Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, τα έντονα καιρικά φαινόμενα
που χαρακτηρίζουν τον Ιανουάριο, από την ηλιοφάνεια ως τους θυελλώδεις ανέμους
και τις ισχυρές βροχοπτώσεις, έχουν υπογραμμίσει όλες τις στρεβλώσεις της
εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού.
Με τη ζήτηση να είναι περιορισμένη για τους γνωστούς λόγους
της οικονομικής κρίσης, η επιθετική είσοδος στο Σύστημα τόσο των φωτοβολταϊκών
και των αιολικών, όσο και της υδροηλεκτρικής παραγωγής της ΔΕΗ, επί της ουσίας
ακυρώνουν τον ανταγωνισμό με τους ανεξάρτητους παραγωγούς. Ο μεγάλος χαμένος,
όμως, φαίνεται να είναι ο καταναλωτής, ο οποίος δεν μπορεί να απολαύσει
μειωμένες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και γιατί τα τιμολόγια παραμένουν
ρυθμιζόμενα και γιατί δεν υπάρχει σύνδεση της χονδρεμπορικής με τη λιανική
αγορά. Επιπλέον, δεν αποκλείεται να κληθούν να πληρώσουν οι ίδιοι τη μεγάλη
παραγωγή ΑΠΕ, λόγω της αυξημένης ηλιοφάνειας και του αέρα, μέσω του τέλους ΑΠΕ,
αφού αυτό είναι που επιδοτεί, κατά ένα μέρος, τη συγκεκριμένη παραγωγή. Εδώ
φαίνεται βέβαια και μία από τις στρεβλώσεις του Συστήματος.
Αυξημένα νερά στο Σύστημα (η ΔΕΗ ζήτησε άδεια και πήρε να
ρίξει υδροηλεκτρική παραγωγή, καθώς οι ταμιευτήρες της κινδυνεύουν με
υπερχείλιση, λόγω των έντονων βροχοπτώσεων) σημαίνει μηδενικό μεταβλητό κόστος.
Πράγμα που σημαίνει, με τη σειρά του, υψηλά και ανέλπιστα κέρδη για τη ΔΕΗ, σε
μια περίοδο που αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας.
Τι γίνεται λοιπόν; Από τη μία η αυξημένη υδροηλεκτρική παραγωγή,
που πρέπει με κάθε τρόπο να χρησιμοποιηθεί άμεσα, από την άλλη η υψηλή παραγωγή
ΑΠΕ, λόγω ηλιοφάνειας και ανέμων, που ακολουθεί αναγκαστικά (σε 800 MW/ημέρα
κατά μέσο όρο υπολογίσθηκε την προηγούμενη εβδομάδα), δίνουν χώρο μόνον στη
λιγνιτική παραγωγή και εκτοπίζουν σχεδόν εντελώς το φυσικό αέριο. Ήδη, η ΔΕΗ
δεν χρησιμοποιεί καθόλου τις μονάδες φυσικού αερίου τις τελευταίες ημέρες.
Ποιος δεν χωρά, λοιπόν, στο Σύστημα; Οι μονάδες φυσικού αερίου των ανεξάρτητων
παραγωγών, οι οποίες λειτουργούν στα κατώτατα τεχνικά ελάχιστα. Αυτό αποτελεί
τη δεύτερη και βασική στρέβλωση του Συστήματος.
Με αυτά τα δεδομένα εκτιμάται ότι η ήδη μειωμένη ΟΤΣ, λόγω
ΑΠΕ, θα μειωθεί ακόμη περισσότερο (και λόγω αυξημένων νερών) και από τα 45
ευρώ/MWh που ήταν το Δεκέμβριο υπολογίζεται να πέσει στα 39-42 ευρώ/MWh τον Ιανουάριο.
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι οι ΑΠΕ πληρώνονται ουσιαστικά με τις τιμές των
λιγνιτικών μονάδων.
Πώς κερδίζει μόνον η ΔΕΗ από αυτήν την ιστορία; Έχει
υπολογισθεί, με βάση μια ιδιωτική μελέτη που έχει γίνει, ότι το ανταγωνιστικό
κόστος της ΔΕΗ για το 2013, δηλαδή, πόσο πουλάει το ρεύμα, στην υψηλή και μέση
τάση κινείται στα 62,5 ευρώ/MWh και στη χαμηλή τάση στα 87,8 ευρώ/MWh. Η Οριακή
Τιμή κινείται ήδη προς τα κάτω και εκτιμάται ότι δεν θα γνωρίσει περιόδους
άνθησης, ειδικά όσο πηγαίνουμε προς την Άνοιξη, οπότε οι ΑΠΕ θα παραμένουν
σταθερά τροφοδότες του Συστήματος συν την αφθονία των νερών που υπάρχουν. Με
αυτή τη μεγάλη διαφορά, η οποία στη χαμηλή τάση φαίνεται να είναι διπλάσια και
υπερδιπλάσια σε ορισμένες φάσεις, είναι σαφές ότι η Δημόσια Επιχείρηση φέτος
δεν θα μείνει παραπονεμένη. Θα μπορέσει να κρατήσει όλο το όφελος για το εαυτό
της, από τη στιγμή που τα τιμολόγια δεν είναι ευέλικτα, δεν συναρτώνται με τη
χονδρεμπορική αγορά και επιπλέον, δεν υπάρχει ισχυρός ανταγωνιστής της στη
λιανική αγορά.
Ποιο θα ήταν το ιδανικό; Να υπάρχει μεταβλητότητα στις
τιμές, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να διαθέτουν φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα, όταν
το επιτρέπουν οι συνθήκες. Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι στις αντίθετες συνθήκες θα
καλούνται να πληρώσουν ακριβότερα το ρεύμα. Το θέμα, όμως, είναι να μπορεί να
λειτουργεί ο ανταγωνισμός προς όλες τις κατευθύνσεις και να μην ισχύουν
μονοπωλιακές καταστάσεις για κανέναν. Να κερδίζουν και οι ΑΠΕ, καμία αντίρρηση,
αφού έχουμε και ήλιο και αέρα. Να κερδίζει και η ΔΕΗ, αφού διαθέτει και
μηδενικού κόστους παραγωγή. Αλλά να μην την πληρώνουν μονίμως όσοι δεν
διαθέτουν κανένα προνόμιο. Αρχής γενομένης από τους καταναλωτές και στη
συνέχεια και οι ανεξάρτητοι παραγωγοί, που διαθέτουν μόνον μία επιλογή
καυσίμου. Εντάξει, οι τελευταίοι καλύπτονται από το μηχανισμό του cost recovery,
αλλά αυτό δεν λέγεται ανταγωνισμός. Στρέβλωση λέγεται για την οποία φωνάζει,
κατά περιόδους, η ΔΕΗ.
Τα δεδομένα αυτά καθιστούν πλέον επιτακτικό τον
επανασχεδιασμό όλου του Συστήματος, με κανόνες αποδεκτούς από όλους, που θα
υπακούουν στη λογική του υγιούς ανταγωνισμού και στην ωφέλεια του τελικού καταναλωτή.
Δεν μπορεί να λειτουργεί ανάλογα με τις διαθέσεις του καιρού, ούτε για
λογαριασμό ορισμένων παικτών.