Παρά το θετικό κλίμα στο οποίο πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη του διευθύνοντα της
Gazprom, Αλεξέι Μίλερ, στη χώρα μας, η πραγματικότητα είναι πως δύσκολα η Αθήνα θα επιλέξει να πουλήσει την ΔΕΠΑ στους Ρώσους. Και αυτό γιατί η απόφαση δεν μπορεί να είναι αμιγώς οικονομική, αλλά αναγκαστικά εισέρχονται μεταβλητές γεωπολιτικού και στρατηγικού χαρακτήρα που έχουν να κάνουν με τη θέση της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή και τις συμμαχίες της.
Με πιο απλά λόγια, το αυστηρά οικονομικό συμφέρον υποδεικνύει την
Gazprom ως νικήτρια, επειδή προσφέρει το υψηλότερο τίμημα. Η ελληνική εξωτερική πολιτική όμως, προστίθεται στην εξίσωση και δυσχεραίνει σημαντικά την επιλογή των Ρώσων για την απόκτηση της ΔΕΠΑ.
Ο λόγος είναι απλός: Οι ΗΠΑ δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να δουν την
Gazprom να επεκτείνει την παρουσία της στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Αντιθέτως, προσπαθούν εδώ και χρόνια να μειώσουν την επιρροή της στα Βαλκάνια, όπου ο ρωσικός γίγαντας απολαμβάνει ένα μονοπωλιακό
status. Στην προσπάθεια αυτή άλλωστε εντάσσεται και η στήριξη που παράσχει η Ουάσιγκτον σε έργα όπως ο αγωγός
Nabucco
και στον
TAP, που προορίζονται να προμηθεύσουν με εναλλακτικές πηγές αερίου τις εξαρτημένες αγορές της περιοχής μας.
Δεδομένης της διαχρονικής εξάρτησης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από τις ΗΠΑ,του γεγονότος ότι η Ελλάδα αποτελεί βασικό βραχίονα του ΝΑΤΟ στην ΝΑ Ευρώπη αλλά και της γενικότερης σύμπλευσης Ουάσιγκτον-Βρυξελών στα ενεργειακά, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η πίεση προς την ελληνική κυβέρνηση θα είναι έντονη και θα λάβει πολλές μορφές, έτσι ώστε να αποτραπεί η Αθήνα από το να επιλέξει την
Gazprom.
Ακόμη όμως και αν απουσίαζε αυτή η εξωτερική πίεση, και πάλι η Αθήνα θα είχε ορισμένους λόγους για να μην επιλέξει τους Ρώσους, παρότι έχει ανάγκη τα χρήματα που προσφέρουν. Αν η
Gazprom επιλεγεί για να αποκτήσει τον έλεγχο της ΔΕΠΑ, τότε θα γίνει ταυτόχρονα βασικός προμηθευτής της Ελλάδας σε αέριο και ο μεγαλύτερος παίκτης στην εγχώρια αγορά, με ότι συνεπάγεται αυτό για τα τιμολόγια που προσφέρει στους καταναλωτές.
Για τα θέματα αυτά έχει μιλήσει επανειλημμένα η διοίκηση του ρωσικού ομίλου, προσφέροντας διαβεβαιώσεις, αλλά η προηγούμενη εμπειρία σε άλλες χώρες όπου η
Gazprom κυριαρχεί είναι μάλλον αρνητική και δεν προδιαθέτει για την ύπαρξη μιας ανοικτής και ανταγωνιστικής αγοράς, όπως την θέλει η Ε.Ε.
Επειδή όμως πρέπει να είμαστε δίκαιοι, οφείλουμε να συγκρίνουμε την περίπτωση της
Gazprom όχι απέναντι σε μια φανταστική και ιδανική πραγματικότητα την οποία θα επιθυμούσαμε, αλλά απέναντι στους υπόλοιπους ανταγωνιστές της για τον έλεγχο της ΔΕΠΑ. Η κάθε πιθανή επιλογή έχει τα δικά της θετικά και αρνητικά, τόσο από οικονομικής άποψης, όσο και γεωστρατηγικά. Άρα, η επιλογή δεν είναι καθόλου εύκολη για την ελληνική πλευρά με την κυβέρνηση να πρέπει να επιλέξει την ‘’καλύτερη’’ προσφορά, δηλαδή την προσφορά που θα συνδυάζει ικανές οικονομικές απολαβές και την βέλτιστη εξυπηρέτηση των γεωστρατηγικών συμφερόντων της χώρας.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες σχετικά με τη συνάντηση Μίλερ-Σαμαρά, θέλουν τον ισχυρό άνδρα της
Gazprom να προσέφερε και άλλα ανταλλάγματα για την απόκτηση της ΔΕΠΑ, όπως την υλοποίηση του αρχικού σχεδιασμού του αγωγού
South Stream, που συμπεριλάμβανε και την Ελλάδα στην διαδρομή.
Οφείλουμε, τέλος, να αναφέρουμε ότι η Μόσχα έχει στο μανίκι της και ένα χαρτί που ακούει στο όνομα «Γερμανία» και δεν αποκλείεται να λειτουργήσει υπέρ της, αν και κάτι τέτοιο δεν είναι σαφές ακόμη. Ο λόγος είναι ότι η Γερμανία τα έχει βρει με την
Gazprom σε ότι έχει να κάνει με τις εισαγωγές φυσικού αερίου και τα τιμολόγια, με τη δεύτερη να προσφέρει εκπτώσεις, άρα δεν θα πρέπει να αποκλειστεί μια πιθανή στήριξη της Μόσχας από την κυβέρνηση Μέρκελ στην προσπάθειά της για την ΔΕΠΑ. Το σενάριο αυτό θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον διότι θα έθετε αντιμέτωπες τη Γερμανία με τις ΗΠΑ.
Αν μη τι άλλο, οι κινήσεις και οι ελιγμοί που περιγράψαμε παραπάνω επιβεβαιώνουν την μεγάλη σημασία που έχει η χώρα μας όχι μόνο για τους Ρώσους, αλλά για όλες τις μεγάλες δυνάμεις σε ότι έχει να κάνει με την μεταφορά του φυσικού αερίου. Καλά θα κάνει λοιπόν η κυβέρνηση να κατανοήσει πλήρως την σημασία του ελληνικού εδάφους και να εξασφαλίσει τα μέγιστα δυνατά οφέλη, με γνώμονα το εθνικό συμφέρον, όποια εταιρεία και αν επιλέξει τελικά για την ΔΕΠΑ.