Οι παλαιότεροι, αλλά και οι ρέκτες
της Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας, θα θυμούνται τον περιβόητο Πιουριφόι, τον
Αμερικανό πρέσβη στην χώρα μας που, στις αρχές της δεκαετίας του ’50, με
ωμές και προκλητικές παρεμβάσεις, ανεβοκατέβαζε κυβερνήσεις και υπαγόρευε στην
ελληνική ηγεσία την πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθήσει. Λιγότεροι, ίσως, θα
θυμούνται το χαστούκι του τοποτηρητή της Αποστολής Οικονομικής Έρευνας
στην Ελλάδα, το 1947, Πολ Πόρτερ, στον τότε υπουργό Συντονισμού
Στέφανο Στεφανόπουλο, ο οποίος ξέσπασε σε κλάματα …
Αυτά τα περιστατικά από την
μεταπολεμική ιστορία μας μάς έφερε
στο μυαλό η πρόσφατη απροκάλυπτη παρέμβαση των ΗΠΑ στην Βουλγαρία για τη
ματαίωση της κατασκευής του, ρωσικών συμφερόντων, αγωγού φυσικού αερίου South
Stream, ενώ είχαν προηγηθεί ανάλογες «προειδοποιητικές βολές» από πλευράς
Κομισιόν. Χρειάστηκε απλά η επίσκεψη του Μακ Κέην και άλλων
δύο αμερικανών γερουσιαστών στον πρωθυπουργό Ορεσάρσκι, στις 8 Ιουνίου, για να
ανακοινώσει ο τελευταίος, αμέσως μετά το πέρας της συνάντησης, ότι ουσιαστικά
διακόπτονται επ’ αόριστον οι εργασίες κατασκευής του βουλγαρικού τμήματος του
αγωγού. Επίσης, στις 6 Ιουνίου, η Αμερικανίδα πρέσβειρα στη Σόφια Μάρσι Ριζ
απείλησε με κυρώσεις τις (110, συνολικά) εταιρίες της Βουλγαρίας που έχουν
εταιρικές σχέσεις με την ανάδοχο του έργου στο βουλγαρικό τμήμα του αγωγού, ρωσική εταιρεία κατασκευής εγκαταστάσεων φυσικού αερίου Stroytransgaz, η οποία
έχει συμπεριληφθεί στη «μαύρη λίστα» του Λευκού Οίκου λόγω των ενεργειών της
Ρωσίας στην Ουκρανία, όπως τονίζει η διπλωμάτης των ΗΠΑ στην γραπτή δήλωση της.
Είναι
πραγματικά αξιοσημείωτο για τις εσωτερικές εξελίξεις στις ΗΠΑ πώς ο αντίπαλος
του σημερινού Προέδρου Ομπάμα, το 2008, μετεβλήθη έκτοτε, ουσιαστικά, σε
απολογητή και … «πλασιέ» της εξωτερικής πολιτικής του – στην Συρία, στην
Ουκρανία, και τώρα στην Βουλγαρία. Και, όπως είδαμε στην περίπτωση της
τελευταίας, δε διστάζει ο, εν διαρκεί πτήσει ευρισκόμενος, άλλοτε προεδρικός
υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών να μεταβληθεί σε νέο Πιουριφόι, αν οι βουλές της
κυβέρνησης Ομπάμα το απαιτήσουν. Η ταύτιση αυτή, σε στρατηγικά ζητήματα, του
«κομματικού κατεστημένου» των Ρεπουμπλικανών με τους αντιπάλους τους, τους
Δημοκρατικούς, έρχεται να επισφραγίσει, αλλά και να τροφοδοτήσει περαιτέρω, τον
εσωτερικό διχασμό στο ένα από τα δύο κόμματα των ΗΠΑ, μετά την εκλογική άνοδο
του Tea Party. Μπορούμε να εικάσουμε, συνεπώς, με αρκετή βεβαιότητα, πως η
προβλεπόμενη επικράτηση των Δημοκρατικών και στις προεδρικές του 2016 – ίσως με
υποψήφια την Χίλλαρυ Κλίντον – θα επιτευχθεί και με την ψήφο της πιο «θεσμικής»
μερίδας του GOP, γεγονός που, ίσως, φέρει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα από τον
διχασμό στην ανοικτή διάσπαση …
Είχε προηγηθεί, στις 5 Ιουνίου,
η αποχώρηση του τουρκικού κόμματος «Κίνημα
Δικαιωμάτων και Ελευθεριών» από την κυβέρνηση συνασπισμού. Ρητά
το κόμμα της τουρκικής μειονότητας, το οποίο έχει μεταβληθεί σε ρυθμιστή της πολιτικής
ζωής της Βουλγαρίας από το 1990 και εντεύθεν, ζήτησε να παραιτηθεί η κυβέρνηση ώστε το φθινόπωρο η
χώρα να πάει σε πρόωρες εκλογές, καθώς, διαφώνησε με την επιμονή των
Σοσιαλιστών στο πρότζεκτ του South Stream, τονίζοντας, μάλιστα, ότι «δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα αντίθετο προς τις Βρυξέλλες.». Όπερ και εγένετο …
Εξάλλου, ο «μοιραίος άνθρωπος»
για όλα τα ρωσικά ενεργειακά πρότζεκτ στη Βουλγαρία (πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη,
