Ένα
από τα σημαντικότερα διεθνή γεγονότα αυτής της εβδομάδας και, σίγουρα, αυτό με
την πλέον μακροπρόθεσμη επιρροή στις παγκόσμιες εξελίξεις ήταν η Ευρασιατική Ένωση, που υπέγραψαν οι πρόεδροι της
Ρωσίας, της Λευκορωσίας και του Καζακστάν, στις 29 Μαΐου. Αν και στις χώρες που
συνυπέγραψαν τη σύσταση της οικονομική και πολιτική αυτή Ένωση δεν
περιλαμβάνεται η Ουκρανία, ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν έστειλε, από την πρωτεύουσα του Καζακστάν,
Αστάνα, το δικό του μήνυμα στη Δύση αναφορικά με την χειρότερη κρίση της μεταψυχροπολεμικής περιόδου.
Η
Ρωσία δημιουργεί το δικό της συμπαγές μέτωπο, υλοποιώντας το μετασοβιετικό
δόγμα του «εγγύς εξωτερικού» στην πλήρη μορφή του, απαντώντας, έτσι, στην
προσπάθεια των ΗΠΑ για ασφυκτική ανάσχεση της Μόσχα στον γεωπολιτικό της περίγυρο,
όπως δείχνει η εν εξελίξει δραματική κρίση στην Ουκρανία. «Εάν ο στόχος είναι
να αποφευχθεί η επανάληψη τέτοιων κρίσεων στο μέλλον, τότε πρέπει να γίνει
σωστή αποτίμηση του διδάγματος από τα γεγονότα στην Ουκρανία και
να τεθούν σύντομα σε εφαρμογή οι αρχές της ισότητας στην ευρω-ατλαντική
ασφάλεια», είχε δηλώσει ήδη από την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών
της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Μόσχα. Κατά
τον Λαβρόφ, η ουκρανική κρίση «είναι το λογικό αποτέλεσμα της εξέλιξης της
κατάστασης στην Ευρώπη εδώ και 25 χρόνια», μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης
το 1991.
«Αντί
να εκμεταλλευθούν την ιστορική ευκαιρία για την οικοδόμηση μίας μεγάλης Ευρώπης
χωρίς διαχωριστική γραμμή, οι δυτικοί μας εταίροι προτίμησαν τη συνήθη λογική
τους, που έχει ως στόχο την διεύρυνση προς ανατολάς του γεωπολιτικού χώρου που
βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους», δήλωσε ο Σεργκέι Λαβρόφ. Και για να μην αφήσει
καμία αμφιβολία ως προς το πώς αντιλαμβάνεται η Ρωσία την πολιτική της επέκτασης
της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ανέφερε ξεκάθαρα πως η στρατηγική αυτή «σημαίνει ουσιαστικά τη συνέχιση, σε μία
αμβλυμένη μορφή, της πολιτικής της ανάσχεσης».
Είναι
φανερό πως η πρόσφατη τελετή ίδρυσης της Ευρασιατικής Ένωσης είναι το πρώτο
θεσμικό βήμα της Ρωσίας στην κατεύθυνση αυτής της «εξισορρόπησης», που, κατά το
Κρεμλίνο, πήγε να διασαλευθεί σε υπέρτατο βαθμό από την δυτική παρέμβαση στην
Ουκρανία με την πτώση του Γιανουκόβιτς, σε μία χώρα-κλειδί για τα ρωσικά
συμφέροντα.
Ακόμη περισσότερο αποκαλυπτικός και ωμά ειλικρινής ήταν ο πρώτος αντιπρόεδρος
της ρωσικής κυβέρνησης Ιγκόρ Σουβαλόφ, στις 24 Μαΐου, όταν υπογράμμισε ότι
στρατηγικός στόχος της Μόσχας είναι η ενσωμάτωση του μετασοβιετικού χώρου και
όσοι αντιτίθενται σε αυτόν δεν μπορούν να θεωρηθούν εταίροι της Μόσχας.
