Μία σειρά από παραλήψεις, αυθαίρετες
ενέργειες, ατυχείς πρωτοβουλίες και αδυναμία στοιχειωδών προβλέψεων
χαρακτηρίζει τον ενεργειακό τομέα στην Ελλάδα το τελευταίο διάστημα. Όπως
προκύπτει από το καθημερινό ρεπορτάζ του
energia.
gr
παρατηρείται όλο και πιο συχνά μία έλλειψη συντονισμού τόσο εντός της
κυβέρνησης όσο και μεταξύ πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ και των επιβλεπόμενων
φορέων με αποτέλεσμα κάθε τόσο να πρέπει να επέμβει ο ίδιος ο υπουργός ή
υφυπουργός σε ρόλους πυροσβέστη για να αποτρέψουν τα χειρότερα. Και αυτό είναι
άδικο και χρονοβόρο γιατί ενώ η σημερινή πολιτική ηγεσία δεν στερείται οράματος
ενώ έχει αποδείξει ότι μπορεί να θέτει στόχους και να τους υλοποιεί, προς
όφελος της αγοράς και των καταναλωτών, η διοικητική ανεπάρκεια και η έλλειψη βασικού πολιτικού ενστίκτου ορισμένων στελεχών
δρα ως ανασχετική δύναμη και εστία αποσυντονισμού.
Γιατί πώς διαφορετικά να εξηγήσουμε μία
σειρά από ατυχείς χειρισμούς στον ενεργειακό χώρο τους τελευταίους μήνες που
έχουν εκθέσει σοβαρά την κυβέρνηση και έχουν δημιουργήσει σωρεία προβλημάτων
στην αγορά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάγκη διασφάλισης χρηματικής
ρευστότητας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Πριν από ένα περίπου χρόνο το
έλλειμμα του ΛΑΓΗΕ, ο οποίος έχει και
την ευθύνη της καθημερινής εκκαθάρισης, και άρα την πληρωμή των προμηθευτών,
οφείλετο στις υπερβολικά υψηλές τιμές που είχαν θεσπιστεί για την αγορά
ηλεκτρικής ενέργειας από τους φωτοβολταϊκούς παραγωγούς. Η κυβέρνηση ως όφειλε
έλυσε το πρόβλημα με μείωση των τιμών αποζημίωσης των αναπαραγωγών (δηλ.
feed
in
tariffs) με ταυτόχρονη αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ. Πριν όμως καλά καλά
αρχίσει να συνέρχεται η αγορά από τις εξάρσεις του παρελθόντος (βλέπε εμμονή
για την πράσινη ανάπτυξη και την πράσινη επιχειρηματικότητα με λεφτά των
άλλων!)η ΔΕΗ, που παραμένει ο κυρίαρχος προμηθευτής στην περίκλειστη λιανική
αγορά, δεν μπορεί να εισπράξει τις οφειλές των πελατών της από τα τιμολόγια,
λόγω της καθίζησης της αγοράς και της συνεχιζόμενης αρνητικής οικονομικής
συγκυρίας. Έτσι, όμως, δεν μπορεί να εισπράξει και τα έσοδα για το ΕΤΜΕΑΡ, γα
το λιγνιτικό τέλος, για τις ΥΚΩ, κλπ, κλπ. Αφού, λοιπόν, δεν εισπράττει δεν
μπορεί να αποδώσει τα ποσά αυτά στον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος πρέπει να τα δώσει στο
ΛΑΓΗΕ για να πληρωθούν οι παραγωγοί, συμβατικοί και πράσινοι. Και ακολουθεί το
γνωστό ντόμινο. Ο μεν ΑΔΜΗΕ, που έχει την ευθύνη να συλλέγει από τους
προμηθευτές τους πόρους του Ειδικού Λογαριασμού για τις ΑΠΕ, φορτώνεται με
επισφάλειες, που «μαυρίζουν» τα οικονομικά του. Και όλα αυτά την στιγμή που η κυβέρνηση
προσπαθεί να πουλήσει τον ΑΔΜΗΕ. Εύλογα τίθεται το ερώτημα τώρα τι θα κάνουμε;
Ποια είναι η πιο εύκολη λύση; Μα, να περάσουμε την αρμοδιότητα αυτή στο ΛΑΓΗΕ
κι αυτός ας κόψει το λαιμό του. Όταν θα έρθει η ώρα να ιδιωτικοποιηθεί και ο
ΛΑΓΗΕ, κάποια λύση θα βρεθεί τότε. Με άλλα λόγια ένα βασικό θέμα δυσλειτουργίας
της αγοράς μετατίθεται για μια ακόμη φορά στο απώτερο μέλλον!
