Πολλοί συνεχίζουν
να επιμένουν πως τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση και η πολιτική που ακολουθεί
κάτω από τις οδηγίες της τρόικας είναι νεοφιλελεύθερη. Η ανοησία του ισχυρισμού
είναι περίπου αυταπόδεικτη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση
και η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα αντιπαθούν τις νεοφιλελεύθερες επιλογές
περισσότερο ακόμη κι από την κ. Παπαρήγα. Το δε Διεθνές Νομισματικό Ταμείο,
κάτω από την ηγεσία του Γάλλου σοσιαλιστή και επίδοξου υποψήφιου για την
Προεδρία της Γαλλίας κ. Στρώς Κάν, μοιάζει με νεοφιλελεύθερο όσο ένας άγριος
λύκος της Μογγολίας με την ψιψίνα της κυριούλας του διπλανού διαμερίσματος. Οι
αγγλοσαξονικές ρίζες των πολιτικών της ελεύθερης αγοράς κάνουν τους Γερμανο-Γάλλους
που κυριαρχούν στα ευρωπαϊκά πράγματα να βλέπουν τον νεοφιλελευθερισμό όπως τον
αντικρίζουν τα στελέχη του βαθέως ΠΑΣΟΚ ή και της ελληνικής λαϊκής δεξιάς.
Οι σχετικές
πολιτικές το επιβεβαιώνουν. Τα κυβερνητικά μέτρα έχουν κατά κύριο λόγο
επικεντρωθεί στους φόρους. Μεγάλοι συντελεστές άμεσης φορολογίας, φόροι στην
ακίνητη περιουσία, αυξήσεις του ΦΠΑ, έκτακτες εισφορές, συχνές μεταβολές στις
φορολογικές διατάξεις. Και βέβαια καινούργιες ρυθμίσεις ελέγχων στις διάφορες
αγορές –από το εμπόριο, στην οικοδομή και στις διάφορες επί μέρους
δραστηριότητες. Πώς είναι δυνατόν όλες αυτές οι βάναυσες παρεμβάσεις στην τσέπη
και στην κοινωνική ζωή των πολιτών να αποκαλούνται, από πελαγωμένους ηλίθιους,
σαν νεοφιλελεύθερες;
Έχω πολλές φορές εξηγήσει πως ο νεοφιλελευθερισμός εκφράζεται με διαφορετικές
πολιτικές. Η ελαχιστοποίηση των φορολογικών επιβαρύνσεων είναι η σημαντικότερη
από αυτές. Οι δραματικές περικοπές στην έκταση του δημόσιου τομέα και στις
επιχειρηματικές του δραστηριότητες είναι μία άλλη. Κι ακολουθούν βέβαια ο
έλεγχος της προσφοράς χρήματος, η διοικητική απορρύθμιση των αγορών (
deregulation) και η μεταφορά δημόσιας
ιδιοκτησίας σε ιδιώτες (ιδιωτικοποίηση). Με κεντρικό άξονα βέβαια την
απελευθέρωση. Κάθε είδους απελευθέρωση, από τις αγορές μέχρι τα επαγγέλματα,
τον ανταγωνισμό, τις εργασιακές σχέσεις και τις προσωπικές επιλογές (από το
σχολείο μέχρι την υγεία). Τι απ’ αυτά έγινε στην Ελλάδα; Με την εξαίρεση μιας
σχεδόν δυσλεκτικής παρέμβασης στις άδειες μεταφορών δημόσιας χρήσης, τίποτε
άλλο δεν έχει ολοκληρωθεί. Πώς είναι λοιπόν δυνατόν να μιλάμε για
νεοφιλελεύθερες παρεμβάσεις;
Ο εσμός μάλιστα των διεθνών συμβούλων του Πρωθυπουργού επιβεβαιώνει του λόγου
το ασφαλές. Δεν υπάρχει ανάμεσά τους κάποιος που να ενστερνίζεται πολιτικές
μείωσης του κράτους, περιορισμού των φόρων και απελευθέρωσης των αγορών. Είναι
όλοι, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, υπερασπιστές της αναδιανεμητικής φορολογίας και
του εκτεταμένου δημόσιου τομέα. Ο Στήγκλιτς μάλιστα είναι από τους
φανατικότερους υποστηρικτές των μεγάλων δημόσιων δαπανών του Προέδρου Ομπάμα
για την λεγόμενη επανεκκίνηση της οικονομίας. Μια πολιτική που μέχρι στιγμής
δεν έχει φέρει το παραμικρό θετικό αποτέλεσμα. Και που μάλιστα οδήγησε και στην
αποχώρηση του Προεδρικού συμβούλου Λώρενς Σάμμερς από την θέση του.
Αντίστοιχα και ο περίφημος Πώλ
Κρούγκμαν, που προκάλεσε πρόσφατα σωρεία έντονων αντιδράσεων με επιστολές στους
New York Times όταν με άρθρο του ισχυρίσθηκε πως η οικονομική κρίση στην
Αμερική προήλθε από έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών προς τις Τράπεζες. Το σύνολο
των επικριτών του επεσήμαναν πως οι ημι-κρατικές Τράπεζες Φάννυ Μέη και Φρέντυ
Μακ δανειοδοτούσαν κάτω από αυστηρή επιτήρηση δίχως την εξασφάλιση εγγυήσεων.
Και πως αυτό συνέβαινε λόγω της νομοθεσίας που επέβαλε σχετικές πολιτικές για
την εξασφάλιση φτηνής λαϊκής στέγης. Και πως αρκετές Τράπεζες διώχθηκαν ποινικά
επειδή ακριβώς απαιτούσαν σχετικές περιουσιακές ή άλλες εγγυήσεις.
(Βλ
. σχετικά «The
Last Trillion-Dollar Commitment:The Destruction of Fannie Mae and Freddie Mac»,
by Peter J. Wallison and Charles W. Calomiris, http://www.aei.org/outlook/28704. http://krugman.blogs.nytimes.com/2010/06/03/things-everyone-in-chicago-knows/
και «Government Housing Policies in the Lead-up to the Financial Crisis: A
Forensic Study», 2010, Edward Pinto, p130-132).
Είναι τουλάχιστον φαιδρό
να υποθέτει κάποιος πως μια κυβέρνηση που πολιτεύεται κάτω από την επίδραση
τέτοιων συμβούλων θα προωθούσε μέτρα νεοφιλελεύθερα και …φιλο-καπιταλιστικά!
Όλες οι πολιτικές που έχουν υιοθετηθεί και που έχουν απονεκρώσει την αγορά,
βυθίζοντας την χώρα στην ύφεση, (κυρίως οι μεγάλοι φόροι και η υποτιθέμενη
εκστρατεία κατά της φοροδιαφυγής) αντανακλούν αρχές σοσιαλδημοκρατικές και
εκφράζουν ένα βαθιά ριζωμένο -και στην ηπειρωτική Ευρώπη ακόμη- κρατισμό.