Το πρώτο γενικό συμπέρασμα που συνάγει κανείς από την
ιχνογράφηση των παρεμβάσεων του υπουργού Παναγιώτη Λαφαζάνη, κατά τη Σύνοδο των
υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., στις Βρυξέλλες, την προηγούμενη εβδομάδα, είναι η
βούληση της κυβέρνησης να υπάρχει έντονο εθνικό άρωμα στον τομέα αυτό. Χωρίς να
αφίσταται του κοινοτικού κεκτημένου, ο αρμόδιος πολιτικός προϊστάμενος του
συγκεκριμένου τομέα φαίνεται αποφασισμένος να εφαρμόσει μια ενεργειακή
πολιτική, που θα δίνει προτεραιότητα στα συμφέροντα των ελληνικών επιχειρήσεων,
με στόχο την πρόσβαση όλων στο αγαθό που λέγεται ενέργεια.
Να το κάνουμε ακόμη πιο απλό. Φαίνεται ότι η νέα πολιτική
που θα ισχύσει στην εγχώρια ενεργειακή αγορά θα χαρακτηρίζεται έντονα από το
δημόσιο έλεγχο, τον περιορισμό της συμμετοχής των ιδιωτικών συμφερόντων, την
ελαχιστοποίηση κερδοσκοπικών επιδιώξεων και την εξάλειψη της ενεργειακής
φτώχειας. Το ζήτημα είναι πώς θα συγκεραστούν όλα αυτά υπό το διαρκή πέλεκυ των
θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., που πίεζαν και θα συνεχίσουν να πιέζουν για την
απελευθέρωση της αγοράς και τη λειτουργία ανταγωνιστικών δομών, με άλλα λόγια,
την είσοδο όσο γίνεται περισσότερων ιδιωτών παικτών σε αυτήν. Υπό αυτήν την
έννοια έχει ενδιαφέρον η συνέχεια.
Οι αντιρρήσεις του κ. Λαφαζάνη για την Ενεργειακή Ένωση
δεν ξένισαν. Άλλωστε, δεν είναι και ο μοναδικός υπουργός κράτους-μέλους της
Ε.Ε. που εξέφρασε διαφωνίες για τον περιορισμό της άσκησης πολιτικής από τις
εθνικές κυβερνήσεις, προς όφελος μιας κεντρικής διακυβέρνησης. Πολλώ μάλλον, όταν
αυτή η διακυβέρνηση καταλήγει να εμποδίζει τις επιδιώξεις κρατών-μελών να έχουν
τη δυνατότητα εφαρμογής πολυεπίπεδων και πολυδιάστατων διεθνών ενεργειακών
σχέσεων, κάτι το οποίο θεωρείται απολύτως εύλογο. Συνεπώς, αυτό το θέμα θα χρειασθεί πολύ
ζύμωση ακόμη στους κόλπους της Ε.Ε. μέχρις ότου γίνει πραγματικότητα η
Ενεργειακή Ένωση. Θα χρειασθεί, δηλαδή, να εξασφαλισθούν σημαντικά
αντισταθμιστικά οφέλη στα κράτη-μέλη, για να πεισθούν να εκχωρήσουν ζωτικά
κομμάτια της εθνικής πολιτικής τους στις Βρυξέλλες.
Το τρίτο στοιχείο που αναδύεται είναι ότι το ΥΠΑΠΕΝ
εμμένει στη διακηρυγμένη θέση του να μην γίνει καμία αποκρατικοποίηση στον
ενεργειακό τομέα. Από αυτήν την άποψη, είναι συνεπής η άποψη που εξέφρασε ο κ.
Λαφαζάνης με τις ως τώρα δηλώσεις του. Ωστόσο, θα χρειασθεί η Ελλάδα να
αναζητήσει ισοδύναμα μέτρα, τέτοια που να αντικαθιστούν ορισμένες
ιδιωτικοποιήσεις που στόχευαν στο περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς. Αυτό το ζήτημα
θεωρούμε ότι θα αποτελέσει ένα κρίσιμο σημείο τριβής με τις Βρυξέλλες, καθώς αναμένεται
να υπάρξουν ελληνικές φωνές που θα ενισχύσουν και θα υποδαυλίσουν τη ρητορική
των αρμόδιων οργάνων της Ε.Ε.
Ενδιαφέρον, επίσης, είναι το γεγονός ότι το ΥΠΑΠΕΝ
αποδίδει μεγάλη σημασία στις ενεργειακές διασυνδέσεις, κάτι το οποίο αποτελεί
προτεραιότητα και για την Ε.Ε. Σε αυτό το θέμα δεν φαίνεται να υπάρχει
διαφοροποίηση από τις ως τώρα ελληνικές θέσεις. Ενδεχομένως, η διαφορά να
έγκειται στο γεγονός ότι το ΥΠΑΠΕΝ εμφανίσθηκε πιο αποφασισμένο στη διεκδίκηση
χρηματοδότησης για την ολοκλήρωση κρίσιμων διασυνδετήριων αγωγών,
συμπεριλαμβανομένης και αυτής της Κύπρου με την Ελλάδα. Σε αυτό νομίζουμε ότι η
χώρα μας θα βρει ευήκοα ώτα στις Βρυξέλλες.
Το πιο σημαντικό, πάντως, από τις παρεμβάσεις του κ.
Λαφαζάνη είναι το γεγονός ότι έθεσε ξεκάθαρα την ανάγκη οριοθέτησης και
ασφάλειας όλων των θαλάσσιων ζωνών στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε συνεργασία
με την Ε.Ε. και με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, συμπαρατασσόμενος στην ουσία με
τις απόψεις της Κύπρου. Χωρίς να επεκτείνεται σε επιθετική ρητορική, που ενδεχομένως
να προκαλούσε τα αντανακλαστικά γειτόνων, ανέδειξε ένα κρίσιμο θέμα, το οποίο
είναι βέβαιο ότι θα βρει μπροστά της η Ελλάδα ειδικά εάν επιχειρήσει την
εκμετάλλευση θαλάσσιων περιοχών για υδρογονάνθρακες, που τεστάρουν τις αντοχές
γειτόνων μας.
Είναι σαφές ότι οι παρεμβάσεις του Έλληνα υπουργού είχαν
διαφορετική οπτική, αλλά και περιεχόμενο, από αυτές που συνήθως ακούγονταν ως
τώρα. Ενδεχομένως, να προξένησαν εντύπωση, καθώς οι θέσεις που υποστηρίχθηκαν
δεν χαρακτηρίζονταν από λείανση των γωνιών. Ενδεχομένως, και να απογοήτευσαν,
γιατί ξεκαθάρισαν εν πολλοίς το τοπίο για τη νέα πολιτική στην εγχώρια
ενεργειακή αγορά που δεν θα ακολουθήσει την πεπατημένη ως τώρα. Αλλά ας μην
προτρέχουμε. Όλα θα κριθούν στην πράξη. Είτε έχει να κάνει με την εφαρμογή των διακηρυγμένων
στόχων, είτε έχει να κάνει με τη συμπεριφορά των επενδυτών.