Ακολουθεί ένα δεύτερο παράδειγμα που
ονομάζεται ενεργειακό κόστος της βιομηχανίας, το οποίο είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα η
βιομηχανία να μην είναι ανταγωνιστική και άρα να μη μπορεί να εξάγει τα
προϊόντα της ή να διατηρήσει την παραγωγή της. Τα μέτρα που έχει εισηγηθεί η
κυβέρνηση και προβλέπουν χρηματικές επιστροφές στη βιομηχανία παραμένουν πολύπλοκα
και ανεφάρμοστα αφού έχουν εμπλακεί με
τα δικαιώματα από τις δημοπρασίες ρύπων. Όμως το έσοδο αυτό το χρειάζεται ο
ΛΑΓΗΕ για να μπορέσει να καλύψει το έλλειμμα του λογαριασμού ΑΓΠΕ ενώ η
κυβέρνηση εμφανίζεται τελείως άβουλη και ανήμπορη να μειώσει τους ειδικούς
φόρους επί της τιμής του φυσικού αερίου που προμηθεύεται η βιομηχανία, πράγμα
που θα είχε άμεσα θετικές επιπτώσεις.
Υπάρχουν ακόμη πολλά άλλα παραδείγματα
μέσω των οποίων αναδεικνύεται ανάγλυφα η έλλειψη στοιχειώδους συντονισμού αλλά
και οι σοβαρές παραλείψεις. Από πού να ξεκινήσουμε και από πού να τελειώσουμε.
Θα αναφέρουμε ασφαλώς την πρόσφατη απόφαση της διοίκησης του ΔΕΣΦΑ για την
απένταξη από το 10ετές σχέδιο ανάπτυξης του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου, του ώριμου
έργου του διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας – Ιταλίας του γνωστού
ITG, την στιγμή που η ΔΕΠΑ
προωθεί το
project για
χρηματοδότηση και υλοποίηση. Έχοντας
μάλιστα καταφέρει να το εντάξει στα
PCI της Ευρώπης. Όμως με την απένταξη του έργου από τον ΔΕΣΦΑ αποστέλλεται
ένα λάθος μήνυμα στους επενδυτές. Το ίδιο ισχύει και με το έργο για την
δημιουργία υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου στο εξαντληθέν κοίτασμα φυσικού
αερίου της Νότιας Καβάλας. Ένα έργο που έχει πέσει στα πλοκάμια του ΤΑΙΠΕΔ εδώ
και τρία χρόνια και έχει κυριολεκτικά εγκλωβιστεί αφού το ΤΑΙΠΕΔ, που στερείται
της απαραίτητης τεχνογνωσίας, αποφάσισε αυθαίρετα ότι το έργο δεν είναι
οικονομικά βιώσιμο και έτσι δεν πρόκειται να το προωθήσει. Δηλαδή τη στιγμή που
όλη η κυβέρνηση έχει κινητοποιηθεί να εξεύρει εναλλακτικές λύσεις για την προμήθεια φυσικού αερίου, λόγω της επαπειλούμενης
κρίσης προμήθειας στην Ουκρανία, και η δημιουργία αποθηκευτικών χώρων
επιβάλλεται έρχεται το ΤΑΙΠΕΔ και ουσιαστικά με την απόφασή του ακυρώνει όχι
μόνο την κυβερνητική πολιτική επί του θέματος αλλά και εμποδίζει τη χώρα να
υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της στο
πλαίσιο του ευρύτερου Κοινοτικού σχεδιασμού, που ευρίσκεται σε εξέλιξη, και
έχει στόχο την ενδυνάμωση της ασφάλειας ενεργειακής προμήθειας. Και ας
μη μιλήσουμε για τις έρευνες υδρογονανθράκων στην Δυτική Ελλάδα οι οποίες
κινδύνευσαν κυριολεκτικά να ακυρωθούν λόγω αντιδράσεων διάφορων κρατικών φορέων
οι οποίοι επ ουδενί ήθελαν να δουν μία νέα σημαντική επιχειρηματική
δραστηριότητα να ξεκινά αφού θα τους υποχρέωνε να δραστηριοποιηθούν ανάλογα.