πυρηνικός σταθμός Μπέλενε και τώρα South Stream), ο πρώην πρωθυπουργός
Μπορίσοφ, δήλωσε υποκριτικά λίγες ημέρες αργότερα: «Μαζί με την Κομισιόν και σε
συμφωνία με τους κανόνες της Ε.Ε., προχωράμε στην κατασκευή. Στην περίπτωση που
αυτοί οι κανόνες δεν γίνουν σεβαστοί, δεν προχωράμε». Οι δηλώσεις έγιναν
λίγο μετά την επιστροφή του από τις ΗΠΑ, όπου είχε πραγματοποιήσει επίσκεψη
μίας εβδομάδας …
Όμως, παρά τις ευρωατλαντικές
αυτές πιέσεις, ο South Stream αποτελεί βασική ενεργειακή επένδυση για την
Βουλγαρία, την οποία η χώρα έχει μεγάλη ανάγκη και, για τον λόγο αυτό, θα
συνεχίσει πάση θυσία την προσπάθεια να κάμψει τις αντιρρήσεις, αν όχι της
Ουάσιγκτων, τουλάχιστον των Βρυξελλών. Αυτό έδειξαν και οι δηλώσεις που έκανε ο
υπουργός Εξωτερικών της χώρας από κοινού με τον Σέρβο ομόλογό του, στις 2
Ιουλίου, από το Βελιγράδι. «Είμαστε σε απευθείας, εποικοδομητικό διάλογο με την
Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους όρους υλοποίησης του έργου και ελπίζω τις επόμενες
εβδομάδες να λάβουν διευκρινίσεις και να μπορούμε να συνεχίσουμε το έργο στην
επικράτεια της Βουλγαρίας» επισήμανε ο κ. Βιγκένιν, ενώ ο Σέρβος ΥΠΕΞ, κ. Ντάτσιτς,
τόνισε: «Έχουμε κοινή θέση και κοινό συμφέρον, ζωτικό συμφέρον να κατασκευαστεί
ο South Stream, να μην έχουμε διένεξη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να
εξευρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση». Και όπως, μία ημέρα πριν, είχε δηλώσει,
κινούμενος στο ίδιο μήκος κύματος, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βικτόρ Ορμπάν: «Κι αν
κάποιος θέλει να εμποδίσει το σχέδιο αυτό, πρέπει να προτείνει εναλλακτικό».
Θα υπάρξει, άραγε, μία τέτοια
εναλλακτική από πλευράς ΗΠΑ; Να εικάσουμε πως η φιλολογία περί shale gas από τις
ΗΠΑ προς την Ε.Ε. θα αφορά και τον South Stream; Να υποθέσουμε πως θα τεθεί στο
πλαίσιο της - υπό διαπραγμάτευσιν - Συμφωνίας Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας; Και πόσο ρεαλιστικό είναι να συζητάμε για πλήρη
υποκατάσταση των ρωσικών εισαγωγών φυσικού αερίου σε χώρες όπως η Βουλγαρία; Ή
μήπως στο σημείο αυτό υπεισέρχεται και η συζήτηση για τα κοιτάσματα της Ανατολικής
Μεσογείου; Όλα αυτά μένει να αποδειχθούν – και φυσικά ο παράγων «χρόνος» θα
παίξει βασικό ρόλο στο ζήτημα …
Οι πιέσεις αυτές προς την Σόφια
είναι, όπως βλέπουμε, τόσο έντονες και απροκάλυπτες, που μάς έφεραν στο νου την
ελληνική μεταπολεμική πολιτική ζωή. Η αμερικανική εξάρτηση και παρέμβαση είναι
τόσο ισχυρές σήμερα στην Βουλγαρία που, ίσως, είναι η πρώτη φορά που τα άλλοτε «τσακάλια
της Βαλκανικής» - όπως αποκαλούνταν οι βόρειοι γείτονές μας από την ίδρυση της βουλγαρικής αυτόνομης
ηγεμονίας, το 1878, και ως τον Μεσοπόλεμο – να μην μπορούν να ελιχθούν αποσπώντας ανταλλάγματα και
από τις δύο εκάστοτε πλευρές. Αυτός ήταν και ο λόγος που, με αφορμή τον Μακ
Κέην, θυμηθήκαμε τον Πιουριφόι και όχι π.χ. τον Κάρολο Ζοννάρ. Όσοι έχουν υπ΄όψιν τα
του Εθνικού μας Διχασμού, θα θυμούνται ότι η ανοικτή επέμβαση στα εσωτερικά μας
συνοδεύτηκε, λίγα χρόνια μετά, από de jure ή de facto επέκταση της κρατικής μας κυριαρχίας
προς αλύτρωτα ελληνικά εδάφη. Αν χρησιμοποιούσαμε την αναλογία αυτή στα
σημερινά τεκταινόμενα στην Βουλγαρία, θα έπρεπε, ίσως, να είχαμε υπ΄ όψιν μας ανταλλάγματα από την Ουάσιγκτων προς την Σόφια σχετικά με το μέλλον της ΠΓΔΜ.
Αλλά αυτό θα ήταν αντικείμενο άλλου άρθρου, που, μάλλον, θα πρέπει να αναμένουμε
τις βουλγαρικές εκλογές του φθινοπώρου και την έκβασή τους για να γραφτεί …
(
ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: energia.gr, 07/07/2014)