Η πρόσφατη επιλογή
της Ουκρανίας να εγκαταλείψει τις εμπορικές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. υπό το
βάρος της ρωσικής επιρροής θεωρήθηκε ως αποτυχία της κοινοτικής πολιτικής, η
οποία έχει στόχο στον ενεργειακό τομέα να μην εξαρτώνται χώρες σαν αυτή από τη
Μόσχα για τις ανάγκες τους σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Η αποτυχία των
διμερών διαπραγματεύσεων δείχνει ότι η Ρωσία παραμένει σε μεγάλο βαθμό κραταιά,
παρά τις προσπάθειες που καταβάλουν τόσο οι Βρυξέλες, όσο και η Ουάσιγκτον,
μέσω της υποστήριξης έργων, όπως ο αγωγός ΤΑΡ, που στόχο έχουν να παρέχουν αέριο
άμεσα ή έμμεσα σε χώρες που αυτή τη στιγμή εισάγουν την συντριπτική πλειοψηφία
του αερίου τους από την Μόσχα.
Η πραγματικότητα
είναι ότι οι Βρυξέλες έχουν κάνει κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση στο πρόσφατο
παρελθόν, όπως ήταν π.χ. η ψήφος εμπιστοσύνης προς τον αγωγό
Nabucco, ο οποίος θα περνούσε μέσα από «ρωσικά»
ενεργειακά εδάφη, όπως τα Βαλκάνια, αλλά η Ε.Ε. δεν έχει πάντα την πρωτοβουλία
των κινήσεων και των αποφάσεων, όπως έδειξε το παράδειγμα της επικράτησης του
ΤΑΡ.
Στα πλαίσια αυτά
εντάσσεται και η έρευνα που ξεκίνησε η Κομισιόν ενάντια στην
Gazprom, για να διαπιστώσει κατά πόσο
παραβιάζει τις αρχές του ανταγωνισμού μέσω των δραστηριοτήτων της.
Σε ιδιωτικό επίπεδο,
πολυάριθμες ευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες προσέφυγαν σε διαδικασία διαιτησίας
φέτος προκειμένου να διεκδικήσουν χαμηλότερες τιμές αγοράς του ρωσικού αερίου
από την
Gazprom, πράγμα
που σε μεγάλο βαθμό πέτυχαν διότι ο ρωσικός όμιλος θέλει να διατηρήσει όσο το
δυνατόν ακέραιο το μερίδιό του στην αγορά της Γηραιάς Ηπείρου (πέρυσι ανήλθε σε
26%) και να μην αφήσει νέους παίκτες να υπογράψουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια.
Για τις χώρες της
κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, το θέμα της Ρωσίας δεν είναι μονάχα οικονομικό,
αλλά και πολιτικό, όπως και θέμα επιβίωσης όταν οι σχέσεις της Μόσχας με το
Κίεβο φτάνουν στο ναδίρ και προκαλούν έλλειψη φυσικού αερίου. Για τον λόγο αυτό,
τόσο η Ουκρανία όσο και η Πολωνία προχώρησαν σε σημαντικές συμφωνίες για την ανάπτυξη
του αερίου σχιστών (
shale
gas)
στο έδαφός τους, με μεγάλες δυτικές πετρελαϊκές, ώστε να αυξήσουν την εγχώρια
παραγωγή και να περιορίσουν τις εισαγωγές. Παράλληλα, εξετάζουν και τις δυνατότητες
για εισαγωγή
LNG.
Δεδομένων των
κινήσεων αυτών, αλλά και της πίεσης που ασκεί με τον τρόπο της η Ε.Ε., ο στόχος
που έχει θέσει η
Gazprom
για μερίδιο 30-32% ως το 2025 δεν φαντάζει εύκολος. Το μόνο βέβαιο όμως, είναι ότι
η Μόσχα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί το αέριο ως πολιτικό εργαλείο, όπως έκανε
τόσα χρόνια στο παρελθόν.