Εδώ και δύο εβδομάδες υπάρχει
έντονη η αίσθηση ενός
deja
vu
σε όσους παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στη διεθνή αγορά πετρελαίου. Από
την προπερασμένη Παρασκευή (4/12) όταν συνήλθε εδώ στη Βιέννη η ετήσια
χειμερινή σύνοδος του
OPEC,
που έληξε χαοτικά εν μέσω σοβαρών αντεγκλήσεων μεταξύ των αντιπροσωπειών των χωρών-μελών,
και με το καρτέλ να έχει επίσημα καταργήσει το πλαφόν παραγωγής και οιαδήποτε
πρόφαση ελέγχου της, η τιμή του αργού ευρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Με την
ποικιλία
Brent
να έχει χάσει 17% της αξίας και του Αμερικανικού
WTI
να
έχει υποστεί απώλειες 16% μέσα σε διάστημα 12 μόνο ημερών. Χθες το βράδυ το
Brent, το διεθνές
benchmark, έκλεισε στο
ICE του Λονδίνου στα $37.74
το βαρέλι για παραδόσεις Δεκεμβρίου ενώ το
WTI στα $36.23.
Να θυμίσουμε ότι πέρυσι αμέσως
μετά την ιστορική σύνοδο του
OPEC
στην Βιέννη στις 27/11/2014 και την απόφαση της Σαουδικής Αραβίας, που
θεωρείται ο
de
facto
ηγέτης του πετρελαϊκού καρτέλ, να μην μειώσει την παραγωγή της, οι τιμές του
αργού κατρακύλησαν κατά $6.0 το βαρέλι μέσα σε μία ώρα και έκτοτε, με μικρές
αναλαμπές, ακολουθούν μία έντονα πτωτική πορεία έχοντας απολέσει σχεδόν 65% της
αξίας τους κατά τους τελευταίους 18 μήνες.
Την περίοδο 2011 μέχρι και το Α’
εξάμηνο του 2014 οι διεθνείς τιμές του αργού, και στις δύο όχθες του
Ατλαντικού, κινήθηκαν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, σχεδόν στα $105 το βαρέλι
κατά μέσο όρο, έτσι που δημιουργήθηκε η ψευδαίσθηση σε μεγάλο τμήμα της αγοράς
ότι αυτή η «πολύ ωραία» για τους παραγωγούς ατμόσφαιρα θα διετηρείτο
ad
infinitum. Όμως κάτι τέτοιο
δεν συνέβη για τον απλούστατο λόγο ότι οι επικρατούσες τότε αρκετά υψηλές σε
ιστορικά επίπεδα τιμές προσέφεραν το κίνητρο για την αύξηση παραγωγής του
shale
oil
και
shale
gas
σε
ΗΠΑ και Καναδά με αποτέλεσμα να αυξηθεί εντυπωσιακά η παραγωγή αργού στη Βόρεια
Αμερική κατά 5.0 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, με αποτέλεσμα τη μείωση των
εισαγωγών αργού από τη Μ. Ανατολή. Παράλληλα, οι αυξημένες τιμές αργού επηρέασαν ανοδικά τις τιμές του φυσικού αερίου, προσφέροντας
ισχυρό κίνητρο στις παραγωγούς χώρες (βλέπε Ρωσία, ΗΠΑ, Καναδάς, Ιράν,
Νορβηγία) να αυξήσουν την παραγωγή τους υποκαθιστώντας κατ’ ένα ποσοστό την
χρήση πετρελαίου. Ακόμα οι υψηλές τιμές
του αργού ενίσχυσαν περαιτέρω τις προσπάθειες ανάπτυξης βιοκαυσίμων και των ΑΠΕ
απειλώντας άμεσα τις εξαγωγές των πετρελαιοπαραγωγών.
