Του Κ. Ν. Σταμπολή
Τα τελευταία είκοσι χρόνια η Κρήτη αναπτύσσεται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς απ’ ότι η υπόλοιπη Ελλάδα. Αυτό ήτο απόλυτα εμφανές σε ένα ξένο επισκέπτη ο οποίος εντυπωσιάζετο από την οργιαστική οικοδομική δραστηριότητα και τη συστηματική καλλιέργεια της γης.
Αρχικά με κύριους άξονες τον τουρισμό και την γεωργία, σήμερα όμως και με άλλες δραστηριότητες όπως την ελαφριά βιομηχανία, την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, την έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογίας, η Κρήτη συνεχίζει με γοργά βήματα τον μετασχηματισμό της από μία ήσυχη και αυτάρκη κοινωνία (που ήτο την εποχή της δεκαετίας του ’70) σε μία δυναμικά αναπτυσσόμενη και τεχνολογικά σύγχρονη οικονομία.
Ενδεικτικό της ταχείας ανάπτυξης της Κρήτης είναι η κατανάλωση του ηλεκτρικού ρεύματος που ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα αυξάνεται με ρυθμούς 4.0-4.5% στην Κρήτη η αύξηση στην κατανάλωση ενέργειας έφθασε το 8% πριν δύο χρόνια ενώ σήμερα διαμορφώνεται γύρω στα 6%. Γι’ αυτό και έχει δημιουργηθεί η ανάγκη για συνεχή αύξηση της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος της νήσου, η οποία σήμερα φθάνει τα 660 MW αλλά ουδόλως επαρκεί. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση και ανάπτυξη μίας μεγάλης περιφέρειας όπως η Κρήτη είναι η ύπαρξη άφθονων υδάτινων πόρων και επαρκούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Από νερά η Κρήτη δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα χάρις στην ευνοϊκή γεωμορφολογία της που της επιτρέπει την αναπλήρωση των φυσικών αποθεμάτων αλλά και λόγω της σωστής διαχείρισης που έχει επιτευχθεί με αρκετό κόπο και επενδύσεις τα τελευταία χρόνια. Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει στην περίπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας όπου η κατάσταση χαρακτηρίζεται κρίσιμος την τελευταία δεκαετία αφού είναι συχνές οι διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος σε αρκετές περιοχές της νήσου ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Όπως παρατηρεί ο Νομάρχης Ηρακλείου κ. Δημήτρης Σαρής «δεν υπάρχει απλώς ενεργειακό έλλειμμα, αλλά ενεργειακή πείνα, που καθίσταται τροχοπέδη στην περαιτέρω ανάπτυξη όλης της Κρήτης».
Γι’ αυτό η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) συνεκάλεσαν την περασμένη εβδομάδα μία ημερίδα στο Ηράκλειο για να εξετάσουν τις δυνατότητες χρήσης φυσικού αερίου ως καυσίμου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή δεν ήτο η πρώτη φορά που το Φυσικό Αέριο προτείνεται ως μία μακροπρόθεσμη λύση για την αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος της Μεγαλονήσου. Προηγήθηκαν σχετικές μελέτες από την ΔΕΗ (Penspen) το 1991, από την ΔΕΠΑ το 1996/97 ενώ τελευταία και η ΡΑΕ ανέθεσε, μετά από διεθνή διαγωνισμό, σχετική μελέτη στην Βρετανική εταιρεία Advantica (πρώην British Gas). Η μεθοδολογία της μελέτης αυτής, παρουσιάστηκε μαζί με τις σχετικές τεχνολογίες που εξετάζονται κατά την διάρκεια της ημερίδας στο Ηράκλειο.
Η συζήτηση για την εισαγωγή η μη του Φυσικού Αερίου στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης είναι άμεσα συνιφασμένη με την υπάρχουσα κατάσταση από πλευράς παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Κρήτη λειτουργούν σήμερα δύο βασικά ενεργειακά κέντρα, με αρκετές μικρές μονάδες το καθ’ ένα, ένα στα Χανιά στην περιοχή Ξυλοκαμάρας, σχεδόν μέσα στην πόλη των Χανίων, και το άλλο στα Λινοπεράματα, και αυτά δύο μόλις χιλιόμετρα προ της Δυτικής εισόδου της πόλης του Ηρακλείου. Σύντομα θα τεθεί σε λειτουργία μία ακόμα μονάδα, η οποία αν και έχει κατασκευασθεί δεν λειτουργεί ακόμη, στην τοποθεσία Αθερινόλακκος στον Νομό Λασιθίου, η οποία θα προσθέσει άμεσα 160 MW.
