Το
αυτονόητο έρχεται, για άλλη μια φορά, να υπενθυμίσει η Κομισιόν, εν προκειμένω
όσον αφορά το Δίκαιο της Θάλασσας. Αναφερόμαστε, φυσικά, στην μελέτη που
παρουσίασε στις 11 Ιουλίου η αρμόδια επίτροπος Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας,
κ. Μαρία Δαμανάκη, με τίτλο «Κόστος και όφελος από τη χάραξη θαλάσσιων ζωνών στη
Μεσόγειο».
Η
μελέτη, αφού έρχεται να αναδείξει την οικονομική σημασία της ανακήρυξης ΑΟΖ για
τις χώρες της ΕΕ που βρέχονται από τη Μεσόγειο, μάς θυμίζει πάνω απ΄ όλα το
αυτονόητο: ότι η χάραξη της ΑΟΖ είναι κυριαρχικό δικαίωμα των κρατών και, άρα,
επαφίεται σε αυτά να έρθουν σε συμφωνία με τους γείτονές τους για τα ακριβή
όριά της. «Η ανακήρυξη και η θέσπιση θαλάσσιων ζωνών παραμένει κυριαρχικό
δικαίωμα κάθε παράκτιου κράτους», υπογραμμίζεται. Αυτό σημαίνει ότι το
ενδιαφέρον των κοινοτικών οργάνων και η έννοια της «ευρωπαϊκής ΑΟΖ», για την
οποία γίνεται αρκετά λόγος τελευταία, δεν συνεπάγεται, απαραίτητα, ότι η ΕΕ θα υιοθετήσει
και θα στηρίξει τις θέσεις που θα έχουν κράτη-μέλη της σε πιθανές
διαπραγματεύσεις τους με τρίτες χώρες όσον αφορά την οριοθέτηση. Η κοινοτική
γραφειοκρατία, απλώς, βλέπει στο βυθό και στα νερά της Μεσογείου μία πολύ
σημαντική πηγή πλούτου, ιδιαίτερα στη σημερινή δύσκολη οικονομική συγκυρία –
και για τον σκοπό αυτό παροτρύνει τα μεσογειακά κράτη - μέλη της να επισπεύσουν την
χάραξη και, άρα, και τις διαπραγματεύσεις με τα τρίτα κράτη όπου αυτό είναι
απαραίτητο.
Να
τονίσουμε, επίσης, πως δεν υπάρχει ευρωπαϊκή υπερεθνική ΑΟΖ, αλλά ΑΟΖ των
κρατών – μελών της ΕΕ. Όπως έχει τονίσει, ορθότατα, ο ευρωβουλευτής της ΝΔ και
πρώην εκπρόσωπος του Υπουργείου
Εξωτερικών κ. Κουμουτσάκος, η κήρυξη της ΑΟΖ αποτελεί θέμα εθνικής
αρμοδιότητας και άρα οι αναφορές στην «ευρωπαϊκή ΑΟΖ» πρέπει να εκλαμβάνονται
στην «πολιτική» τους και όχι τη νομική τους διάσταση. Αυτό δεν σημαίνει πως
τασσόμαστε κατά της οριοθέτησής της – αντίθετα, θεωρούμε πως, ειδικά για την
Ελλάδα, η χάραξή της συνιστά πλεονέκτημα, καθώς αφορά και δικαιώματα
εκμετάλλευσης των υδάτων και των πόρων που έχουν αυτά (π.χ. αλιεία), κι όχι
μόνο του βυθού και του υπεδάφους, όπως συμβαίνει με την υφαλοκρηπίδα.
Να
υπενθυμίσουμε, επίσης, πως και ο «Ευρωπαϊκός Οδικός Ενεργειακός Χάρτης μέχρι το
2050», που ψήφισε το Ευρωκοινοβούλιο στις 14 Μαρτίου 2013, αναφέρει ότι το Ε/Κ
τονίζει πως «η παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης για γεωτρήσεις και η
οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών θα μετατραπεί σε πηγή προστριβών
με τρίτες χώρες, και ότι η ΕΕ πρέπει να διατηρήσει υψηλό πολιτικό προφίλ στο
θέμα αυτό και να επιδιώκει να αποτρέπει διεθνείς τριβές - υπογραμμίζει [ενν. το
Ευρωκοινοβούλιο] ότι η ενέργεια πρέπει να χρησιμοποιείται ως κινητήρια δύναμη
για ειρήνη, περιβαλλοντική ακεραιότητα, συνεργασία και σταθερότητα».
