Το Isis διατηρεί υπό τον έλεγχο του, το μεγαλύτερο μέρος των κοιτασμάτων πετρελαίου της Συρίας, ενώ τα κέρδη από τις πωλήσεις αργού πετρελαίου, αποτελούν την σημαντικότερη πηγή χρηματοδότησης του "ιερού αγώνα". Παρακάτω παρουσιάζεται το πως ένα βαρέλι πετρελαίου ξεκινά από την εξόρυξη και καταλήγει μέσω συγκεκριμένων οδεύσεων στον τελικό χρήστη, το πώς είναι διαρθρωμένο το σύστημα παραγωγής του Isis και γιατί αποδεικνύεται τόσο δύσκολο να διαταραχθεί αυτή η εφοδιαστική αλυσίδα, ακόμη και από τις συχνές αεροπορικές επιδρομές

Το Isis διατηρεί υπό τον έλεγχο του, το μεγαλύτερο μέρος των κοιτασμάτων πετρελαίου της Συρίας, ενώ τα κέρδη από τις πωλήσεις αργού πετρελαίου, αποτελούν την σημαντικότερη πηγή χρηματοδότησης του "ιερού αγώνα". Παρακάτω παρουσιάζεται το πως ένα βαρέλι πετρελαίου ξεκινά από την εξόρυξη και καταλήγει μέσω συγκεκριμένων οδεύσεων στον τελικό χρήστη, το πώς είναι διαρθρωμένο το σύστημα παραγωγής του Isis και γιατί αποδεικνύεται τόσο δύσκολο να διαταραχθεί αυτή η εφοδιαστική αλυσίδα, ακόμη και από τις συχνές αεροπορικές επιδρομές.

Η επαρχία Deir Ezzor βρίσκεται στα ανατολικά της Συρίας και αποτελεί την πιο πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου περιοχή που κατέχει ο Isis, με την ημερήσια παραγωγή να ανέρχεται σε 35-40.000 βαρέλια, τον Οκτώβριο του 2015. Παρά το γεγονός ότι, η παραγωγή έχει μειωθεί αισθητά, κυρίως λόγω των αεροπορικών επιδρομών ρωσικών και αμερικανικών καταδρομικών, το Isis ελέγχει την επαρχία Qayyara, κοντά στη Μοσούλη στο βόρειο Ιράκ, τα κοιτάσματα της οποίας συνεισφέρουν στην συνολική ημερήσια παραγωγή επιπλέον 8.000 βαρέλια την ημέρα.

Πηγή: Financial Times, 2015

Είναι δύσκολο να καθοριστεί με ακρίβεια η συνολική παραγωγή πετρελαίου του Isis, αλλά αποτελεί γεγονός ότι τα περισσότερα από τα κοιτάσματα που κατέχει, χαρακτηρίζονται «γερασμένα». Το καθεστώς δεν διαθέτει ούτε την κατάλληλη τεχνολογία, ούτε τον κατάλληλο εξοπλισμό για την συντήρηση των πετρελαιοπηγών, πόσο μάλλον δε για την αύξηση της παραγωγικότητας τους.

Η τιμή εμπορίας του μαύρου χρυσού εξαρτάται από την ποιότητα του. Κυμαίνεται κατά μέσο όρο στα $25 το βαρέλι, ενώ σε περιοχές όπως το al-Omar, όπου το πετρέλαιο είναι υψηλής ποιότητας, η τιμή μπορεί να φτάσει και τα $45 το βαρέλι. Συνολικά, εκτιμάται ότι τα κέρδη του Isis ανέρχονται μεσοσταθμικά σε $1,1 εκατ. την ημέρα.

