, μια χώρα που κατά τους, πάντοτε υπερβολικούς, αμερικανούς αναλυτές μπορεί να εξελιχθεί σε νέο Αφγανιστάν.
Η κυριαρχία του Ομπάμα εντός και εκτός ΗΠΑ το 2009 ήταν αδιαμφισβήτητη. Η αύρα του και μόνο ήταν επαρκής για να του εξασφαλίσει συμπάθειες. Προς το παρόν πάντως η εξωτερική πολιτική την οποία έχει ακολουθήσει δεν μοιάζει να διαπνέεται από φρέσκια στρατηγική σκέψη. Οσο και αν το στυλ απέχει παρασάγγας από εκείνο του Τζορτζ Μπους, ο Ομπάμα ακολουθεί ουσιαστικά την πολιτική του προκατόχου του στα περισσότερα μέτωπα, με την εξαίρεση ίσως του Αφγανιστάν.
Σταχυολογούμε: Στο Μεσανατολικό, οι διακηρύξεις περί «νέου ξεκινήματος» έχουν πέσει στο κενό- χωρίς φυσικά η ευθύνη να βαραίνει αποκλειστικά τον Ομπάμα. Στο Ιράκ, το χρονοδιάγραμμα της σταδιακής αποχώρησης των στρατευμάτων είχε ουσιαστικά προκαθοριστεί ήδη επί Μπους. Στο Ιράν, η απόφαση για ενεργότερη συμμετοχή στις συνομιλίες δεν έχει μεταβάλει το βασικό πλαίσιο της επιβολής κυρώσεων αν δεν υπάρξει συμμόρφωση, με την απειλή στρατιωτικής βίας πάντοτε στο τραπέζι. Ακόμη και στο Αφγανιστάν, η στρατηγική της ενίσχυσης των στρατευμάτων με παράλληλη προσπάθεια προσέγγισης μετριοπαθών στοιχείων των Ταλιμπάν είναι εφάμιλλη εκείνης την οποία εφάρμοσε ο στρατηγός Πετρέους στο Ιράκ.
Δύο είναι τα βασικά στοιχεία της αλλαγής την οποία επιδιώκει να επιφέρει στη μετά Μπους αμερικανική εξωτερική πολιτική ο Ομπάμα. Το πρώτο αφορά την αλλαγή της διεθνούς εικόνας των ΗΠΑ, ώστε να αποσπάσει την υποστήριξη παικτών όπως η Ρωσία και η Κίνα για την αντιμετώπιση προβλημάτων, με κυριότερο το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Το δεύτερο είναι να ξαναφέρει μέσω αυτής της «φρέσκιας» εικόνας τους Ευρωπαίους στο αμερικανικό άρμα και να κερδίσει τη βοήθειά τους, π.χ. στο Αφγανιστάν.
Ωστόσο η γοητεία δεν αρκεί για να του εξασφαλίσει απτά οφέλη. Η Μόσχα και το Πεκίνο δεν θα του κάνουν τη ζωή εύκολη στο Ιράν υποστηρίζοντας κυρώσεις επειδή η αντιπυραυλική ασπίδα δεν θα εγκατασταθεί στην Ανατολική Ευρώπη ή επειδή ο Ομπάμα ήταν προσεκτικός στα όσα είπε για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα. Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι συμπαθούν μεν τον αμερικανό πρόεδρο, αλλά θα δεχθεί αυτός να τους προσφέρει μεγαλύτερο ρόλο σε μείζονα διεθνή ζητήματα ή να σταματήσει να τους ζητεί συνέχεια να πληρώνουν;
Με λίγα λόγια, ο Ομπάμα επεδίωξε κατά την πρώτη του χρονιά να κερδίσει χρόνο σε όλα τα μέτωπα. Μοιάζει δύσκολο ότι θα μπορέσει να βρει λίγον ακόμα, καθώς οι αποφάσεις επείγουν. Αυτό που φαίνεται να λείπει είναι μια καινούργια στρατηγική. Βέβαια, καμιά φορά η στρατηγική επιβάλλεται από τα γεγονότα. Αν όμως αυτά ξεφύγουν από τον έλεγχο, τότε ακόμη και μια αυτοκρατορία όπως οι ΗΠΑ μπορεί να τα βρει μπαστούνια...
(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 08/01/2010)