Με έκπληξη πληροφορηθήκαμε από τελευταία έρευνα της Euro Plus
Monitor που δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή (Βλέπε “Ελληνική πρωτιά στην
προσαρμογή και στις διαθρωτικές μεταρρυθμίσεις”, 8 Μαρτίου 2013) ότι η Ελλάδα
συγκαταλέγεται πρώτη μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης σε ότι αφορά την προσαρμογή
σε διαθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Στο πλαίσιο της έκθεσης εξετάζονται
οι οικονομίες των χωρών της Ευρωζώνης καθώς επίσης της Πολωνίας, της Σουηδίας
και του Ηνωμένου Βασιλείου και βαθμολογούνται οι επιδόσεις τους σε τρεις
τομείς: στη δημοσιονομική προσαρμογή, στην πορεία των εξαγωγών – εμπορικό
ισοζύγιο καθώς και στις αλλαγές στο μοναδιαίο κόστος εργασίας.
Η ανωτέρω έκθεση προφανώς συγκρίνει οικονομικούς δείκτες και
στατιστικά στοιχεία απ’ όπου προκύπτει
ότι η Ελλάδα έχει επιτύχει μια απρόβλεπτα μεγάλη μείωση του δημοσιονομικού της ελλείμματος
ενώ παράλληλα έχει αυξήσει σημαντικά τις
εξαγωγές της. Τα νούμερα φαίνονται πράγματι εντυπωσιακά γιατί απλούστατα ξεκίνησαν
από τεράστιες – από το μέσο ευρωπαϊκό όρο - αποκλίσεις. Επιβεβαιώνουν όμως απόλυτα, για
μια ακόμη φορά τη γνωστή ρήση του Γεώργιου Παπανδρέου του πρεσβύτερου ότι
«όταν οι αριθμοί ευημερούν, οι άνθρωποι πένονται».
Στην Ελλάδα σήμερα υποτίθεται ότι στο πλαίσιο των Μνημονίων
και στην γενικότερη προσπάθεια προσαρμογής της οικονομίας επιχειρούνται μεγάλης κλίμακας
μεταρρυθμίσεις που έχουν απώτερο στόχο την μείωση του υπερμεγέθους κρατικού
τομέα και τον δραστικό περιορισμό του αναλογούντος υπέρογκου κόστους του στον προϋπολογισμό,
με παράλληλη τόνωση της επιχειρηματικότητας και της ενθάρρυνσης ιδιωτικών
επενδύσεων. Βέβαια για όποιον ζει στην Ελλάδα αυτήν την εποχή τα ανωτέρω
αποτελούν μαγική εικόνα, γιατί απλούστατα ουδεμία, μικρή ή μεγάλη μεταρρύθμιση
επιχειρείται ουδέ και αυτής της απλής, σε εφαρμογή, κατάργησης του γνησίου της
υπογραφής, που όμως αποτελεί αφορμή για την μισθοδοσία μερικών χιλιάδων
άχρηστων υπαλλήλων!
Οι δε υποσχόμενες
μεταρρυθμίσεις και η απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε ανασυγκρότηση της οικονομίας
δεν επιτελείται για τους εξής λόγους:
Πρώτον, διότι την ανασυγκρότηση έχει
αναλάβει να φέρει εις πέρας το ίδιο πολιτικό σύστημα που οδήγησε την χώρα στο
αδιέξοδο. Όποτε υπάρχουν – και εδώ – εντονότατες αντιστάσεις από τους φορείς
του συστήματος. Κραυγαλέο παράδειγμα είναι η καθολική αντίδραση στο ενδεχόμενο
απολύσεων στον δημόσιο τομέα, από πολιτικούς και συνδικαλιστές οι οποίοι στηρίχθηκαν επί δεκαετίες στις
λεγόμενες πελατειακές σχέσεις.
Δεύτερον, οι μεταρρυθμίσεις είναι αποσπασματικές, διέπονται από προχειρότητα
και – το κυριότερο – υπονομεύονται εκ των ένδον και δεν εφαρμόζονται. Ενώ
υποτίθεται ότι έχει καταρτισθεί συγκεκριμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, τρία
χρόνια ολόκληρα μετά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου τα σχετικά αποτελέσματα
είναι σχεδόν μηδενικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αποκρατικοποιήσεις οι
οποίες παρά τον αρχικό μεγαλεπήβολο στόχο για έσοδα 50 δις έχουν δια της βίας αποφέρει 1.5 δις, ενώ ο
στόχος έχει επανακαθορισθεί στα 10.0 δις μέχρι το 2016.
