Του Μπάμπη Παπαδημητρίου
H απειλή του ακριβού πετρελαίου δεν είναι καινούργια. Αυτό που μας έχει ξαφνιάσει είναι ότι, τόσο καιρό τώρα, δεν είχαμε βαρύτερες επιπτώσεις. Πράγματι, το ισοζύγιο των συναλλαγών που έχουν οι χώρες οι οποίες εξαρτώνται από το πετρέλαιο, δεν έφθασε σε σημεία ανισορροπίας που θα είχαν τραγικές επιπτώσεις. Πολλών η σκέψη πάει στα φθηνότερα προϊόντα που μας έρχονται από την Κίνα και τις άλλες ζωηρά αναπτυσσόμενες οικονομίες και τα οποία αντικαθιστούν ακριβότερα ομοειδή προϊόντα. Όμως, ο βαθύτερος λόγος διατήρησης της ψυχραιμίας, μέχρι τουλάχιστον το ράλι των τελευταίων ημερών, συνδέεται με τη συντήρηση των βασικών ισορροπιών στο μέτωπο των νομισμάτων.
Στις αρχές της δεκαετίας του '70, όταν είχαμε το πρώτο πετρελαϊκό σοκ, το αμερικανικό δολάριο έχασε -μέσα σε λίγα χρόνια- τη μεταπολεμική του θέση. Το σύστημα στο οποίο σήμερα (επι)βιώνουμε, εμφανίζει αξιοπρόσεκτη ικανότητα προσαρμογής. Τα έσοδα των κρατών που πωλούν το πετρέλαιο ανακυκλώνονται ταχύτατα από το διεθνές σύστημα διαχείρισης κεφαλαίων. Σε μεγάλο βαθμό, τα πετροδολάρια επιτρέπουν στις Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρούν μάλλον χαμηλά επιτόκια. Γεγονός που με τη σειρά του διευκολύνει και τους Ευρωπαίους της Ευρωζώνης να βρίσκονται στο ίδιο ιστορικά χαμηλό επίπεδο επιτοκίων. Το φθηνό χρήμα είναι το πραγματικό αντίκρισμα στο πανάκριβο πετρέλαιο.
Από την άλλη, τα προβλήματα που υπάρχουν στην ισορροπία του διεθνούς εμπορίου, γίνονται μεγαλύτερα. Το εξωτερικό έλλειμμα των ΗΠΑ, που έφθασε τα 805 δισ. δολάρια το 2005, διατηρείται. Η Ευρώπη, από την πλευρά της, αντιμετωπίζει πλέον την απειλή να δεχθεί σοβαρό πλήγμα σε μια αναιμική ανάπτυξη, τη στιγμή μάλιστα που κάποια αισιόδοξα μηνύματα είχαν αρχίσει να γίνονται πιστευτά.
Αν οι τιμές του πετρελαίου συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία ή -όχι ακριβώς το ισοδύναμο, αλλά πάντως εξίσου σοβαρό- παραμείνουν σε πολύ υψηλό επίπεδο, οι μεγάλες και μικρότερες (όπως εμείς) χώρες του οικονομικού κέντρου θα πρέπει να πληρώσουν το τίμημα. Αυτό δεν γίνεται με πολλούς τρόπους. Και δεν το κάνουμε μόνον όταν βάζουμε βενζίνη ή γυρνούμε το θερμοστάτη. Πληρώνουμε κάθε στιγμή της εργασίας μας, αφού πίσω από τις εξελίξεις αυτές τρέχει παράλληλα η μεγάλη μάχη του ανταγωνισμού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην εξαμηνιαία έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αφού επισημανθεί ο κίνδυνος του πετρελαίου, σημειώνεται πως η μόνη διέξοδος είναι η αντιμετώπιση των μεγάλων ανισορροπιών και η συντήρηση ενός υψηλού επιπέδου ανταγωνισμού μεταξύ των οικονομιών. Πρέπει όμως, ταυτοχρόνως, οι ΗΠΑ να μειώσουν τα δύο ελλείμματά τους (εξωτερικό και δημοσιονομικό). Όπως και οι χώρες που έχουν κακή δημοσιονομική κατάσταση πρέπει να βιαστούν να ανακτήσουν τον έλεγχο. Άλλες χώρες, που εισάγουν πολύ περισσότερα από όσα μπορούν, οφείλουν να κλείσουν το άνοιγμα αυτό. Τέλος, η Κίνα έχει την υποχρέωση να ανατιμήσει το νόμισμά της. Η πίεση που θα δεχθεί ο πρόεδρος της μεγάλης αυτής χώρας κατά την επίσκεψή του στην Αμερική είναι απολύτως απαραίτητη και δεν απηχεί τα «εγωιστικά» συμφέροντα των εθνικιστών της αμερικανικής οικονομίας.
(Καθημερινή, 21/4/06)