Υποτίθεται ότι με την προσθήκη του Αθερινόλακκου, η συνολική εγκαταστημένη ισχύ της ΔΕΗ στην Κρήτη θα διαμορφώθει στα 820 MW, επαρκής δυναμικότητα που θα επέτρεπε την σταδιακή μείωση της λειτουργίας των μονάδων στην Ξυλοκαμάρα, οι οποίες και αποτελούν σοβαρή εστία μόλυνσης της περιοχής αφού καίνε κυρίως μαζούτ. Στην ανωτέρω ισχύ συμπεριλαμβάνονται και 80 MW από Αιολικά Πάρκα που είναι εγκατεστημένα από ιδιωτικές εταιρείες, κυρίως στην ανατολική Κρήτη, και συνεισφέρουν περί το 10% των ηλεκτρικών αναγκών σε σταθερή βάση. Παρ’ όλα αυτά η ΔΕΗ δεν φαίνεται έτοιμη να αποσύρει μονάδες από τα Χανιά, ή τα Λινοπεράματα διότι εν των μεταξύ έχουν αυξηθεί οι ανάγκες ηλεκτροδότησης της νήσου.
Για ν’ αντιμετωπισθεί η όλη κατάσταση η οποία ήτο ήδη γνωστή από το 2000, το Υπουργείο Ανάπτυξης προχώρησε στην προκήρυξη διαγωνισμού, μετά από εισήγηση της ΡΑΕ, για την κατασκευή ακόμα μίας κλασικής μονάδας μαζούτ, ισχύος 200-250 MW, για εγκατάσταση σε τοποθεσία που θα επελέγετο στο νομό Ρεθύμνης, και θα αυτοχρηματοδοτείτο από ενδιαφερόμενο επενδυτή με τη μέθοδο ΒΟΟ (Built, Own, Operate) με κύριο πελάτη την ΔΕΗ. Η εξέλιξη του διαγωνισμού αυτού ήτο ατυχής αφού λόγω τοπικών αντιδικιών που αφορούσαν την επιλογή της τοποθεσίας αλλά και ενστάσεων από πλευράς ΔΕΗ η οποία ουσιαστικά απεκλείστηκε από το έργο, το συγκεκριμένο έργο ματαιώθηκε. Τον Σεπτέμβριο του 2002 η ΡΑΕ προχώρησε την Β’ φάση του άνω διαγωνισμού για μονάδα με τις ίδιες προδιαγραφές έχοντας πλέον επιλέξει την θέση Ανατολικά του Ακρωτηρίου «Κορακιάς» στο Βόρειο τμήμα της νήσου στα όρια μεταξύ των Νομών Ρεθύμνου και Ηρακλείου, σε τοποθεσία όπου υπήρξε πλήρης συμφωνία από όλους τους τοπικούς παράγοντες.
Όμως όλες αυτές οι παλινωδίες ως προς την απόφαση κατασκευής του νέου, 4ου σταθμού, ηλεκτρικής ενέργειας στο νησί και παράλληλα η αδικαιολόγητη καθυστέρηση για την αποπεράτωση του σταθμού της ΔΕΗ στον Αθερινόλακκο, δημιούργησαν μία άκρως αρνητική κατάσταση για την ΔΕΗ αφού αρκετοί τοπικοί παράγοντες προεξέχοντος του Νομάρχη Χανίων κ. Γεωργίου Κατσανεβάκη, ομιλούν περί αθέτησης συμφωνιών από πλευράς ΔΕΗ, ανεύθυνης αντιμετώπισης του όλου ενεργειακού θέματος ενώ άλλοι ομιλούν ακόμη και για κοροϊδία των Κρητών από τους ιθύνοντες της ΔΕΗ. Ενδεικτικό του αρνητικού κλίματος που έχει δημιουργηθεί μεταξύ ΔΕΗ και τοπικής κοινωνίας είναι το γεγονός ότι στην ημερίδα της Περιφέρειας Κρήτης για το Φυσικό Αέριο δεν ομίλησε αλλά ούτε παραβρέθηκε κανένα στέλεχος της ΔΕΗ αφού η αποδοκιμασία θεωρείτο δεδομένη.