Συγκεκριμένα, ο Ιγκόρ Σουβαλόφ μιλώντας στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας
Πετρούπολης, ανέφερε ότι «αυτός είναι ο στρατηγικός μας στόχος», ενώ πρόσθεσε
ότι δεν καταλαβαίνει για ποιον λόγο οι Ηνωμένες Πολιτείες εναντιώνονται σε
αυτές τις προσπάθειες. Μόλις δύο μέρες πριν, η ρωσική Gazprom υπέγραψε την
πολυαναμενόμενη συμφωνία-μαμούθ με την κινεζική CNPC για την προμήθεια ρωσικού φυσικού
αερίου στην Κίνα. Αν και, όπως λέγεται, οι όροι της συμφωνίας – οι οποίοι δεν
αποκαλύφθηκαν - υπήρξαν ετεροβαρείς υπέρ του Πεκίνου (οι κακές αμερικανικές γλώσσες τους χαρακτηρίζουν «λεόντειους»), η Μόσχα κατάφερε να στείλει διεθνώς το μήνυμα που ήθελε: είναι
αποφασισμένη να αποτρέψει κάθε απόπειρα της
Ουάσιγκτων να πετύχει την ανάσχεση της Ρωσίας περικυκλώνοντάς την και απομονώνοντας
την από κάθε πιθανό σημαντικό εταίρο στον περίγυρό της.
Το
μεγάλο ερωτηματικό στην υπόθεση αυτή παραμένει η Γερμανία. Ακόμη και αν η ίδια
δεν έδειξε τάσεις αυτονόμησης στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης, οι ΗΠΑ
θέλησαν να προλάβουν μία πιθανή ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των ρωσογερμανικών
οικονομικών σχέσεων, ώστε, στη συνέχεια, να μην υπάρξει και η αντίστοιχη
γεωπολιτική χειραφέτηση. Είναι βέβαιο πως το Βερολίνο παραμένει σταθερά
δεσμευμένο εντός του ευρωατλαντικού στρατοπέδου, με όλο και μεγαλύτερη,
μάλιστα, προθυμία να αναλάβει ευθύνες και στον τομέα της ευρωατλαντικής άμυνας,
στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, «σπάζοντας» το πιο μεγάλο μεταπολεμικό ταμπού στην
Ευρώπη. Από την πλευρά της η Ουάσιγκτων προσπαθεί να τορπιλίσει κάθε δεσμό των
Γερμανών με τους Ρώσους, σε ενεργειακό και εν γένει οικονομικό επίπεδο και να τούς
περιχαρακώσει στο πλαίσιο ενός ευρύτερου αντιρρωσικού «συνασπισμού». Πιθανότατα
οι ΗΠΑ επιχειρούν να αποτρέψουν την «μετάφραση» της γεωοικονομικής
αλληλεξάρτησης σε γεωπολιτική σύμπλευση, χωρίς να αρκούνται στην πίστη της
Γερμανίας στο σημερινό ευρωατλαντικό οικοδόμημα.
Θα
μπορούσαμε, άρα, να υποθέσουμε ότι το «Διατλαντικό Σύμφωνο Ελεύθερου Εμπορίου»
(
TAFTA), το οποίο θα αυτή την περίοδο αποτελεί αντικείμενο
διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, θα προβληθεί από τις ΗΠΑ
προς την Γερμανία ως ένα πιθανό «αντίπαλον δέος» στις οικονομικές σχέσεις της με την Μόσχα και, ειδικότερα, ως αντιστάθμισμα
για τις απώλειες από τη διάρρηξή τους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε, ότι το
άρθρο του διακεκριμένου αρθρογράφου της Washington Post David Ignatius, που
αποκάλυπτε το σχέδιο για το σύμφωνο αυτό, το περιέγραφε στον τίτλο του ως ένα «οικονομικό
ΝΑΤΟ» (“ ‘Economic NATO’
is
in
the
works”, Washington Post, 6 Δεκεμβρίου 2012 – απόδοση στα
ελληνικά: «Το όραμα ενός οικονομικού ΝΑΤΟ», εφημερίδα «Καθημερινή», 9 Δεκεμβρίου
2012).
Μένει
να αποδειχθεί όχι μόνο κατά πόσο είναι ρεαλιστικός ο στόχος της υποκατάστασης
των γερμανικών οικονομικών δεσμών με την Ρωσία από το πλαίσιο μίας συμφωνίας όπως
η
TAFTA, αλλά και αν η προσπάθεια αυτή δεν θα προκαλέσει
προβλήματα στην οικονομία της Γερμανίας, βυθίζοντας την Ευρωζώνη σε μία νέα
φάση ύφεσης. Αλήθεια, αυτό είναι το αντάλλαγμα που έχουν να προσφέρουν οι ΗΠΑ στους
Ευρωπαίους αν αυτοί υπακούσουν στα κελεύσματά τους και προχωρήσουν στην πλήρη
και βίαιη ρήξη των οικονομικών σχέσεων τους με την Μόσχα;