Σε μια περίοδο που η Ενεργειακή Ένωση της Ε.Ε. έχει
τροχοδρομηθεί, η ελληνική αγορά ενέργειας έχει «σκαλώσει» σε μια σειρά
εκκρεμότητες, που όσο παρατείνονται, τόσο την καθιστούν νησί αποκομμένο από τις
ευρωπαϊκές εξελίξεις. Είναι κατανοητό ότι η αλλαγή κυβέρνησης και η ανάγκη
ενημέρωσης της νέας ηγεσίας του αρμόδιου υπουργείου συνεπαγόταν ένα εύλογο
χρόνο. Ωστόσο, τα χρονικά περιθώρια έχουν πλέον εξαντληθεί και τίθεται
επιτακτικά στο προσκήνιο η ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών από το ΥΠΑΠΕΝ, καθώς η
αγορά βιώνει ένα τέλμα και μια αμηχανία για το πού πηγαίνει. Όταν η Ευρώπη έχει
θέσει ήδη στο τραπέζι των συζητήσεων πώς θα λειτουργεί διασυνδεδεμένη στον
ενεργειακό τομέα, ποιες υποδομές χρειάζεται και πώς θα διασφαλισθούν καλύτερες
συνθήκες για τους καταναλωτές, δεν μπορεί η Ελλάδα να πορεύεται με στρεβλώσεις
χρόνων, που έχουν αποκτήσει παθολογικά χαρακτηριστικά. Δεν γίνεται να μην έχει
γίνει κανένα βήμα στην προσαρμογή μας στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών σε
ό,τι έχει να κάνει με το ενεργειακό μας
Σύστημα, το οποίο έχει κολλήσει σε σχήματα του παρελθόντος. Και το χειρότερο.
Να τα ανακυκλώνει κιόλας.
Η εικόνα αυτή επιτρέπει -κι αυτό, ίσως, είναι το
χειρότερο- να βάλουν όλοι εναντίον όλων. Όσο δεν αποσαφηνίζονται οι προθέσεις
του ΥΠΑΠΕΝ σε κρίσιμα ζητήματα της αγοράς, για τα οποία είχε γίνει ήδη μια
προετοιμασία, δίνεται η ευκαιρία σε συμφέροντα και πλευρές να αναπτύσσουν τις
επιδιώξεις τους, με έναν τρόπο που δεν διευκολύνει την αναγκαία μετάβαση στην
επόμενη ημέρα της αγοράς. Και κυρίως, δεν διευκολύνει την προώθηση των εθνικών
συμφερόντων στο πλαίσιο της Ενεργειακής Ένωσης. Γνωρίζουμε μόνον ότι η πολιτική
ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ δεν επιθυμεί να υλοποιηθούν ιδιωτικοποιήσεις στον τομέα της
ενέργειας. Όμως, δεν γνωρίζουμε τις θέσεις της για μια σειρά άλλα κρίσιμα,
εξίσου, ζητήματα.
Και πρώτα-πρώτα, για την τύχη των νέων ΑΔΙ, τα οποία
βρίσκονται στο συρτάρι της
DG
Comp
και συνδέονται ευθέως με τη διασφάλιση της επάρκειας ισχύος και την ασφάλεια
του εγχώριου ενεργειακού Συστήματος. Θα ισχύσουν οι ρυθμίσεις που έχουν περάσει
από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού; Θα υπάρξει αλλαγή τους; Έχει ανοίξει
γραμμή επικοινωνίας για το θέμα αυτό μεταξύ ΥΠΑΠΕΝ και
DG
Comp;
Το δεύτερο μεγάλο θέμα σε εκκρεμότητα είναι η προσαρμογή
της εγχώριας αγοράς στο
target
model.
Η ΡΑΕ έχει ολοκληρώσει τη δημόσια διαβούλευση, αλλά η προσφυγή στις εκλογές
ανέστειλε οποιαδήποτε απόπειρα προώθησης του σχεδίου αυτού. Όμως, ήδη η Ελλάδα
βρίσκεται εκτός της σύζευξης της με την ηλεκτρική αγορά της Δυτικής Ευρώπης,
μέσω των ιταλικών συνόρων και είναι η μοναδική χώρα που εξαιρέθηκε από το
συγκεκριμένο μπλοκ, το οποίο ήδη έχει τεθεί σε λειτουργία από το Φεβρουάριο.
Όσο διαρκεί η εκκρεμότητα μετάβασης στο
target
model, τόσο θα απομακρύνεται η προοπτική ομογενοποίησης μας με τις
ευρωπαϊκές ηλεκτρικές αγορές.