Όπως έγινε γνωστό κατά την ημερίδα η καθυστέρηση και ατυχής έκβαση του διαγωνισμού του ΥΠΑΝ/ΡΑΕ για την νέα, 4η μονάδα οδήγησε την περιφέρεια σε μία ολική επανεξέταση του όλου θέματος και σε μία ιστορική απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου τον Φεβρουάριο του 2003 για την κατάρτιση μιας προγραμματισμένης συμφωνίας σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης και ΠΕΧΩΔΕ, την ΔΕΗ, την Περιφέρεια Κρήτης και τους τοπικούς φορείς. Η απόφαση αυτή προβλέπει:
·Επιβεβαίωση της θέσης Κορακιά για ανάπτυξη ηλεκτροπαραγωγής βάση
·Εγκατάσταση νέων, σύγχρονων και περιβαλλοντικά φιλικών ηλεκτροπαραγωγών σταθμών (εξέταση της χρήσης φυσικού αερίου)
·Αποσυμφόρηση και προοπτικά την υποκατάσταση των υφιστάμενων σταθμών (άμεσα των Λινοπεραμάτων και αργότερα της Ξυλοκαμάρας)
·Άδεια στη ΔΕΗ λόγω έκτακτων αναγκών για 2 αεριοστροβίλους 50 MW στα Χανιά.
Στα πλαίσια της ανωτέρω απόφασης η ΡΑΕ μελετά τώρα τη σκοπιμότητα εισαγωγής Φ.Α. στην Κορακιά για τον νέο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής. Βάσει της μέχρι σήμερα μελέτης του όλου θέματος η προτεινόμενη λύση βασίζεται στην εισαγωγή Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με ειδικά πλοία από παραγωγούς χώρες όπως Αλγερία, Λιβύη ή και Αίγυπτος. (Υπάρχουν άριστες προοπτικές προσφοράς οικονομικού LNG στην Ανατολική Μεσόγειο τα επόμενα χρόνια).
Η λύση LNG προϋποθέτει την κατασκευή ενός terminal, όπως αυτό της Ρεβυθούσας, με αποθηκευτική ικανότητα 130,000-200,000 κυβ. μέτρα και συνολική επένδυση 350-380 εκ. ευρώ. Επιπλέον, προβλέπεται η κατασκευή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με αρχική εγκαταστημένη ισχύ 200 MW που σταδιακά μέχρι το έτος 2020 θα φθάσουν τα 1,000 MW με κατανάλωση Φ.Α. που θα αρχίσει από τα 550 εκατ. κυβ. μέτρα αερίου το 2008 για να φθάσει 1.0 BCM το 2030. Από πλευράς κόστους η χρήση φυσικού αερίου προκύπτει ως η πλέον ανταγωνιστική σε σύγκριση με το χρησιμοποιημένο σήμερα πετρέλαιο (13-17 δρχ) KWh για το Φ.Α., 22 δρχ./ KWh για το πετρέλαιο, με φόρους κατανάλωσης 17 δρχ./ KWh χωρίς φόρους).
Η κατασκευή του όλου έργου προβλέπεται να γίνει με αυτοχρηματοδότηση βάση διεθνούς διαγωνισμού που θα προκηρύξει πριν τα τέλη του 2004 το Υπουργείο Ανάπτυξης, βάσει των συμπερασμάτων της μελέτης της ΡΑΕ. Ο ανάδοχος επενδυτής αναμένεται ότι θα χρηματοδοτήσει πλήρως την κατασκευή του ενώ η απόσβεση και το κέρδος της επένδυσης θα προκύψει από τις πωλήσεις ηλεκτρικού ρεύματος στο δίκτυο της ΔΕΗ σε πρώτη φάση και από πωλήσεις Φ. Α σε οικιακούς, εμπορικούς και βιομηχανικούς καταναλωτές αργότερα. Οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις της ΡΑΕ συνοψίζουν τα πλεονεκτήματα του έργου ως εξής:
·Περιβαλλοντικό όφελος (μείωση 80% SO2, 40% ΝΟΧ)
·Μείωση Κόστους Ηλεκτροπαραγωγής (της τάξης του 35%)
·Ανάπτυξη χρήσης Φ.Α. στις πόλεις, τουρισμό και βιομηχανία
·Ηλεκτροπαραγωγή θα στηρίζεται κυρίως στο νέο σταθμό Φ.Α. Κορακιά, τον Αθερινόλακκο και τις ΑΠΕ
·Οριστική επίλυση του προβλήματος Λινοπεραμάτων (2008) και σταδιακά της Ξυλοκαμάρας 92010-2015)
Αναμφισβήτητα η σχεδιαζόμενη σήμερα εισαγωγή Φυσικού Αερίου στην Κρήτη πρόκειται για ένα έργο μακράς πνοής με σοβαρές επενδυτικές προοπτικές το οποίο θα δημιουργήσει εντελώς νέες, και απόλυτα θετικές, προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της Μεγαλονήσου. Μία από αυτές τις προϋποθέσεις είναι η καθαρά περιβαλλοντική προσέγγιση στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, γεγονός που αναμένεται ν’ αναβαθμίσει περαιτέρω την Κρήτη ως επενδυτικό και τουριστικό προορισμό.