Οι διασυνδέσεις συνιστούν την «καρδιά» της
Ενεργειακής Ένωσης και σε αυτόν τον τομέα αποδίδει πολύ μεγάλη σημασία η
Ευρωπαϊκή Ένωση και ο αρμόδιος Επίτροπος Μάρος Σέφκοβιτς. Χωρίς τα δίκτυα που
θα συνδέσουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν μπορεί να υπάρξει ενιαία αγορά ούτε
στον ηλεκτρισμό, ούτε στο φυσικό αέριο. Και επιπλέον, δεν μπορεί να
διευκολυνθεί η διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου, που αποτελεί
σταθερό στόχο της Ευρώπης.
Η Ελλάδα εντάσσεται σε μια περιοχή σχεδόν
απομονωμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, σε ό,τι έχει να κάνει με τις υποδομές σε
δίκτυα. Αλλά και συνολικά η Νοτιοανατολική Ευρώπη δεν διακρίνεται για τη
διασύνδεση της. Τα έργα αυτά μπορεί να αποτελούν χρόνια τώρα έναν ευσεβή πόθο
για τις χώρες της περιοχής, αλλά επί της ουσίας ποτέ δεν προωθήθηκαν. Ένας
λόγος είναι ότι πρόκειται για ακριβές επενδύσεις και τα κράτη της
Νοτιοανατολικής Ευρώπης και δη στα Βαλκάνια διαθέτουν οικονομίες ασταθείς, που
δεν ευνοούν τη χρηματοδότηση παρόμοιων έργων. Ένας δεύτερος λόγος είναι η
διαφορετική πολιτική ατζέντα που χαρακτηρίζει, επίσης, τις χώρες της περιοχής
και οι διαφοροποιημένες γεωστρατηγικές σχέσεις που αναπτύσσουν. Σχέσεις που
συχνά μεταβάλλονται και επηρεάζουν αποφασιστικά την πολιτική τους στα ζητήματα
αυτά. Και ένας τρίτος λόγος θα μπορούσε να είναι το γεγονός ότι ουδέποτε στο
παρελθόν η Ε.Ε. δεν ανέδειξε τόσο έντονα το θέμα της Ενεργειακής Ένωσης όσο
στην παρούσα φάση.
Αν κάτι αλλάζει, συνεπώς, το σκηνικό είναι αυτό
ακριβώς. Η βούληση της Ε.Ε. να στηρίξει υποδομές σε δίκτυα σε όλη την
επικράτεια της, αλλά και στην απομονωμένη ενεργειακά Ν.Α. Ευρώπη. Η πίεση από
την επικρεμάμενη κάθε φορά κρίση
προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία είναι πολύ πιο έντονη για τις χώρες της
ευρύτερης περιοχής μας, που όχι μόνον είναι βαθιά εξαρτημένες από το ρώσικο
φυσικό αέριο, αλλά και δεν μπορούν να στηρίξουν η μία την άλλη, δεδομένης της
απουσίας διασύνδεσης.
Αυτά είναι τα καλά νέα. Δηλαδή, η πρόθεση της Ε.Ε.
να ανοίξει τους κρουνούς της χρηματοδότησης σε υποδομές δικτύων και στη Ν. Α
Ευρώπη. Τα κακά νέα είναι ότι οι χώρες της περιοχής εξακολουθούν να μην
ταυτίζονται απαραίτητα στους γεωπολιτικούς στόχους και τις εξωτερικές σχέσεις
που προωθούν. Επιπλέον, μαστίζονται από την οικονομική κρίση και τα περιθώρια για
την αιμοδότηση τέτοιων έργων παραμένουν περιορισμένα.
Μπορεί στη δημόσια ρητορική των χωρών της περιοχής
να διαφαίνεται κάτι διαφορετικό, ωστόσο, επί της ουσίας βήματα δεν φαίνονται να
γίνονται. Το μόνο έργο που έχει ξεκλειδώσει είναι ο
TAP, που συνιστά μια χρυσή ευκαιρία
για τη διακλάδωση πολλών και μικρότερων αγωγών ανάμεσα στα κράτη της Ν. Α.
Ευρώπης, ικανοί να τα βγάλουν από την ενεργειακή απομόνωση τους. Και να δώσουν
τη δυνατότητα να υπάρξει πραγματικά διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας.
Η Ελλάδα έχει αποφασιστικό συγκριτικό πλεονέκτημα
τούτη τη στιγμή. Πρώτον, γιατί από το έδαφος της θα περάσει ο
TAP. Δεύτερο, γιατί έχει έτοιμο το
σχέδιο για τον
IGB.
Τρίτο, γιατί υπάρχουν δύο προωθούμενα έργα για τέρμιναλ
LNG. Της
Gastrade πιο ώριμο αδειοδοτικά,
λιγότερο αυτό της ΔΕΠΑ. Όμως, είναι και τα δύο ζωντανά. Τέταρτο, υλοποιείται η
αναβάθμιση της Ρεβυθούσας. Πέμπτο, παραμένει προς ενεργοποίηση η υπόγεια
αποθήκη στη Νότια Καβάλα. Και έκτο, το φιλόδοξο σχέδιο για τον
EastMed, που αποσκοπεί στη
σύνδεση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου με την Ελλάδα και την
Ιταλία.
Γεωπολιτικά, αλλά και στρατηγικά η χώρα μας διαθέτει
ένα ικανό πακέτο μελλοντικών διασυνδέσεων, τουλάχιστον στον τομέα του φυσικού
αερίου, που θα μπορούσε, εφόσον υποστηριχθεί αποφασιστικά από την πολιτεία, να
την αναδείξει σε σημαντικό ενεργειακό παίκτη όχι μόνον της περιοχής, αλλά και
για την ίδια την Ευρώπη. Αυτό που χρειάζεται είναι να δοθεί η δέουσα
προτεραιότητα και προσοχή, να παραμερισθούν αγκυλώσεις του παρελθόντος και να
προωθηθούν χωρίς καμία καθυστέρηση. Η Ελλάδα μπορεί να σύρει το άρμα των
διασυνδέσεων στη Ν.Α. Ευρώπη. Αρκεί να το πιστέψει.