Η αντιμετώπιση της πρωτοφανούς κρίσης που διανύουμε προϋποθέτει την
πολύπλευρη αξιοποίηση της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ευρωπαϊκή πολιτική τής Ελλάδας τους προσεχείς 24
μήνες αποτελεί έναν κρίσιμο πυλώνα κυβερνητικής πολιτικής, ο βαθμός
επιτυχίας του οποίου θα συμβάλει καθοριστικά στην αποτελεσματικότητα της
κυβέρνησης εθνικής ευθύνης.
Η ευρωπαϊκή πολιτική έχει να
αντιμετωπίσει σήμερα ένα ριζικά διαφορετικό, δυναμικό και αβέβαιο τοπίο
στο οποίο η χώρα μας εισέρχεται εξασθενημένη, μετά την υποχώρηση της
διεθνούς θέσης και ισχύος που οικοδόμησε μεταπολιτευτικά μέσα στην
ευρωπαϊκή οικογένεια. Η αποκατάσταση του κύρους της χώρας μας και η
ανάκτηση του ρόλου της ως ισότιμου εταίρου στην Ενωση είναι σήμερα η
κεντρική πολιτική προτεραιότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής της Ελλάδας.
Κορυφαίες
πολιτικές προτεραιότητες
i. Αναθεώρηση μείγματος πολιτικής
για την έξοδο από την κρίση.
Η προώθηση της αναθεώρησης του
μείγματος της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής αποτελεί κορυφαία
προτεραιότητα για τη νέα κυβέρνηση της Ελλάδας. Το εγχείρημα έγκειται
στο να εξηγήσει και να πείσει για την ορθότητα των εναλλακτικών
προτάσεων για την αποτελεσματικότερη προώθηση της δημοσιονομικής
προσαρμογής και την υιοθέτηση αναπτυξιακών μέτρων για την έξοδο από την
πολυετή ύφεση.
ii. Νέα Κοινή Ευρωπαϊκή Αγροτική Πολιτική
Στους
προσεχείς δώδεκα μήνες κρίνεται η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε.
(ΚΑΠ) 2014-2020. Στην ΚΑΠ στηρίχθηκε τα τελευταία 30 χρόνια η ευημερία
της ελληνικής αγροτικής οικονομίας, καθώς σε ετήσια βάση η συμβολή της
στο ελληνικό ΑΕΠ ξεπέρασε το 1% σε καθαρές κοινοτικές επιδοτήσεις.
Σήμερα σε ένα τελείως διαφορετικό ευρωπαϊκό χάρτη 27 και σύντομα 28
κρατών-μελών η σύγκρουση συμφερόντων και προτεραιοτήτων θα είναι
μεγαλύτερη από ποτέ.
Στοιχεία όπως ο ορισμός του «ενεργού αγρότη»,
ο προσδιορισμός των περιφερειών της χώρας για την κατανομή των άμεσων
ενισχύσεων και τα περιφερειακά προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης, το
«πρασίνισμα» των επιδοτήσεων και η βελτίωση των προϋποθέσεων εφαρμογής
τους στην ελληνική γεωργία, είναι τα βασικά θέματα που έχουν πέσει στο
τραπέζι της διαπραγμάτευσης την περίοδο αυτή.
iii. Το νέο Πολυετές
Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020
Αντίστοιχα οι πολιτικές για την
περιφέρεια και τα ταμεία συνοχής τα τελευταία 20 χρόνια είχαν
καθοριστική συμβολή στην πορεία σύγκλισης της Ελλάδας με την Ε.Ε. Στους
προσεχείς 12 μήνες θα διαμορφωθεί το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο
για την επταετία 2014-2020 που θα καθορίζει τα κριτήρια και τους τομείς
ενίσχυσης από τα ταμεία της Ε.Ε.