Τρίτον, διότι οι ίδιοι
οι πολίτες εθισμένοι στον κρατισμό, ανθίστανται στην εφαρμογή των
μεταρρυθμίσεων. Όπως στην Σοβιετική Ένωση μετά από 70 χρόνια σοβιετικού
καθεστώτος εμπεδώθηκε πλήρως η έννοια του «κράτους – πατερούλη», έτσι και στην
Ελλάδα μετά από μια 40ετία κρατισμού επικρατούν ανάλογες αντιλήψεις. Στην
συνείδηση των πολιτών κυριαρχεί πάντοτε ο κρατισμός. Οι πολίτες περιμένουν τα
πάντα από το κράτος.
Τέταρτον, διότι όπως η σοβιετική κοινή γνώμη αντέδρασε
αρχικώς στην περεστρόικα, έτσι και η ελληνική
κοινή γνώμη αντιδρά στις μεταρρυθμίσεις διότι τις θεωρεί ξένη παρέμβαση.
Σήμερα στην Ελλάδα οι περισσότεροι πολίτες πιστεύουν ότι οι μεταρρυθμίσεις
επιβάλλονται από την τρόικα όχι για το καλό του ελληνικού λαού, αλλά για να
εξασφαλίσουν οι δανειστές την αποπληρωμή των δανείων τους. Και έτσι αντιδρούν
αρνητικά.
Πέμπτον, διότι εκτός από το πολιτικό σύστημα και τους πολίτες, στις
μεταρρυθμίσεις αντιδρούν κατά τρόπο μαζικό και οι διαμορφωτές της κοινής
γνώμης. Τα μέσα ενημέρωσης της χώρας μας έχουν παίξει και εξακολουθούν να
παίζουν άθλιο ρόλο στο θέμα των μεταρρυθμίσεων. Από την μία κατηγορούν τις
κυβερνήσεις ότι δεν κάνουν μεταρρυθμίσεις και από την άλλη μόλις αποτολμηθεί
κάτι, σπεύδουν να αντιδράσουν.
Έκτον, διότι με την σύμπραξη και των μέσων ενημέρωσης, στην
χώρα μας έχουν εκφυλισθεί πλήρως η ουσία και το περιεχόμενο των μεταρρυθμίσεων.
Αποφασίζεται λ.χ. η συγχώνευση κάποιων
εφοριών (ΔΥΟ), δοθέντος ότι στην νέα εποχή τα πάντα μπορούν να γίνουν
ηλεκτρονικά. Όμως οι θιγόμενοι διατείνονται ότι θα καταρρεύσει ολόκληρος ο
εισπρακτικός μηχανισμός του δημοσίου και κατορθώνουν να δημιουργούν κλίμα
ολέθρου.
Έβδομον, διότι οι
μεταρρυθμίσεις έχουν διασυρθεί και από εκείνους που υποτίθεται ότι τις
πραγματοποιούν. Φθάσαμε στο σημείο να θεωρείται μεταρρύθμιση η ισοπέδωση μισθών
και συντάξεων στον δημόσιο τομέα, παραμεριζομένης κάθε έννοιας αξιοκρατίας.
Εξισώνονται οι αμοιβές ανεξαρτήτως της απόδοσης. Και σχεδόν εξομοιώνεται η
σύνταξη που λαμβάνει ένας κλητήρας με έναν ανώτατο κρατικό λειτουργό.
Στα ανωτέρω πρέπει να προστεθεί ακόμα μια παράμετρος. Στην
Ελλάδα της δεκαετίας του 2010 ως ναυαρχίδα της πολιτικής και δημοσιονομικής
εξυγίανσης έχει αναδειχθεί η αύξηση των φόρων. Παρ’ ότι η τελευταία τριετία
κατέδειξε ότι η πολιτική αυτή εντείνει την ύφεση και τελικώς δεν οδηγεί σε αύξηση των δημοσίων
εσόδων, κάποιοι παρ’ όλα αυτά επιμένουν.
Αντί το κράτος να
προχωρήσει σε δραστική μείωση των δαπανών του και μεγάλης κλίμακας
αποκρατικοποιήσεις – οι οποίες εμφανέστατα δεν προχωρούν αφού έχουν λάθος
στόχευση (βλέπε http://www.energia.gr/article.asp?art_id=67179)
– προσπαθεί μέσω νέων φόρων ν’ αυξήσει
τα έσοδα του ώστε να συντηρεί στο ακέραιο την γραφειοκρατία του. Είναι ήλιου
φαεινότερο ότι με άθικτη την γραφειοκρατία του, ουδεμία μεταρρύθμιση μπορεί να
επιτευχθεί και ως εκ τούτου η οικονομία και η κοινωνία, υπό το σημερινό
καθεστώς, είναι καταδικασμένες σε μαρασμό και στην απόλυτη παρακμή.