Συνεπώς,
ας μην βαυκαλιζόμαστε ότι η Ε.Ε. θα υπερασπιστεί τα όρια που εμείς θεωρούμε ότι
ανήκουν στη δική μας ΑΟΖ – αντίθετα, η οριοθέτηση είναι δουλειά του έθνους –
κράτους που λέγεται «Ελλάς», το οποίο πρέπει να υπερασπιστεί τις θέσεις του διά
των διαπραγματεύσεων με τους θαλάσσιους γείτονές του. Όπως, επίσης, δουλειά του
ίδιου έθνους-κράτους είναι να πείσει τους εταίρους του στην Ε.Ε. ότι τούς
συμφέρει να στηρίξουν τις δικές του θέσεις στην οριοθέτηση κι όχι να το
προτρέπουν απλά να λύσει τις «διαφορές» του με τρίτους, ώστε να υπάρξει
άρον-άρον εκμετάλλευση των πόρων του βυθού της Μεσογείου – ακόμη και με
«εκπτώσεις» στα δικά του κυριαρχικά δικαιώματα …
Ωστόσο,
φαίνεται πως η τύχη είναι με το μέρος μας, ακόμη κι αν κάνουμε ό, τι μπορούμε
ως χώρα για να το … αποφύγουμε.
Όπως
προειδοποιούσε, πριν από όχι πολύ καιρό, αυτή η στήλη (βλ. εδώ), η
Τουρκία προσπαθεί να εμφανίσει την Ελλάδα ως «διεθνή ταραξία» στην Ανατολική
Μεσόγειο. Μάλιστα, εκφράζαμε τον φόβο ότι η «νέο-οθωμανική» στρατηγική των
Ερντογάν – Νταβούτογλου, μετά από διάφορες «περίεργες» δηλώσεις βουλευτών και
Υπουργών σε Αίγυπτο και Λιβύη, που «συμπτωματικά» απηχούν τις τουρκικές θέσεις
για τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο (και γνωρίζοντας τον ρόλο της
Άγκυρας στο μπλοκάρισμα της ελληνοαλβανικής συμφωνίας του 2009 για την
οριοθέτηση των χωρικών υδάτων), ετοιμάζει, ίσως, κάποια περιφερειακή
πρωτοβουλία που στόχο θα έχει να απομονώσει την ελλαδική πλευρά και να την
φέρει αντιμέτωπη στο θέμα των θαλάσσιων ζωνών με όλες τις χώρες της Β. Αφρικής.
Ευτυχώς, όπως αναφέρει σε ένα εξαιρετικό άρθρο του στην
εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, («Η Τουρκική Γεωπολιτική Απογοήτευση», 09/07/2013- βλ. εδώ), ο
Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ και διεθνούς κύρους ειδικός στον
τομέα της Γεωπολιτικής κ. Γεώργιος-Στυλιανός Πρεβελάκης (Καθηγητής της Σχολής
Γεωγραφίας και Χωροταξίας Πανεπιστημίου Σορβόνης-Paris 1), η ανατροπή Μόρσι από
τον αιγυπτιακό στρατό μάς έσωσε κυριολεκτικά στο «παρά πέντε» από ένα τέτοιο
ενδεχόμενο: η διπλωματική στρατηγική των Ερντογάν - Νταβούτογλου για ανατροπή των
συμφωνιών Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ, «έδινε ένα ισχυρό ρόλο στον Μοχάμεντ
Μόρσι, τον μόλις ανατραπέντα πρόεδρο της Αιγύπτου: με επιχείρημα ότι η Αίγυπτος
αδικήθηκε στην διανομή, ο ισλαμιστής τέως πρόεδρος επρόκειτο, κατά τις
τουρκικές ελπίδες και μεθοδεύσεις, να δυναμιτίσει τις συμφωνίες.
Είχαν
προβλεφθεί και σχετικές συναντήσεις για την τρέχουσα εβδομάδα».
Συμπερασματικά, απλώς θα τονίσουμε πως η Ελλάδα δεν έχει
απέναντί της μία αναδυομένη κραταιά «Νέο-οθωμανική Αυτοκρατορία», που θα τής
επιβάλει τη δική της «Τάξη Πραγμάτων», όπως έκαναν οι μεγάλες ένδοξες
αυτοκρατορίες του παλιού καλού καιρού. Έχει, αντίθετα, ως γείτονα ένα μεγάλο
πολυεθνικό κράτος που κινδυνεύει να εισέλθει σε φάση μόνιμης αποσταθεροποίησης
– και η οποία ίσως αλλάξει τον χάρτη του …
Από την άλλη, όμως, δεν θα πρέπει να ονειρευόμαστε
«φεντεραλιστικές» λύσεις στα εθνικά μας ζητήματα, όπως, κάποτε, με την πάλαι
ποτέ «Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση». Στους πιο παλιούς ή τους λιγότερο επιλήσμονες,
είναι γνωστό ότι οι διατάξεις τις οποίες υπολογίζαμε να επικαλεστούμε για
να λάβουμε την προστασία των Ευρωπαίων έναντι της Τουρκίας, απαλείφθηκαν ακριβώς
όταν γίναμε μέλος του Οργανισμού αυτού …