Ο σχεδιασμός της ελληνικής θέσης
στους δύο κρίσιμους αυτούς τομείς διαπραγμάτευσης θα πρέπει να καταφέρει
να «παντρέψει» το κυβερνητικό πρόγραμμα εξόδου από την ύφεση με τις
κοινοτικές προτεραιότητες για τα επόμενα χρόνια. Αποτελεσματική
κυβερνητική πολιτική εξόδου από την ύφεση χωρίς τη μέγιστη αξιοποίηση
των δύο αυτών κοινοτικών εργαλείων δεν μπορεί να υπάρξει και ο
συνδυασμός τους είναι ένα σύνθετο τεχνοκρατικό στην επεξεργασία του,
αλλά και βαθιά πολιτικό, εγχείρημα.
iv. Θωράκιση πολιτικών κατά
της ανεργίας
Μεγάλη σημασία για την ευρωπαϊκή πολιτική της Ελλάδας
έχει σήμερα να επιδιώξουμε την αναθεώρηση των υφιστάμενων κοινοτικών
πολιτικών για την καταπολέμηση της ανεργίας, επανασχεδιασμό της
ευρωπαϊκής πολιτικής επανένταξης των ανέργων μέσω του Ευρωπαϊκού
Κοινωνικού Ταμείου καθώς και επανασχεδιασμό των κριτηρίων για το Ταμείο
Παγκοσμιοποίησης. Ταμείο που έγινε για την αντιμετώπιση της ανεργίας που
η παγκοσμιοποίηση δημιουργεί, αλλά με κριτήρια και όρους για οικονομίες
με μεγάλα μεγέθη που δεν μπορεί να εκμεταλλευθεί η Ελλάδα. Η αναθεώρηση
των κριτηρίων θα δώσει πρόσθετα εργαλεία για τη μάχη κατά της ανεργίας
που στους νέους ειδικότερα ξεπερνά το 50%.
v. Ευρωπαϊκές
πρωτοβουλίες για την επιχειρηματικότητα
Παράλληλα, η ραχοκοκαλιά
της ελληνικής οικονομίας, οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) πρέπει να
ενισχυθούν περαιτέρω προς αυτήν την κατεύθυνση. Πέρα από την ενίσχυση
των ΜμΕ μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ) με 500 εκατ. ευρώ,
που εγκρίθηκαν πρόσφατα, πρέπει, σε συνεννόηση με τους εταίρους μας, να
προχωρήσουμε την πρόταση για αύξηση κεφαλαίου της ΕΤΕ κατά 10 δισ. ευρώ
για τη στήριξη χωρών που αντιμετωπίζουν κρίση. Προς αυτήν την
κατεύθυνση βρίσκεται και η καταρχήν συμφωνία για υιοθέτηση Ευρωομολόγων
Εργων που αποφάσισε η Ε.Ε. να προχωρήσει μετά το άτυπο Ε.Σ. της 23ης
Μαΐου να δοθούν για έργα μεταφορών, επικοινωνιών και υποδομών.
vi.
Ευρωπαϊκή διάσταση στα εθνικά μας θέματα
Ο ρόλος της ευρωπαϊκής
πολιτικής είναι κρίσιμος στην προώθηση ζητημάτων εθνικής σημασίας αλλά
και στη διατήρηση της κοινοτικής ασπίδας στα εθνικά μας θέματα.
Προτεραιότητα, η διατήρηση της ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή
και η ανάκτηση του πρωταγωνιστικού ρόλου που επί χρόνια είχαμε στην
προώθηση της ένταξης των δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. στη βάση και της
Ελληνικής Πρωτοβουλίας «Θεσσαλονίκη 2» του 2007. Η συγκυρία με την
ανάληψη της προεδρίας της Ε.Ε. από την Κυπριακή Δημοκρατία τον Ιούλιο
είναι ευνοϊκή, όπως σημαντικής σημασίας θα είναι και η ανάληψη της
προεδρίας από τη χώρα μας το πρώτο εξάμηνο του 2014, για πρώτη φορά από
κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας.
Στα νέα ζητήματα που καλείται να
διαδραματίσει ρόλο η ελληνική ευρωπαϊκή πολιτική, κορυφαίο είναι αυτό
της προώθησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Στόχος της
πολιτικής θα πρέπει να είναι η ανάδειξή τους μέσα από το πρίσμα της
ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
vii. Ευρωπαϊκή
αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης
Κορυφαία προτεραιότητα της
ελληνικής ευρωπαϊκής πολιτικής αποτελεί και η προώθηση στην Ευρώπη
ισχυρής πολιτικής για τη μετανάστευση, με αποτελεσματικά κοινοτικά
εργαλεία όπως η Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή. Παράλληλα, οφείλουμε να
στοχεύσουμε στην αναθεώρηση της Συνθήκης «Δουβλίνο 2» με σκοπό τον
επανακαθορισμό των κριτηρίων και των αντισταθμιστικών ωφελημάτων για το
σημείο υποδοχής των κυμάτων μετανάστευσης, καθώς σήμερα η Ελλάδα
αντιμετωπίζει ένα δυσανάλογο βάρος χωρίς την απαιτούμενη στήριξη και
αλληλεγγύη.
