«Η ΡΑΕ είναι ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή, η οποία συστήθηκε με το
Ν.2773/1999, στο πλαίσιο εναρμόνισης με τις Οδηγίες 2003/54/ΕΚ και
2003/55/ΕΚ για τον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, με κύρια αρμοδιότητα
της να εποπτεύει την εγχώρια αγορά ενέργειας, σε όλους τους τομείς της,
εισηγούμενη προς τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας και λαμβάνοντας και
η ίδια μέτρα για την επίτευξη του στόχου της απελευθέρωσης των αγορών
ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου».
Με το απόσπασμα αυτό,
που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα της ΡΑΕ, προσδιορίζεται με σαφήνεια ο
ρόλος και οι αρμοδιότητες του Ρυθμιστή. Κρατάμε τις λέξεις-«κλειδιά»:
ανεξάρτητη αρχή, εισηγείται και λαμβάνει μέτρα για τον ηλεκτρισμό και
το φυσικό αέριο. Αυτή άλλωστε είναι η φιλοσοφία πάνω στην οποία
οργανώθηκε με βάση τις κοινοτικές Οδηγίες. Αν ήθελε κάτι άλλο η Ε.Ε.
υποθέτουμε ότι θα το όριζε σαφώς. Ποιο άλλο δηλαδή; να ασκεί ο εκάστοτε
Ρυθμιστής τις αρμοδιότητες του, με την άδεια και τις υποδείξεις των κατά
τόπους εθνικών αρμόδιων αρχών. Αλλά πουθενά δεν προβλέπεται κάτι
τέτοιο. Αντίθετα, η πρώτη αρχή πάνω στην οποία δομείται η λειτουργία
κάθε ευρωπαϊκής Ρυθμιστικής Αρχής είναι η ανεξαρτησία της. Σαφές και
κατηγορηματικό. Για να διασφαλίζεται ότι η αγορά ενέργειας δεν υπακούει
σε συμφέροντα, σκοπιμότητες και μικροπολιτικές, αντίθετα, οφείλει να
λειτουργεί και να εξελίσσεται με βάση τις ανάγκες της.
Έχουμε την
άποψη ότι η επιστολή που έστειλε η διοίκηση της ΡΑΕ στο ΥΠΕΚΑ για το
ΝΟΜΕ συντελεί στην αυτοκατάργηση του Ρυθμιστή. Διότι ζητά από το
υπουργείο να του υποδείξει πώς να ασκήσει τις αρμοδιότητες του. Δεν θα μπούμε στην ουσία των όσων ζητείται
«αποσαφήνιση και επιβεβαίωση επιλογών», για να χρησιμοποιήσουμε τη
φρασεολογία της επιστολής. Θα μείνουμε, όμως, στην ουσία του αιτήματος,
το οποίο θεωρούμε πρωτοφανές, από τη στιγμή που δημοσιοποιείται κιόλας.
Δεχόμαστε, καταρχήν, αυτό που υποστηρίζει η ΡΑΕ. Ότι οι απόψεις
που κατατέθηκαν για το ΝΟΜΕ, στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης,
πάσχουν από «πλήρη ασυμβατότητα, χωρίς καμία δυνατότητα συγκερασμού»
(χρησιμοποιούμε και πάλι τη φρασεολογία της επιστολής). Αυτό ήταν μάλλον
αναμενόμενο, καθώς λίγο ως πολύ οι συμμετέχοντες της αγοράς είχαν
κοινοποιήσει τις θέσεις τους πολύ νωρίτερα. Άρα φαινόταν εξαρχής ότι θα
υπήρχε αυτή η δυσκολία του συγκερασμού των απόψεων. Απλώς, τώρα
καταγράφηκε και με τον πιο επίσημο τρόπο.
Και ερχόμαστε στον
πυρήνα του θέματος. Ρόλος της ΡΑΕ δεν είναι να φροντίζει για το
consensus της αγοράς ή για να «χαϊδεύει» τα αυτιά της. Αλλοίμονο τότε.
Θα έπρεπε να χάνει πολύ ενέργεια προς αυτήν την κατεύθυνση για να
καταλήγει στο σημείο μηδέν. Ρόλος της είναι να την εποπτεύει και να
εισηγείται τα κατάλληλα μέτρα, που θα συμβάλουν στην ουσιαστική και
πλήρη απελευθέρωση της, καθώς και στη λειτουργία αποδεκτού ανταγωνισμού,
στα πρότυπα της Ε.Ε. Με αυτό το σκεπτικό θα έπρεπε η ΡΑΕ να
συγκεντρώσει και να αναλύσει (πράγμα που έκανε) τις απόψεις και τα
σχόλια που κατατέθηκαν και στη συνέχεια να προχωρούσε στο επόμενο βήμα,
δηλαδή, την κατάρτιση της οριστικής πρότασης της για το πώς θα μπορούσε
να υιοθετηθεί το ΝΟΜΕ στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού. Κατά τη δική της,
ανεξάρτητη και τεκμηριωμένη άποψη, καθώς γνωρίζει πολύ καλά τις
ιδιαιτερότητες και τις στρεβλώσεις της. Να το υπέβαλε, στη συνέχεια, στο
ΥΠΕΚΑ, που πράγματι αυτό έχει την αποκλειστική ευθύνη της νομοθέτησης
και της θεσμοθέτησης ρυθμίσεων, ώστε να έχει και τον τελικό λόγο. Και
ΟΧΙ πριν την τελική γνωμοδότηση της ΡΑΕ. Άλλως, τι χρειαζόμαστε το
Ρυθμιστή; Θα αρκούσε το αρμόδιο υπουργείο, το οποίο θα νομοθετούσε
εξαρχής και θα τελείωνε η υπόθεση. Από τη στιγμή όμως που είναι
θεσμοθετημένος ο ρόλος της ΡΑΕ με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ευθύνες
που έχει αναλάβει, είναι τουλάχιστον ανεπίτρεπτο αυτός ο ρόλος να
υποσκάπτεται εξ ιδίων.
Γι αυτό θεωρούμε ότι η επιστολή της
διοίκησης της ΡΑΕ προς το ΥΠΕΚΑ είναι, με τους επιεικέστερους
χαρακτηρισμούς, μέγιστο ατόπημα και αψυχολόγητη ενέργεια, που μπορεί να
ανοίξει τον ασκό του Αιόλου. Γιατί κινδυνεύει η ΡΑΕ, πρώτα από όλα, ως
ανεξάρτητη Αρχή, να παρακάμπτεται στο εξής από κάθε ένα που έχει έννομο
συμφέρον για
να απευθύνεται πλέον στο ΥΠΕΚΑ, προκειμένου να βρει
«το δίκιο του» και να υπαγορεύει πολιτικές. Γιατί η ανεξαρτησία της
Αρχής θα πρέπει να διαφυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού από τους ανθρώπους που
ανέλαβαν να τη διοικούν. Γιατί, τέλος, η ευθύνη της διοίκησης μιας
ανεξάρτητης Αρχής προϋποθέτει το αυτοσεβασμό, την αυτοσυγκράτηση και το
κλείσιμο των αυτιών σε κάθε είδους «σειρήνες».