Αν και πολλοί πιστεύουν ότι το «Χαλιφάτο» εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές πετρελαίου για την χρηματοδότηση του, τα κέρδη που αποκομίζει από την εγχώριααγορά της βόρειας Συρίας,δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις που έκανε ο Σύριος διοικητής των ανταρτών στο Χαλέπι, για το γεγονός ότι προμηθεύεται πετρέλαιο από το Isis, παρ' όλο που οι δυνάμεις τους είναι αντιμέτωπες στην πρώτη γραμμή. «Είναι μια κατάσταση για γέλια και για κλάματα. Δεν έχουμε άλλη επιλογή και είμαστε μια επανάσταση με φτωχούς πόρους. Άλλωστε προσφέρεται κάποιος άλλος να μας προμηθεύσει με πετρέλαιο;»

Το αργό πετρέλαιο πωλείται απευθείας σε ανεξάρτητους εμπόρους, μέσα από ένα εξαιρετικά οργανωμένο σύστημα. Οι έμποροι, οι οποίοι συνήθως είναι συριακής ή ιρακινής καταγωγής, πηγαίνουν απευθείας στις περιοχές εξόρυξης του Isis και παραλαμβάνουν το πετρέλαιο με ιδιόκτητα φορτηγά. Η συγκεκριμένη μέθοδος όμως δημιούργησε τεράστιες ουρές στα διυλιστήρια, με αποτέλεσμα κάθε εγκατάσταση να γίνεται ευκολότερος στόχος για τις αεροπορικές επιχειρήσεις. Πλέον το Isis χρησιμοποιεί ένα νέο σύστημα παραγγελιοληψίας, όπου ο κάθε έμπορος εγγράφεται σε μία λίστα αναμονής έξω από το χώρο του διυλιστηρίου και παίρνει ακριβείς οδηγίες για την μέρα και ώρα φόρτωσης, ώστε να αποφευχθεί η συσσώρευση οχημάτων.

Οι έμποροι έχουν τρεις βασικές επιλογές, αφού παραλάβουν το φορτίο τους. Είτε μπορούν να κλείσουν κάποιο συμβόλαιο με ένα από τα τοπικά διυλιστήρια, είτε να το προωθήσουν σε μεσάζοντες που θα το μεταπωλήσουν στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της βόρειας Συρίας και του Ιράκ, είτε να δοκιμάσουν την τύχη τους πουλώντας το πετρέλαιο απευθείας στις τοπικές αγορές, με σημαντικότερη αυτή του al-Qaim, στα συρο-ιρακινά σύνορα.Οι περισσότεροι έμποροι πάντως, προτιμούν να πωλούν το πετρέλαιο απευθείας στις τοπικές αγορές, με μέσο αναμενόμενοκέρδος περίπου $10 το βαρέλι.

Ο μεγαλύτερος όγκος των διυλιστηρίων πετρελαίου βρίσκεται στο ελεγχόμενο από τον Isis συριακό έδαφος, ενώ τα λίγα που βρίσκονται στις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες,είναι παλιότερης τεχνολογίας και χαμηλότερης ποιότητας, ως προς το παραγόμενο προϊόν. Τα διυλιστήρια παράγουν κυρίως βενζίνη και μαζούτ. Αν και για τις αγορές του εξωτερικού η βενζίνη είναι σε μεγαλύτερη ζήτηση, στην εγχώρια αγορά συμβαίνει το ακριβώς αντίστροφο. Το μαζούτ χρησιμοποιείται από τους ντόπιους σε γεννήτριες με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, μια αναγκαιότητα μείζονος σημασίας, αν σκεφτούμε ότι σε πολλές περιοχές της Συρίας, το δίκτυο ηλεκτροδότησης είναι ανύπαρκτο ή έχει καταστραφεί.

Μόλις το πετρέλαιο διυλιστεί, αγοράζεται από Σύριους και Ιρακινούς μεσάζοντες και από αυτό το σημείο και έπειτα, το Isis σχεδόν απεμπλέκεται πλήρως από την εφοδιαστική αλυσίδα. Η μισή από την συνολική παραγόμενη ποσότητα πηγαίνει στο Ιράκ, ενώ το άλλο μισό καταναλώνεται στη Συρία.


