Οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν άρωμα πολιτικής και οικονομίας. Η
πολιτική διάσταση τους συνάδει με τη διατήρηση ή μη του κοινωνικού κράτους, παράλληλα,
και του κοινωνικού οφέλους. Μια πολιτική
που ευαγγελίζεται τη λογική του «λιγότερου κράτους», είναι προετοιμασμένη να
αποδεχθεί και την απώλεια του ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας, με ό,τι εύλογα
συνεπάγεται αυτό. Από την άλλη πλευρά, η οικονομική διάσταση των
ιδιωτικοποιήσεων έχει πρώτιστα χαρακτήρα
εισπρακτικό, με «βιτρίνα» την αποκατάσταση του ανταγωνισμού. Όταν έχεις
ταμειακά προβλήματα, κοιτάς να πουλήσεις ό,τι μπορεί να πωληθεί ακριβά.
Είναι γεγονός ότι έχουν χυθεί ποταμοί μελάνης για την
υποστήριξη ή την αποδυνάμωση των ιδιωτικοποιήσεων από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης
τους, κατά τη δεκαετία του ’80. Καθώς έχουν καταγραφεί εξαντλητικές απόψεις για
το θέμα αυτό, επιλέγουμε να εστιάσουμε σε ένα ζήτημα το οποίο είναι κρίσιμο για
όλα τα θέματα. Στρατηγική. Που σημαίνει: σχεδιασμός, εκτίμηση κόστους-οφέλους,
επιδιωκόμενοι στόχοι, περιορισμός αστάθμητων παραγόντων, μακροπρόθεσμες
συνέπειες. Εάν διαθέτουμε στα χέρια μας μια στρατηγική με αυτά τα αξιόπιστα και
ενδελεχώς ερευνημένα χαρακτηριστικά, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε και ουδείς
θα μας κατηγορήσει για τις επιλογές μας. Ψάξαμε, ζυγίσαμε, αναλαμβάνουμε το
ρίσκο και αποφασίζουμε.
Υπακούουν στη στρατηγική αυτής της λογικής οι
ιδιωτικοποιήσεις της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ, που θα λειτουργήσουν ως πρόκριμα για
τις επόμενες, της ΕΛ.ΠΕ. και της ΔΕΗ;
Μέχρι στιγμής, το μόνον που γνωρίζουμε είναι ότι πρόκειται
για μια δύσκολη εξίσωση. Από τη μια, οι πιέσεις της τρόϊκας, να επιταχυνθούν οι
ιδιωτικοποιήσεις για να εισρεύσουν κεφάλαια στα άδεια ταμεία του κράτους και
από την άλλη οι πιέσεις πέραν του Ατλαντικού, «μην τυχόν και ανοίξετε πόρτα στη
ρώσικη αρκούδα». Η κυβέρνηση δείχνει να προχωρά χωρίς άλλη καθυστέρηση τη
σχετική διαδικασία, το ΤΑΙΠΕΔ πήρε σαφείς οδηγίες πρόσφατα κιόλας και όλα θα
κριθούν στο επόμενο τρίμηνο. Θα δούμε, ενδεχομένως, να μπαίνουν «σφήνα» κάποιοι
ευρωπαϊκοί κολοσσοί για να καμφθούν οι υπερατλαντικές αντιστάσεις; Οι εταιρίες
θα δοθούν σε όποιον υποψήφιο επενδυτή προσφέρει περισσότερα χρήματα; Το ΥΠΕΚΑ, διά στόματος του αρμόδιου υφυπουργού
Α. Παπαγεωργίου, έχει πει ότι το τίμημα θα είναι βασικό κριτήριο, αλλά δεν θα
είναι το μόνο. Θα συνυπολογισθούν και θα συνεκτιμηθούν και άλλα κριτήρια, όπως,
η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και οι υποχρεώσεις μας που απορρέουν ως
κράτος-μέλος της Ε.Ε. Τα σενάρια δίνουν και παίρνουν.
Το ερώτημα, όμως, που προβάλλει είναι αν οι συγκεκριμένες
ιδιωτικοποιήσεις έχουν γίνει κάτω από καθεστώς στρατηγικής. Κάποιες ενδείξεις,
τις οποίες θα αποφύγουμε σε αυτή τη φάση να αναδείξουμε, λένε ότι ναι, υπάρχει
συγκεκριμένη στρατηγική και θα φανεί στην πορεία. Ίδωμεν.
Καλό, όμως, είναι σε αυτήν την πορεία να έχουμε υπόψη μας
δυο-τρία πράγματα. Οι ιδιωτικοποιήσεις που έχουν ως συνέπεια την απώλεια του
κρατικού ελέγχου σε εταιρίες κρίσιμες στον τομέα τους θα πρέπει να γίνονται με
εξαιρετική περίσκεψη. Το να εκχωρείται ο έλεγχος σε εταιρίες που έχουν άμεση
σχέση με την ενεργειακή ασφάλεια συνεπάγεται ανυπολόγιστο κόστος.
Είναι βέβαιο ότι το κοινωνικό όφελος θα προστατευθεί; Ότι ο
πολίτης θα εξακολουθήσει να απολαμβάνει ανταγωνιστικές τιμές; Ο ανταγωνισμός θα
ενισχυθεί και προς ποία κατεύθυνση; Μήπως, προοιωνίζεται η αντικατάσταση ενός
μονοπωλίου με ένα άλλο; Έχει αποδειχθεί ότι οι εταιρίες προς πώληση
καταστρατηγούν τον ανταγωνισμό; Έχουν αποδειχθεί αντιπαραγωγικές, άρα, βάρος
για το δημόσιο κορβανά; Χρήσιμη και ωφέλιμη η εισροή κεφαλαίων στη δεινοπαθούσα
ελληνική οικονομία, αλλά τους όρους και τους κανόνες με τους οποίους θα γίνει
αυτή τους έχουμε καθορίσει;
Να γιατί αυτές οι δύο ιδιωτικοποιήσεις θα αποκαλύψουν πολλά
για τις πολιτικές και γεωστρατηγικές συμμαχίες της κυβέρνησης. Και θα κρίνουν
πώς θα προχωρήσουν οι επόμενες του ενεργειακού τομέα. Από αυτήν την άποψη
παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.