Παράμετροι στην άσκηση της ευρωπαϊκής πολιτικής
i.
Ενεργοποίηση δυνάμεων
Η ευρωπαϊκή πολιτική της Ελλάδας πρέπει να
σχεδιαστεί στη βάση οριζόντιας διαμεσολάβησης και συντονισμού ανάμεσα
στους κυβερνητικούς τομείς ευθύνης και την κοινοτική τους διάσταση. Αυτό
πρακτικά αφορά την ανάγκη λειτουργίας Συντονιστικού Οργάνου παροχής
υποστήριξης σε όλους τους θεματικούς κύκλους. Το έργο αυτό δεν μπορεί να
βασιστεί σε ένα περιορισμένο επιτελείο στελεχών περί τον υπουργό, αλλά
θα πρέπει να αξιοποιήσει το οιονεί σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού του
υπουργείου.
Η ευρωπαϊκή πολιτική της Ελλάδας οφείλει να συντονίσει
όλες τις δυνάμεις που διαθέτουμε εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης: των Ελλήνων
ευρωβουλευτών, του μέλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των διπλωματικών μας
αποστολών, της μόνιμης ελληνικής αντιπροσωπείας, αλλά και της
κομματικής διπλωματίας με σκοπό την έκφραση ενιαίου, εθνικού πολιτικού
λόγου που θα κερδίσει τις δύσκολες διαπραγματεύσεις που βρίσκονται
μπροστά μας.
ii. Το θεσμικό περιβάλλον
Οι προτεραιότητες που
παρουσιάστηκαν συνοπτικά στο παρόν κείμενο καλούνται να υλοποιηθούν σε
μια Ευρώπη που θεσμικά εξελίσσεται με μη γραμμικό τρόπο. Η οικονομική
κρίση άλλαξε οριστικά την οικονομική διακυβέρνηση της Ε.Ε.. Στα δύο
τελευταία χρόνια δημιουργήθηκαν οι προσωρινοί μηχανισμοί διάσωσης
(EFSF-EFSM), ο μόνιμος μηχανισμός (ESM), τρεις νέες αρχές εποπτείας
(European Banking Authority, European Securities and Markets Authority
και European Insurance and Occupational Pensions Authority). Στο ίδιο
διάστημα υιοθετήθηκε το Σύμφωνο για το Ευρώ+ και το νέο Δημοσιονομικό
Σύμφωνο με στόχο τον καλύτερο συντονισμό και τη διακυβέρνηση στην
Οικονομική και Νομισματική Ενωση.
Η συμμετοχή της Ελλάδας, με τη
βέλτιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων της και μετά τις τραυματικές
εμπειρίες της τελευταίας διετίας είναι καθοριστική ώστε η χώρα μας να
παραμείνει συμβατή με τις τεχνικές και πολιτικές «γωνίες» που θα
θωρακίσουν το νέο ευρωπαϊκό μόρφωμα. Η ευρωπαϊκή πολιτική είναι μία
συνεχής διαπραγμάτευση που προϋποθέτει εύρος και βάθος στην οπτική,
κατανόηση του «πώς» λειτουργεί, ευρωπαϊκή γλώσσα και όραμα για την
Ελλάδα, σχέδιο και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.
* Ο κ. Σταύρος
Παπασταύρου είναι δικηγόρος, πτυχιούχος Νομικής Σχολής Harvard και
γραμματέας Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενωσης της Ν.Δ. Ο κ. Μιχάλης
Πεγκλής και η κ. Μαίη Ζαννή είναι πολιτικοί επιστήμονες, πτυχιούχοι του
London School of Economics και αναπληρωτές γραμματείς Διεθνών Σχέσεων
και Ευρωπαϊκής Ενωσης της Ν.Δ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 01/07/2012)