Παρόμοια και η υπόθεση με την εκμίσθωση του λιγνιτωρυχείου της Βεύης με ένα
διαγωνισμό σε εκκρεμότητα για οχτώ χρόνια, που μόλις έκλεισε την περασμένη
εβδομάδα με την κατοχύρωση στον ανάδοχο. Τραγικό αποτέλεσμα της απαράδεκτης
αυτής κωλυσιεργίας ήταν να αναγκάζεται η ΔΕΗ να εισάγει λιγνίτη από γειτονικές
χώρες. Και μη χειρότερα! Και ας μην μιλήσουμε καλύτερα για τις παλινωδίες με το
νομοσχέδιο για το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου , το οποίο εξαφανίσθηκε στη
κυριολεξία (κάπου χάθηκε!) μόνο για να επανεμφανισθεί μεταλλαγμένο μέσα σε
λίγες εβδομάδες…
Εάν τα ανωτέρω παραδείγματα συνιστούν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της αγοράς, άρση των
στρεβλώσεων της και ενίσχυση του ανταγωνισμού της, τότε εμείς πρέπει να
κατοικούμε σε άλλο πλανήτη. Όπως ήδη έχουμε υπογραμμίσει (βλέπε σχόλιο μας στις
21/10) με το να επιχειρούμε να λύσουμε πυροσβεστικά τα προβλήματα της αγοράς,
δημιουργώντας νέα, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι αυτή να εξαντλήσει τα όρια
της και να βρεθεί σε αδιέξοδο. Όχι δηλαδή ότι δεν βρίσκεται ήδη σε αδιέξοδο
τώρα. Παραμένει περιφερειακή, ρηχή, και με σημαντικούς περιορισμούς ρευστότητας
και μονίμως στο κόκκινο. Σβήνουμε μια φωτιά, ανάβουμε άλλη. Αυτή φαίνεται να
είναι η κυβερνητική τακτική που έχει επιλεχθεί. Και αντί να ληφθούν τολμηρές
αποφάσεις που θα συμβάλουν στην πλήρη αναδιάρθρωση της και την προσαρμογή της αγοράς
στα κοινοτικά δεδομένα, προσφεύγουμε σε επιλογές που καταλήγουν να ανακυκλώνουν
τα προβλήματα της.
Είναι καιρός η πολιτική ηγεσία να γεφυρώσει τις όποιες διαφορές
τις και να την απασχολήσει επιτέλους η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς γιατί από αυτήν
εξαρτώνται τα πάντα, μηδέ εξαιρουμένου και του κρατικού προϋπολογισμού και της
συλλογής των απαραίτητων εσόδων. Ας αναλάβει επιτέλους κάποιος από τους
υφιστάμενους φορείς (πχ. ΡΑΕ, Δ/νση προγραμματισμού και συντονισμού στο ΥΠΕΚΑ
κά.) τον συντονισμό της αγοράς και του ενεργειακού τομέα γενικότερα και ας του δοθούν
οι απαραίτητες αρμοδιότητες. Και ας μην γελιόμαστε. Ο συντονισμός και η
εφαρμογή μίας σταθερής πολιτικής δεν είναι έργο ενός ή δύο ανθρώπων (δηλ. της
πολιτικής ηγεσίας). Προϋποθέτει ένα καλά οργανωμένο και εκπαιδευμένο επιτελείο.
Μόνο έτσι θα ξεφύγουμε από το σημερινό τραγικό αδιέξοδο.