Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο βάζει
«μπουρλότο» στις συμβάσεις παραχώρησης. Υποστηρίζει ότι η πρόσθετη
χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου στους τέσσερις αυτοκινητόδρομους,
συνολικού ύψους 1,1 δισ. ευρώ, δεν πρέπει να συγχρηματοδοτείται από το
ΕΣΠΑ.
Αν το ΕΕΣ επιμείνει, αυτό σημαίνει ότι το Δημόσιο θα πρέπει να
καλύψει και το κοινοτικό 95%, δηλαδή 1 δισ. ευρώ, σε μια εποχή που δεν
μπορεί να καλύψει... ούτε καν το δικό του 5%. Ταυτόχρονα τινάζει στον
αέρα το τρέχον ΕΣΠΑ. Κλιμάκιο του υπουργείου Οικονομίας βρέθηκε τις
προηγούμενες ημέρες στο Λουξεμβούργο, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει μια
καταστροφική για τη χώρα απόφαση.
Πως Ξεκίνησε
Η υπόθεση ξεκίνησε στις αρχές του έτους, ύστερα από έλεγχο οδικών έργων
που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής. Ανάμεσα σε αυτά και δύο έργα
με συμβάσεις παραχώρησης: το τμήμα Μαλιακού - Κλειδιού (κοινοπραξία
Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου) και το τμήμα Ξυνιάδας - Τρικάλων του Ε65
(κοινοπραξία Κεντρική Οδός).
Τα δύο έργα (μαζί με την Ιονία Οδό και τον αυτοκινητόδρομο Ελευσίνας - Πάτρας) είχαν σταματήσει λόγω της οικονομικής κρίσης.
Με τη συμφωνία επανεκκίνησης, στα τέλη του 2013, το Δημόσιο δέχθηκε να
τους παρέχει μια γενναιόδωρη, επιπρόσθετη χρηματοδοτική συμβολή, ως
εξής: 401 εκατ. ευρώ στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου, 279 εκατ. ευρώ στη
Νέα Οδό, 250 εκατ. ευρώ στην Ολυμπία Οδό και 231 εκατ. ευρώ στην
Κεντρική Οδό. Η πρόσθετη συμβολή, ύψους 1,1 δισ. ευρώ, εντάχθηκε στο
ΕΣΠΑ (95% Ε.Ε., 5% Δημόσιο), παίρνοντας τη θέση δεκάδων άλλων έργων
υποδομής.
Κατά τον έλεγχο, λοιπόν, των δύο έργων, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο
κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόσθετη χρηματοδοτική συμβολή δεν πρέπει
να είναι επιλέξιμη για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ΕΕΣ υποστήριξε ότι η πρόσθετη χρηματοδοτική
συμβολή δεν αφορά μόνο στο κόστος κατασκευής και επομένως κακώς
εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού αντίκειται ευθέως στον
κανονισμό του Ταμείου Συνοχής. Η διαπίστωση αφορά, βέβαια, μόνο τα δύο
εξεταζόμενα έργα, αλλά είναι προφανές ότι συμπαρασύρει και τις άλλες δύο
οδικές παραχωρήσεις που χρηματοδοτήθηκαν με το ίδιο καθεστώς.
Απαντώντας στην Εκθεση Αρχικών Διαπιστώσεων του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού
Συνεδρίου, η ελληνική πλευρά καταρχήν υπενθύμισε ότι όλες οι
αναθεωρημένες συμβάσεις έχουν πάρει το «πράσινο φως» από τη Γενική
Διεύθυνση Ανταγωνισμού. Επιπλέον, υποστήριξαν ότι η χρηματοδότηση των
παραχωρήσεων δεν προέρχεται μόνο από μια πηγή, όπως στα κλασικά δημόσια
έργα και δεν εξυπηρετεί αποκλειστικά το κόστος κατασκευής του έργου,
αλλά το σύνολο των υποχρεώσεων του ιδιώτη (λειτουργία, συντήρηση δρόμου
κ.ά.).
Την προηγούμενη εβδομάδα, κλιμάκιο του υπουργείου Οικονομίας βρέθηκε στο
Λουξεμβούργο, στην έδρα του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου,
προκειμένου να αναπτύξει τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς. Η
απάντηση του ΕΕΣ αναμένεται να δοθεί σε μερικές ημέρες και ουσιαστικά...
θα κρίνει την τύχη των τεσσάρων έργων. Κι αυτό γιατί υπό την παρούσα
συγκυρία το Δημόσιο είναι αδύνατον να καταβάλει 1,1 δισ. ευρώ από
εθνικούς πόρους για την ολοκλήρωση των έργων. Επιπλέον, είναι προφανές
ότι το τρέχον ΕΣΠΑ ουσιαστικά τινάζεται στον αέρα. Κι αυτό γιατί λήγει
σε μισό χρόνο και προφανώς δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθούν στο διάστημα
αυτό άλλα έργα που να απορροφήσουν 1 δισ. ευρώ.
