Τα τελευταία δέκα χρόνια, έχουμε γίνει μάρτυρες κοσμογονικών
αλλαγών στον διεθνή ενεργειακό τομέα, καθώς από τη μια μπήκαν στο παιχνίδι για
τα καλά οι ΑΠΕ, ενώ από την άλλη παρατηρούνται ανακατατάξεις στην ιεραρχία των
παραγωγών ορυκτών καυσίμων. Οι τάσεις αυτές προμηνύουν ένα μέλλον διαφορετικό
από ότι έχουμε συνηθίσει, καθώς και ένα νέο γεωπολιτικό χάρτη.
Τη στιγμή λοιπόν που οι ΑΠΕ οδηγούν στο περιθώριο τον
άνθρακα και σε ένα βαθμό και το φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή, διεκδικώντας
ένα ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο, καλούνται να κάνουν το μεγάλο βήμα και να
μεταμορφωθούν από επιδοτούμενες πηγές ενέργειας σε ελεύθερα ανταγωνιστικές. Το
βήμα αυτό δεν θα είναι εύκολο για όλες τις τεχνολογίες των ΑΠΕ και σε ένα μεγάλο
βαθμό θα κρίνει το μέλλον της ηλεκτροπαραγωγής σε περιοχές, όπως η Ευρώπη, που
επέλεξαν να επενδύσουν τεράστια ποσά για την ανάπτυξή τους τα τελευταία χρόνια.
Αν μη τι άλλο, η διείσδυση των ΑΠΕ, ιδίως στην Ευρώπη, προκαλεί ένα σωρό πονοκεφάλους,
τόσο στους διαχειριστές και τους ρυθμιστές που καλούνται να τις εντάξουν
οικονομικά και τεχνικά στο δίκτυο, αλλά και στις παραδοσιακές ΔΕΚΟ που πλέον είναι
αναγκασμένες είτε να εκσυγχρονιστούν, είτε να πεθάνουν.
Εξίσου ενδιαφέροντα, πάντως, είναι τα πράγματα σε ότι αφορά
τα ορυκτά καύσιμα και κυρίως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τον
ΙΕΑ, οι παγκόσμιες ετήσιες επενδύσεις συνολικά στην ενέργεια αυξήθηκαν από 700
δις. δολάρια το έτος 2000 σε 1,6 τρις. δολάρια το 2013, με το μεγαλύτερο μέρος των
δυσθεώρητων ποσών να αφορά τα ορυκτά καύσιμα. Στην πράξη όμως, τα χρήματα αυτά έπιασαν
τόπο περισσότερο σε ορισμένες χώρες από ότι σε άλλες, με πρώτο παράδειγμα τις ΗΠΑ,
οι οποίες από εδώ και πέρα αντιμετωπίζονται ως ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου
και αερίου παγκοσμίως, ξεπερνώντας τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία.
Αυτή είναι μια πρωτοφανής εξέλιξη, εντελώς αδιανόητη στις αρχές
της δεκαετίας του 2000. Οι προεκτάσεις της είναι μεγάλες, τόσο στο οικονομικό
σκέλος, όσο και στο γεωπολιτικό. Μέσω της αυξημένης παραγωγής αερίου, οι ΗΠΑ είναι
σε θέση να απολαμβάνουν φθηνή ηλεκτροπαραγωγή, ενώ η αναβίωση της εγχώριας
βιομηχανίας του πετρελαίου σημαίνει ότι η χώρα βασίζεται πλέον λιγότερο στις εισαγωγές,
περιορίζοντας παράλληλα την παραδοσιακή της εξάρτηση από τη Μέση Ανατολή. Στα
επόμενα χρόνια, οι ΗΠΑ αναμένεται να γίνουν και εξαγωγέας αερίου, πιθανώς και
πετρελαίου εφόσον το επιτρέψει η Ουάσιγκτον.
Οι παραπάνω εξελίξεις αποτελούν σημαντικό στήριγμα για τις προοπτικές
της αμερικανικής οικονομίας, η οποία τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται μάλλον στάσιμη.
Το πώς θα μεταφραστούν στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον,
αφού οι ΗΠΑ στο εξής θα μπορούν να συνδιαλέγονται με τους Ρώσους και τους Άραβες
από θέση ισχύος σε ότι αφορά τα ενεργειακά.
Με βάση τις δύο μεγάλες ενεργειακές επαναστάσεις που αναφέραμε,
μπορεί να τεθεί το εξής ερώτημα: Μήπως άραγε οδηγούμαστε σε ένα μέλλον κατά το
οποίο η Ευρώπη θα είναι ο πρωταθλητής των ΑΠΕ και οι ΗΠΑ πρωταθλητής στα ορυκτά
καύσιμα; Στην Αμερική δεν φαίνεται να υπάρχει ακόμα ευρεία πολιτική στήριξη για
μια βαθιά διείσδυση των ΑΠΕ, δεδομένης της τεράστιας επιρροής που έχουν οι
πετρελαϊκοί όμιλοι στο πολιτικό κατεστημένο. Κατ’ επέκταση, μιλάμε για δύο μεγάλα
ενεργειακά στοιχήματα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, που αντικατοπτρίζουν τις
διαφορές στην ενεργειακή και περιβαλλοντική κουλτούρα των Ευρωπαίων και των
Αμερικάνων. Απομένει να δούμε ποιο από τα δύο θα επαληθευτεί.