Καθώς ολοκληρώθηκε το 12μερο των Γιορτών, επιστροφή στην
πεζή καθημερινότητα, που θα είναι φορτωμένη με αρκετούς γρίφους, ειδικά στον
ενεργειακό τομέα. Τόσο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και στα καθ’ ημάς. Φέτος
αναμένεται να είναι μια χρονιά κρίσιμη, που θα καταδείξει προς τα πού θα
στραφεί το πηδάλιο της ενεργειακής ευρωπαϊκής πολιτικής, σε συνάρτηση με την
οικονομική ύφεση, που άλλαξε ριζικά τα δεδομένα. Λύσεις και μάλιστα θαρραλέες
και ριζοσπαστικές προσδοκόνται και για την ελληνική ενεργειακή αγορά, που έχει
χρόνια και παθολογικά προβλήματα και ακόμη δεν έχει καταδείξει τι είδους αγορά
θέλουμε να είναι.
Αν θέλαμε να προσδιορίσουμε το χαρακτήρα που αναμένεται να
λάβει ο ενεργειακός τομέας στην ευρωπαϊκή γειτονιά μας θα διακινδυνεύαμε να
προβλέψουμε έναν εντελώς αντισυμβατικό προσανατολισμό. Και να γιατί.
Η ευφορία που διακατείχε την ανάπτυξη των ΑΠΕ, είτε μας
αρέσει, είτε όχι, έχει κατακαθίσει. Ήδη, υπάρχουν ευρωπαϊκές χώρες,
συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, όπου αποκλιμακώνονται τα αρχικά φιλόδοξα
σχέδια για τη μετάβαση στην πράσινη εποχή. Η διείσδυση των ΑΠΕ έχει αποδειχθεί
όχι μόνον ακριβή, στο πλαίσιο πάντα του υφισταμένου ενεργειακού μοντέλου, αλλά
παράλληλα έχει εκτοπίσει συμβατικές μονάδες παραγωγής, κηρύσσοντας συναγερμό
για τις επενδύσεις που έχουν γίνει. Δυστυχώς, αποδείχθηκε ότι η αρχική
αισιοδοξία για την αλλαγή του ενεργειακού μίγματος φαίνεται να καταλήγει σε
φούσκα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Βέβαια, δεν θα εκτοπισθούν οι ΑΠΕ. Απλά,
αναζητείται τρόπος πιο υγιούς ανάπτυξης τους στο μέλλον, χωρίς αυτό να
καταλήγει σε βάρος των καταναλωτών, αλλά και της ίδιας της αγοράς.
Την ίδια στιγμή, οι δραματικές αλλαγές στις κλιματικές
συνθήκες, που έχουν πυκνώσει τις φυσικές καταστροφές, σε συνδυασμό με τις
εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που βαίνουν αυξανόμενες σε παγκόσμια βάση,
πιέζουν για διατήρηση ή και αύξηση των μέτρων διόρθωσης τους. Πώς θα μπορέσει
το κλίμα να συνυπάρξει με τις ενεργειακές ανάγκες; Ειδικά, με τις φωνές των
απανταχού οικολόγων και εν γένει περιβαλλοντολόγων να εντείνονται; Οι
διαφορετικές σκοπιμότητες αναμένεται να συγκρουστούν αποφασιστικά φέτος και ως
συνήθως, πάλι θα διακινδυνεύσουμε πρόβλεψη, αναμένεται να την πληρώσει το
κλίμα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ευρώπη αναζητεί τρόπο να
ισοσκελίσει τις ακριβές εισαγωγές ενέργειας, να διαφοροποιήσει τις πηγές
προμήθειας και να αναδείξει τις εγχώριες πηγές ενέργειας. Κι αυτός ο στόχος δεν
θα είναι εύκολος. Τα εγχώρια κοιτάσματα φυσικού αερίου θα χρειαστούν αρκετά
χρόνια ακόμη για να αποδειχθούν εκμεταλλεύσιμα και θα υπακούσουν σε
γεωστρατηγικά συμφέροντα, τα οποία σε αυτή τη φάση είναι ρευστά. Από την άλλη
πλευρά, το περίφημο
shale
gas, το οποίο διαθέτει,
σύμφωνα με μελέτες, σε αφθονία η Ευρώπη, θα πρέπει να υπερπηδήσει σοβαρές
τοπικές αρνητικές φωνές, προκειμένου να αξιοποιηθεί. Στις ΗΠΑ, πάντως, που
θεωρείται «παράδεισος» του σχιστολιθικού αερίου, αναπτύσσονται ήδη σοβαρές
αντιδράσεις, καθώς η μέθοδος εξόρυξης του, η υδραυλική ρωγμάτωση, έχει νεκρώσει
ολόκληρες περιοχές, με τη μόλυνση των υπόγειων υδάτων. Η Κομισιόν φαίνεται να
γνωρίζει καλά τις πτυχές του θέματος αυτού, αποφεύγοντας να προβεί σε βιαστικές
κινήσεις. Όμως, θα χρειασθεί να αποφασίσει, καθώς υπάρχουν κράτη-μέλη, έστω και
περιορισμένα, που υπαγορεύουν κοινό πλαίσιο.
Ίσως, οι επενδύσεις που θα αναζωογονήσουν την ευρωπαϊκή
αγορά και οι οποίες δεν έτυχαν ως τώρα ιδιαίτερης προσοχής, αλλά και
ενδιαφέροντος, είναι για την αποθήκευση ενέργειας. Τώρα όσο ποτέ άλλοτε έρχεται
στο προσκήνιο, ως προοπτική για την καλύτερη αξιοποίηση των ΑΠΕ και την
αντιμετώπιση της υπερβάλλουσας ενέργειας. Μπορεί να λειτουργήσει αποφασιστικά
ως εξισορροπητικός παράγοντας της αγοράς και ταυτόχρονα να κινητοποιήσει τη
χειμάζουσα ευρωπαϊκή οικονομία. Γιατί οι κοινές ευρωπαϊκές υποδομές μπορεί να
αποτελούν την προτεραιότητα της Ε.Ε., αλλά χρειάζονται σημαντικά κεφάλαια για
να ενεργοποιηθούν. Κι αυτά στην παρούσα φάση φαίνεται ότι είναι δύσκολο να
εξευρεθούν.
Υπό το φως αυτών των δεδομένων αναμένεται με έκδηλο
ενδιαφέρον το πακέτο προτάσεων και δράσεων από την Κομισιόν στα τέλη του μηνός,
έστω κι αν δεν αναμένεται να λάβουν νομοθετικό χαρακτήρα, τουλάχιστον στο
τρέχον εξάμηνο. Θα δείξουν, ωστόσο, προς τα πού κινείται το πηδάλιο της
ευρωπαϊκής ενεργειακής στρατηγικής.