Πηγή: Financial Times, 2015


Με το Isis να ενδιαφέρεται μόνο για τα κέρδη από τις διαδικασίες upstream (παραγωγή, εξόρυξη, κ.α.) και όχι τόσο για το downstream (διύλιση, εμπορία, κ.α.), το λαθρεμπόριο καυσίμων σε γειτονικές χώρες, δημιουργεί ευκαιρίες γρήγορης επαγγελματικής και οικονομικής εξέλιξης. Παρ' όλα αυτάοι λαθραίοι δίοδοι μεταφοράς δεν φαίνεται να αποδίδουν τα αναμενόμενα στους ριψοκίνδυνους συρο-ιρακινούς επιχειρηματίες, όχι λόγω των αυξημένων συνοριακών ελέγχων, αλλά κυρίως λόγω της απότομης πτώσης των διεθνών τιμών του πετρελαίου.

Οι τρόποι με τους οποίους γίνεται το λαθρεμπόριο ποικίλουν, με το εύρος τους να κυμαίνεται από βάρκες και τρακτέρ, μέχρι άλογα και γαϊδουράκια. Όταν οι τιμές πετρελαίου βρίσκονταν σε σχετικά υψηλά επίπεδα, οι λαθρέμποροι φόρτωναν μπιτόνια (50-60 λίτρων το κάθε ένα) σε βάρκες, οι οποίες διέσχιζαν κατά μήκος τον ποταμό Ορόντη (ξεκινάει από τον Λίβανο, διασχίζει την Συρία και την Τουρκία και καταλήγει στην Μεσόγειο Θάλασσα) και μόλις έφταναν στην Τουρκία, φορτώνονταν σε τρακτέρ και διοχετεύονταν στις τοπικές αγορές. Σε ορισμένες πόλεις στα σύνορα Συρίας και Τουρκίας, οι πολυμήχανοι και εφευρετικοί λαθρέμποροι έχουν δημιουργήσει αυτοσχέδιους αγωγούς μεταφοράς πετρελαίου, μέσω της ταφής μικρών σωλήνων από καουτσούκ. Τέλος, σε μέρη όπως η al-Sarmada και το al-Rai, λαθρέμποροι διασχίζουν τα σύνορα με μουλάρια, γαϊδουράκια ή άλογα, τα οποία μπορούν να μεταφέρουν έως και 8 μπιτόνια την φορά, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις οι λαθρέμποροι φορτώνονται τα δοχεία στην ίδια τους την πλάτη.

Πηγή: Financial Times, 2015

Στην επιδίωξη για την εγκαθίδρυση του "Χαλιφάτου", το Isis έχει αναγνωρίσει την παραγωγή και εμπορία του μαύρου χρυσού, ως ζήτημα κρίσιμης σημασίας. Τα κέρδη που αποκόμισε έως σήμερα, υποβοήθησαν σημαντικά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και την αποτελεσματική άσκηση επιρροής στα κατακτηθέντα εδάφη. Οι διεθνείς εξελίξεις όμως φαίνεται να αντιστρέφουν το κλίμα εις βάρος του. Οι συνεχείς βομβαρδισμοί, σε συνδυασμό με τις πτωτικές τάσεις στις τιμές πετρελαίου, δημιουργούν σταδιακά μια ασφυκτική θηλιά γύρω από τον λαιμό του "Χαλιφάτου".

Ωστόσο, ο πιο σημαντικός κίνδυνος για το Isis στο άμεσο διάστημα, είναι η "γήρανση" των πετρελαιοπηγών και η έλλειψη υλικοτεχνικών υποδομών για την διατήρηση της παραγωγικής διαδικασίας. Και από την στιγμή που το Isis έχει μεγάλες ανάγκες σε πετρέλαιο, για τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις, τα έσοδα από την εμπορία του μαύρου χρυσού θα μειώνονται ολοένα και περισσότερο.  

*Ο Άγις Δήγκας είναι ενεργειακός αναλυτής, απόφοιτος της σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του Ε.Μ.Π., έχει κάνει σεμινάρια πάνω στην ενεργειακή οικονομία και πολιτική, ενώ έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων πάνω στην ενεργειακή διπλωματία και ασφάλεια.
TAGS: Πετρέλαιο

Διαβάστε ακόμα