Άνω των 5 Δις το Ποσό που θα Δώσει το Δημόσιο έως τα Τέλη ’15
Πόσα χρήματα έχουν τελικά δοθεί (ή πρόκειται να δοθούν) από το
Δημόσιο για την κατασκευή των αυτοκινητοδρόμων; Ηταν ο τρόπος
επανεκκίνησης των έργων το 2013 επωφελής για το Δημόσιο ή το άφησε
απροστάτευτο σε νέα προβλήματα; Ισως τα ερωτήματα αυτά να μην είναι της
παρούσης, με δεδομένη τη γενικότερη οικονομική και πολιτική συγκυρία, το
σίγουρο όμως είναι ότι μια σαφής, πλήρης απάντηση δεν έχει δοθεί από
πλευράς Δημοσίου, που και κατά την υπογραφή των αρχικών συμβάσεων
υπέκρυψε πλήθος στοιχείων και όρων από τη Βουλή και κατά την
επανεκκίνηση επανέλαβε προφανή λάθη.
Οι Πέντε Συμβάσεις
Εν συντομία: οι πέντε συμβάσεις παραχώρησης για την κατασκευή ισάριθμων
οδικών αξόνων υπεγράφησαν το 2007 και τα έργα ξεκίνησαν ένα έτος
αργότερα. Το Δημόσιο συμφώνησε να συγχρηματοδοτήσει τα έργα με δύο
τρόπους: με άμεσο τρόπο, μέσω της αρχικής χρηματοδοτικής συμβολής του
στα έργα και με έμμεσο τρόπο, μέσω της παραχώρησης του δικαιώματος
είσπραξης διοδίων.
Τα Προβλήματα
Τα προβλήματα των συμβάσεων παραχώρησης φάνηκαν... από τους πρώτους
μήνες. Οι κοινοπραξίες άρχισαν να καταθέτουν θηριώδη αιτήματα
αποζημίωσης για την παραμικρή καθυστέρηση του Δημοσίου, δικαίωμα που
τους έδιναν οι συμβάσεις. Το τελικό χτύπημα έδωσε η οικονομική κρίση: οι
τράπεζες σταμάτησαν να δανειοδοτούν τα έργα και το ένα μετά το άλλο
σταμάτησαν (πλην του Μορέα, Κόρινθος - Καλαμάτα - Σπάρτη). Επειτα από
διετείς διαπραγματεύσεις, το Δημόσιο κύρωσε με νόμο στα τέλη του 2013 τη
συμφωνία επανεκκίνησης. Βάσει αυτής, το Δημόσιο αποδεχόταν όλη την
ευθύνη (αν και οι αρχικές συμβάσεις προέβλεπαν ότι το κυκλοφοριακό ρίσκο
ανήκε στους ιδιώτες) και ανέλαβε να καλύψει το «χρηματοδοτικό κενό» των
έργων, με την καταβολή επιπρόσθετης χρηματοδοτικής συμβολής (η οποία
ουσιαστικά καλύφθηκε από το ΕΣΠΑ, με τη «θυσία» δεκάδων έργων υποδομής).
Παράλληλα έκανε μια σειρά από άλλες υποχωρήσεις: παραχώρησε τα
μελλοντικά του έσοδα από τα διόδια (στις αρχικές συμβάσεις τα διόδια θα
επέστρεφαν σταδιακά στο Δημόσιο) και δέχθηκε να καταβάλει και νέες
υπέρογκες αποζημιώσεις. Οι δύο πλευρές δεσμεύθηκαν ότι τα έργα θα ήταν
έτοιμα στο τέλος του 2015. Τώρα οι παραχωρησιούχοι ζητούν ένα έτος
παράτασης και ετοιμάζονται να καταθέσουν νέα αιτήματα αποζημίωσης (για
καθυστερήσεις, απαλλοτριώσεις και λοιπά, για τα οποία η συμφωνία
επανεκκίνησης άφησε σε βαθμό απορίας απροστάτευτο το Δημόσιο).
Το Ερώτημα
Ας επιστρέψουμε στο αρχικό μας ερώτημα. Αν υποθέσουμε αυθαίρετα ότι τα
έσοδα από τα διόδια το 2014 και 2015 είναι ίδια με εκείνα του 2013
(δυστυχώς, δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα τα ακριβή στοιχεία), τότε το
συνολικό ποσό που θα έχει καταβάλει το Δημόσιο μέσω χρηματοδοτήσεων,
αποζημιώσεων και διοδίων για τους 4 άξονες στα τέλη του 2015 θα
ξεπερνάει τα 5 δισ. ευρώ.