Εάν έπαιρνε κανείς τοις μετρητοίς τις εξαγγελίες που έχουν ακουστεί το
τελευταίο διάστημα για την τόνωση των επενδύσεων στην Ευρώπη, ίσως να κατέληγε
στο συμπέρασμα ότι βρίσκεται στα σκαριά ένα μεγαλόπνοο «Σχέδιο Μάρσαλ» που θα
μπορούσε να ανασχέσει άμεσα την απειλή της ύφεσης και του αποπληθωρισμού και να
δώσει σημαντική ώθηση στην απασχόληση.
Από πού να ξεκινήσει κανείς; Ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έχει
υποσχεθεί ένα μακρόπνοο επενδυτικό πρόγραμμα 300 δισ. ευρώ σε ορίζοντα τριετίας
που θα κινητοποιήσει κεφάλαια από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, τον κοινοτικό
προϋπολογισμό και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ): Ο Πολωνός υπουργός
Οικονομικών Ματέους Τσούρεκ έκανε … ρελάνς, εισηγούμενος τη δημιουργία ενός
Ευρωπαϊκού Επενδυτικού Ταμείου, το οποίο μοχλεύοντας τα αρχικά του κεφάλαια θα
μπορούσε να χρηματοδοτήσει επενδυτικά projects 700 δισ. ευρώ, ποσό που
αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ της Ε.Ε. Ακόμα πιο γαλαντόμος (στα λόγια ...), ο
Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ πρότεινε πενταετές πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων
1,2 τρισ. ευρώ.
Όλα αυτά ακούγονται πολύ ωραία, ωστόσο κινδυνεύουν να μείνουν στη σφαίρα των
ευχολογίων όπως συνέβη με το «Σύμφωνο Ανάπτυξης και Απασχόλησης» με δράσεις
ύψους 120 δισ. δολ. που υιοθετήθηκε κατά τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου 2012,
αλλά και τις βαρύγδουπες δεσμεύσεις για την πάταξη της ανεργίας των νέων που
ανέλαβαν οι ηγέτες ένα χρόνο αργότερα.
Και στις δύο περιπτώσεις, είχε γίνει λόγος για αύξηση των επενδύσεων, όμως η
πραγματικότητα είναι διαφορετική: Οι επενδύσεις ήταν ένα από τα μεγαλύτερα
θύματα της χρηματοοικονομικής κρίσης, έχοντας μειωθεί στην Ευρωζώνη κατά 20%
κατά μέσο όρο από το 2007, με το ποσοστό αυτό να είναι ακόμα μεγαλύτερο στις
«μνημονιακές» χώρες.
Τα προγράμματα δημόσιων επενδύσεων ήταν τα πρώτα που ένιωσαν τον «πέλεκυ»
των περικοπών στο όνομα της δημοσιονομικής εξυγίανσης και οι ιδιωτικές
επενδύσεις (που συνήθως πάνε χέρι-χέρι με τις δημόσιες) δέχθηκαν πρόσθετο
πλήγμα και από την αδυναμία (ή απροθυμία) των τραπεζών να χορηγήσουν δάνεια
στην πραγματική οικονομία.
Η κατάσταση αυτή δεν θα αλλάξει στο εγγύς μέλλον: Οι τράπεζες δύσκολα θα
ανοίξουν τις στρόφιγγες του δανεισμού πριν από τα αποτελέσματα των stress tests
και κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόσο από τα φθηνά τετραετή δάνεια που
διέθεσε χθες η ΕΚΤ θα καταλήξει στην πραγματική οικονομία.
Όσο για τις δημόσιες επενδύσεις, χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία που τις
χρειάζονται περισσότερο δεν έχουν περιθώρια από δημοσιονομικής πλευράς να τις
ενισχύσουν, όσο προτάσεις όπως αυτή του Ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι, να
μην υπολογίζονται οι δαπάνες για επενδύσεις στον υπολογισμό του ελλείμματος,
προσκρούουν στο ... Τείχος του Βερολίνου.
Οι δε χώρες όπως η Γερμανία, που έχουν τη δυνατότητα να τονώσουν τη ζήτηση
αυξάνοντας τις επενδύσεις, δεν θέλουν να το πράξουν: Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε
αρνείται να «θυσιάσει» το πρώτο πλεόνασμα στον γερμανικό προϋπολογισμό από το
1969 στον βωμό των επενδύσεων.
Δεν προξενεί, λοιπόν, έκπληξη που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, απρόθυμες να
βάλουν το χέρι στην τσέπη, επιχειρούν να «πετάξουν το μπαλάκι» στην ΕΤΕπ, την …
«Ωραία Κοιμωμένη του δανεισμού» (σύμφωνα με ορισμένα δημοσιεύματα), καλώντας
την να αναλάβει περισσότερο ρίσκο και να χρηματοδοτήσει περισσότερα projects.
Για να κάνει κάτι τέτοιο, όμως, η ΕΤΕπ θα πρέπει να ενισχυθεί κεφαλαιακά από
τους μετόχους της, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κατά τις πληροφορίες δεν
υπάρχει συναίνεση για κάτι τέτοιο.
Σε κάθε περίπτωση, δεσμεύεται από το καταστατικό της και δεν μπορεί να
προχωρήσει σε χρηματοδοτήσεις υψηλού κινδύνου χωρίς να διακινδυνεύσει την
κορυφαία πιστοληπτική της αξιολόγηση ΑΑΑ, που της επιτρέπει να μοχλεύει τα
κεφάλαιά της. Γι' αυτό και ο (Γερμανός) πρόεδρός της Βέρνερ Χόγερ χαρακτήρισε
πρόσφατα «υπερβολικές» τις προσδοκίες που καλλιεργούνται για τον ρόλο της ΕΤΕπ
στην ανάκαμψη της Ευρώπης.
(της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου, από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ")