Είναι πλέον κοινή πεποίθησις ότι η κρίσις στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας δεν άρχισε τώρα. Απεναντίας, ο πόλεμος για το φυσικό αέριο ήταν μόνον η αφορμή. Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως φαίνεται ότι βρέθηκαν στην μέση ενός πολέμου εντυπώσεων, με κάθε μια πλευρά να αποσκοπή στην προώθηση των συμφερόντων της εντός και εκτός συνόρων της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως.
Η απόφασις του ενεργειακού ομίλου Gazprom να περικόψη την παροχή φυσικού αερίου προς την Ουκρανία δεν επηρέασε μόνο την ενεργειακή τροφοδοσία του Κιέβου. Αρκετές χώρες της ΕΕ αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα, δεδομένου ότι προμηθεύονται το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών που διέρχονται από την Ουκρανία. Η εξάρτησις των χωρών της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι τεραστία:
-Ευρωπαϊκή Ένωσις των «25»: 23,5%
-Ευρωπαϊκή Ένωσις των «15»: 17,6%
-Υποψήφιες προς ένταξη χώρες: 48,6 %
Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, καθώς το 80% του ρωσικού φυσικού αερίου διοχετεύεται μέσω της Ουκρανίας. Από την στιγμή που η ρωσική εταιρεία Gazprom απεφάσισε να τετραπλασιάση την τιμή του φυσικού αερίου, με το οποίο προμηθεύει την γειτονική της χώρα, οι σχέσεις των δύο κρατών εισήλθαν σε βαθύτατη κρίση. Μία κρίση που έχει, όμως, τις ρίζες της στο παρελθόν και ειδικώτερα σε δύο σημαντικά γεγονότα:
-Την εκδήλωση της «Πορτοκαλί Επαναστάσεως» το 2004, που έφερε στην εξουσία τον φιλοδυτικό πολιτικό Βίκτωρ Γιουστσένκο.
-Τα πρόσφατα εγκαίνια του ρωσο-γερμανικού αγωγού, που θα συνδέη την Ρωσία με την Δυτική Ευρώπη.
Το Κίεβο κατηγορεί την Μόσχα για χρησιμοποίηση του θέματος του φυσικού αερίου ως αντεκδίκηση εξ αιτίας της ουκρανικής στροφής προς την Ευρώπη, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Βίκτωρ Γιουστσένκο. Μάλιστα, ο Ουκρανός Πρόεδρος έχει επανειλημμένως εκφράσει τα φιλοδυτικά αισθήματά του, τονίζοντας ότι «στρατηγικός στόχος της εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας είναι να αποτελέση υποψήφιο μέλος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως». Κάτι που, όπως είναι λογικό, αντιμετωπίζεται με αρκετή καχυποψία από την ρωσική πλευρά. Η Μόσχα θεωρούσε ανέκαθεν ότι η Ουκρανία ανήκει στην «φυσική αυτοκρατορία» της και δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι την προσπάθεια της χώρας να απελευθερωθή από την ζώνη επιρροής της.
Πέρα από την ρωσική δυσαρέσκεια, η επιθυμία αυτή της Ουκρανίας να συσφίξη τις σχέσεις της με την Ευρώπη έχει να αντιμετωπίση άλλο ένα σημαντικό πρόβλημα: Την στάση της ιδίας της ΕΕ. Είναι γεγονός ότι η ευρωπαϊκή οικογένεια αντιμετωπίζει πλέον ένα κρίσιμο δίλημμα για την αποδοχή ή μη της υποψηφιότητος της Ουκρανίας. Ενδεχόμενη υποστήριξις της ευρωπαϊκής προοπτικής της Ουκρανίας ίσως επιφέρη σοβαρό πλήγμα στις σχέσεις της ΕΕ με την Ρωσία, μια χώρα που απολαμβάνει την υποστήριξη αρκετών ευρωπαϊκών κρατών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Γερμανίας και τις στενές σχέσεις που είχαν αναπτυχθή ανάμεσα στον τέως Καγκελλάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ και τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν.
Όσον αφορά στο δεύτερο σημαντικό γεγονός, πριν από περίπου ένα μήνα ξεκίνησαν οι εργασίες για την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέη την Ρωσία με την Δυτική Ευρώπη μέσω της Βαλτικής. Ο νέος αγωγός θα έχη μήκος 1.200 χιλιόμετρα και θα ξεκινά από τα βόρεια της Αγίας Πετρουπόλεως με προορισμό τις ακτές της Γερμανίας. Με το εν λόγω άνοιγμα της Ρωσίας προς την Δύση, η Ουκρανία φοβάται ότι θα εξαναγκασθή σε κάποιο είδος ενεργειακού συμβιβασμού, ο οποίος θα της στοιχίση τεράστια ποσά.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που πρόκειται να επηρεάση το ενεργειακό ευρωπαϊκό τοπίο είναι και τα μέλη τα οποία συμμετέχουν στην κατασκευή του παραπάνω αγωγού. Η κοινοπραξία που έχει αναλάβει να διεκπεραιώση το συγκεκριμένο έργο περιλαμβάνει τις γερμανικές εταιρείες BASF και EON καθώς και την γνωστή πλέον σε όλους Gazprom, η οποία διαθέτει και την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου. Επομένως, ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός αυξάνει πλέον κατά πολύ την δύναμη και την επιρροή του στο χώρο της τροφοδοσίας του φυσικού αερίου, εδραιώνοντας την υπεροχή του στην ευρωπαϊκή αγορά.
Ο λόγος αυτός είναι αρκετός για να δικαιολογήση την ανάγκη περισσότερης ενεργειακής αυτονομίας της Γηραιάς Ηπείρου από την Ρωσία. Κυρίως τώρα που η ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου φαίνεται να έχη ήδη θέσει το θέμα επαναδιαπραγματεύσεως της τιμής του προϊόντος της προς κάποιες υποψήφιες προς ένταξη χώρες, όπως την Βουλγαρία. Και η ανάγκη ανεξαρτησίας της Ευρώπης γίνεται ακόμη πιο επιτακτική, μετά την χθεσινή προειδοποίηση της Gazprom προς την ΕΕ ότι εξακολουθεί να υφίσταται κίνδυνος διακοπής της τροφοδοσίας της, εάν η Ουκρανία συνεχίση να υπεξαιρή ποσότητες από τον αγωγό που διασχίζει το έδαφός της.
(Εστία, 4/1/2006)