Η πολύ σοβαρή απειλή άλωσης της
διεθνούς αγοράς αργού από νεοεισερχόμενους μικροπαραγωγούς, που όμως αριθμούν
μερικές χιλιάδες, και η ραγδαία προώθηση από τις βιομηχανοποιημένες
πετρελαιο-εισαγωγούς χώρες εναλλακτικών καυσίμων, ανάγκασε την Σαουδική Αραβία
πέρυσι τέτοια εποχή να κάνει στροφή 180 μοιρών στη μέχρι τότε ακολουθούμενη
πολιτική της, που ως γνωστό μέσω του ελέγχου και του περιορισμού της ημερήσιας
παραγωγής των χωρών μελών του καρτέλ αποβλέπει στη διατήρηση των τιμών σε ένα
υψηλό επίπεδο. Η Σαουδική Αραβία στην σύνοδο του
OPEC τον Νοέμβριο 2014 αρνήθηκε να προχωρήσει σε μείωση της παραγωγής της,
υποχρεώνοντας και τις άλλες χώρες μέλη να δεχθούν την στάση της, και αντ’ αυτού
αποφάσισε να αμυνθεί του μεριδίου της στην παγκόσμια αγορά πράγμα που έκανε
έκτοτε με μεγάλη συνέπεια.
Καθώς η παραγωγή του καρτέλ που
αντιστοιχεί περίπου στο 40% των εξαγωγών, συνέχισε να αυξάνεται συνολικά, αφού
πέραν της Σαουδικής Αραβίας και οι άλλες χώρες του Ιράκ, το Κουβέιτ και τα
Εμιράτα μεγιστοποίησαν την παραγωγή τους σε μία απέλπιδα προσπάθεια αναπλήρωσης
των εσόδων τους λόγω της πτώσης της τιμής, η παγκόσμια αγορά άρχισε να
κατακλύζεται από αδιάθετα φορτία αργού σε
tankers που περίμεναν αγκυροβολημένα σε όρμους ανά την υφήλιο
αναμένοντας αγοραστές και με τους αποθηκευτικούς χώρους στη ξηρά να έχουν
γεμίσει στο έπακρο, καθώς αρκετοί εισαγωγείς όπως η Κίνα και η Ιαπωνία αλλά και
traders να αποθεματοποιούν
εκμεταλλευόμενοι τις χαμηλές τιμές του αργού. Με την παγκόσμια αγορά να
εμφανίζει σταθερά, κατά τους τελευταίους 14 μήνες, ένα πλεόνασμα της τάξης των
2.0 δισεκατομμυρίων βαρελιών ήτο αναμενόμενο οι τιμές του αργού να υφίστανται
συνεχείς καθοδικές πιέσεις. Έτσι σήμερα η αγορά πετρελαίου και στις δύο όχθες
του Ατλαντικού έχει οδηγηθεί σε κατάσταση
contango, όπου οι τιμές πετρελαίου συμβολαίων μελλοντικής
εκπλήρωσης, δηλαδή τα
futures,
να διαπραγματεύονται σε τιμές υψηλότερες από τις τωρινές τιμές
spot.