Ερωτηματικό, επίσης, παραμένει τι θα γίνει με τη ΡΑΕ. Ο
υπουργός γνωστοποίησε την πρόθεση του να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας
της και να περιοριστεί στις ελάχιστες αρμοδιότητες που προβλέπονται από τους κοινοτικούς
κανονισμούς. Την ίδια στιγμή η ΡΑΕ παραμένει υποστελεχωμένη, μετά την
ολοκλήρωση της θητείας του προέδρου της και δύο μελών της Ολομέλειας. Πότε θα
ανοίξουν τα θέματα αυτά; Όσο και να επιθυμεί το ΥΠΑΠΕΝ μια διαφορετική ΡΑΕ, ας
μη λησμονούμε τον κρίσιμο θεσμικό ρόλο της στην αγορά, και, βεβαίως, το κύρος
που οφείλει να συνεχίσει να έχει. Πολλώ μάλιστα, όταν στις βασικές
προτεραιότητες της Ενεργειακής Ένωσης συμπεριλαμβάνεται η αναβάθμιση του
ACER και η υπερεποπτεία που
σχεδιάζεται να του παραχωρηθεί, πάνω από όλους τους εθνικούς Ρυθμιστές.
Οι δημοπρασίες ενέργειας τύπου ΝΟΜΕ, εγκαταλείπονται, θα
αναθεωρηθούν, θα προωθηθούν; Άλλο ένα ερωτηματικό, ειδικά αν σκεφθεί κανείς ότι
μπορεί να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στην κατάργηση της ιδιωτικοποίησης της
μικρής ΔΕΗ, που θα έδινε τη δυνατότητα πρόσβασης και σε ιδιώτες παραγωγούς στα
φθηνά καύσιμα και θα διασφάλιζε, έστω και με αυτό τον τρόπο, ότι η αγορά
λειτουργεί ανταγωνιστικά.
Στον τομέα του φυσικού αερίου, όπου, επίσης, θα πρέπει να
υπάρξουν νομοθετικές παρεμβάσεις για το άνοιγμα της συγκεκριμένης αγοράς, όπως
υπαγόρευε έως πρότινος η Κομισιόν, ποιες είναι οι απόψεις του υπουργείου;
Τι θα γίνει με το θέμα του ΔΕΣΦΑ; Θα αφήσουμε να πωληθεί
κοψοχρονιά, εάν τελικά αποφανθεί η
DG
Comp για την πώληση του, ή θα απαντήσουμε δυναμικά, ειδικά μετά
τις προκλητικές και διπλωματικά άκομψες δηλώσεις του αντιπροέδρου της
Socar για τον
TAP; Ειδικά σε αυτό το θέμα,
το υπουργείο έχει μια χρυσή ευκαιρία να ακυρώσει τον ήδη «πεθαμένο» διαγωνισμό
και να θέσει νέους όρους, ως απάντηση στην αλαζονεία των Αζέρων, που έχει
ξεπεράσει κάθε όριο.
Άλλη μία εκκρεμότητα σημαντική είναι και το ενεργειακό
κόστος της βιομηχανίας. Μπορεί να συναρτάται με τη μελέτη που έχει παραγγείλει
η ΔΕΗ, ωστόσο, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τις απόψεις του υπουργείου, που
έχουν να κάνουν με το στόχο του για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Πολύ
περισσότερο, όταν το ζήτημα αυτό συνδέεται άμεσα με το ενδεχόμενο να βρεθεί η
Ελλάδα με την πλάτη στον τοίχο, εάν αποφασίσει η Κομισιόν ότι οι εκπτώσεις που
δόθηκαν στη βιομηχανία από τη ΔΕΗ είναι κρατικές ενισχύσεις.
Κοντά σε όλα αυτά η αγορά αναμένει και τις προθέσεις του
υπουργείου σε ό,τι έχει να κάνει με τις ενδεχόμενες αλλαγές προσώπων στους
θεσμικούς φορείς και τις εταιρίες που ανήκουν στις αρμοδιότητες του. Όσο
διαρκεί κι αυτή εκκρεμότητα, τόσο δεν μπορούν να αναληφθούν ευθύνες και
πρωτοβουλίες από διοικήσεις που, δικαίως, αισθάνονται προσωρινές.
Αναγνωρίζουμε ότι τα θέματα είναι πολλά και σύνθετα, αλλά
χρήζουν άμεσης παρέμβασης. Αν κάτι διακρίνει τον υπουργό Παναγιώτη Λαφαζάνη
είναι η αποφασιστικότητα του και το γεγονός ότι «δεν μασάει τα λόγια του». Η
αγορά περιμένει τις πρωτοβουλίες του, για να δοθεί ένα τέλος στο κλίμα
αβεβαιότητας και ανασφάλειας που σκοπίμως ή μη καλλιεργείται.