Σήμερα, σύμφωνα με τα πλέον
πρόσφατα στοιχεία του
IEA,
η παραγωγή του
OPEC
έχει φθάσει σε επίπεδα-ρεκόρ στα 31.73 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (με την
Σαουδική Αραβία να συνεισφέρει τα 10.2 εκατομμύρια βαρέλια και το Ιράκ 4.31
εκατομμύρια βαρέλια), δηλαδή 1.8 εκατομμύρια βαρέλια υψηλότερα από πέρυσι
τέτοια εποχή, και τις χώρες εκτός καρτέλ να παράγουν 58.5 εκατομμύρια βαρέλια
την ημέρα έχοντας αυξήσει την παραγωγή τους κατά μόνο 300 χιλιάδες βαρέλια, δηλαδή πολύ
χαμηλότερα σε σύγκριση με το 2014. Όμως με την αναμενόμενη επάνοδο του Ιράν,
γρηγορότερα από ότι αρχικά πιστεύετο, στη διεθνή αγορά και την προοπτική συνεισφοράς +500,000
βαρελιών την ημέρα, πέραν του όγκου της σημερινής παραγωγής των 2.87
εκατομμυρίων βαρελιών αλλά και την Λιβύη να αυξάνει και αυτή την παραγωγή της
αφού διαφαίνεται μία ομαλοποίηση της εκεί έκρυθμης κατάστασης, εκτιμάται ότι
θα αυξηθεί περαιτέρω η τροφοδοσία της διεθνούς αγοράς με πρόσθετες ποσότητες
αργού με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις τιμές, οι οποίες θα βρεθούν υπό
νέα καθοδική πίεση. Πάντως η αυξημένη προσφορά αργού δεν αποτελεί ένα θεωρητικό
φαινόμενο αφού σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του
International
Energy
Agency
(IEA) τα αποθέματα των χωρών του ΟΟΣΑ
έχουν διαμορφωθεί σε ιστορικά υψηλά κοντά στα 3,000 εκατομμύρια βαρέλια με την
εκτίμηση ότι η υψηλή αποθεματοποίηση θα συνεχισθεί όλο το Α’ εξάμηνο του 2016.
Πέρα από τις αρνητικές συνέπειες
που έχουν οι χαμηλές τιμές του αργού στα έσοδα και κέρδη των παραγωγών εντός
και εκτός
OPEC,
αναπόφευκτα επηρεάζουν τις έρευνες για νέα κοιτάσματα αφού όλοι σχεδόν οι
oil
majors
έχουν
μειώσει τα ερευνητικά κονδύλια μεταξύ 20-30%
σε σύγκριση με το 2014 επιφέροντας σημαντικές ανακατατάξεις στην
παγκόσμια αγορά όπως λ.χ. δεκάδες αγορές και συγχωνεύσεις, ανεργία στο κλάδο
του
upstream και μείωση
της μερισματικής απόδοσης όλων σχεδόν των εταιρειών. Όπως παρατηρούν βετεράνοι
του πετρελαϊκού κλάδου η αγορά είναι προετοιμασμένη για αυτό που αποκαλεί “
lower
for
longer”, αναφερόμενοι στις
χαμηλές τιμές του αργού ενώ ορισμένοι αναλυτές έχοντας υιοθετήσει μία πλέον
δυσμενή θεώρηση ομιλούν περί «ενός φράγματος που υπερχείλισε και έσπασε και
τώρα παρακολουθούμε την κατάρρευση».
Μπορεί οι σημερινές χαμηλές τιμές
του αργού να έχουν οδηγήσει σε μία άνοδο της παγκόσμιας ζήτησης, +2.2
εκατομμύρια βαρέλια
y-
o-
y το 2015 και εκτίμηση για αυξήσεις στα +1.2 εκατομμύρια βαρέλια το 2016, όμως τα οφέλη
για τους καταναλωτές δεν είναι τα αναμενόμενα, αφού για τις περισσότερες χώρες
(πλην ΗΠΑ) η υψηλή φορολογία στα καύσιμα έχει ουσιαστικά αποστερήσει τα κέρδη
από τις χαμηλότερες τιμές. Έτσι πέραν της αναμενόμενης βελτίωσης των
δημοσιονομικών τους, λόγω μείωσης του λογαριασμού εισαγωγής αργού για τις
περισσότερες πετρελαιοεισαγωγικές χώρες, δεν αναμένεται ότι θα επηρεάσει θετικά την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας.
Όμως η διατήρηση των χαμηλών τιμών αργού για παρατεταμένο διάστημα σίγουρα δεν
βοηθά στην υποτιθέμενη μετάβαση σε ένα πλέον καθαρό περιβάλλον - σύμφωνα με τα
συμπεράσματα του
COP21
– αφού οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, για να είναι ανταγωνιστικές και να μην
εξαρτώνται από πανάκριβες επιδοτήσεις, απαιτούν σχετικά υψηλές τιμές αργού και φυσικού
αερίου.