Μετά τη μαζική εισβολή της τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία στόχευσε την ενεργειακή υποδομή της Ουκρανίας με μαζικές αεροπορικές επιδρομές, κατέλαβε ενεργειακές εγκαταστάσεις, όπως το πυρηνικό εργοστάσιο στη Ζαπορίζια, και κατέστρεψε γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τους τελευταίους μήνες, οι επιθέσεις σε μη στρατιωτικές ενεργειακές υποδομές κλιμακώθηκαν ως προς τη φύση και την ένταση, καταστρέφοντας μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, περιοχές θέρμανσης, εφεδρικές γεννήτριες και χώρους αποθήκευσης.
Η εργαλοιοποίηση της ενέργειας με αυτόν τον τρόπο είναι πρωτοφανής στις σύγχρονες συγκρούσεις. Καθώς οι εργαζόμενοι της Ουκρανίας στον τομέα της ενέργειας αποκαθιστούν τις ζημιές και επαναλειτουργούν τις γραμμές, πολλές εγκαταστάσεις έχουν στοχοποιηθεί και καταστραφεί εκ νέου, καθιστώντας την ανοικοδόμηση μια σισύφεια προσπάθεια. Μέχρι σήμερα, η Ρωσία έχει καταστρέψει ή καταλάβει περίπου 9 GW της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Αυτή είναι η μισή ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται η Ουκρανία το χειμώνα και αντιστοιχεί στην μέγιστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της Πορτογαλίας, μιας χώρας με περισσότερους από 10 εκατ. κατοίκους.
Το έλλειμμα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία ανάγκασε την κυβέρνηση να προχωρήσει σε κυλιόμενες διακοπές ρεύματος σε εθνικό επίπεδο. Σε ορισμένες πόλεις, τα νοικοκυριά έχουν πρόσβαση στο ηλεκτρικό ρεύμα για λίγες ώρες την ημέρα, διαταράσσοντας σημαντικά την καθημερινότητά τους.
Οι θερμοί μήνες κρύβουν τις χειρότερες επιπτώσεις. Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα δεν υπάρχει πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες: οι αντλίες νερού και τα δίκτυα αποχέτευσης δεν λειτουργούν και η θέρμανση είναι κλειστή. Στις παγωμένες θερμοκρασίες του χειμώνα, ορισμένα μέρη στην Ουκρανία μπορεί απλώς να καταστούν μη κατοικήσιμα. Οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και τα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού θα υποφέρουν περισσότερο.
Όπου το φορτίο της ηλεκτρικής ενέργειας είναι ήδη σε οριακό σημείο, ορισμένες περιοχές μπορεί να καταρρεύσουν υπό το βάρος της επιπλέον ζήτησης από τους εκτοπισμένους. Με την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, τα φορολογικά έσοδα θα μειωθούν, διευρύνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ουκρανίας και μειώνοντας την ικανότητά της να στηρίξει τον εθνικό αγώνα για ελευθερία. Ο κίνδυνος ανθρωπιστικής καταστροφής είναι μεγάλος.
Η ουκρανική διοίκηση αγωνίζεται με θάρρος για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με τη διεθνή κοινότητα, στηρίζει την Ουκρανία με όλους τους δυνατούς τρόπους για την επισκευή και την ανασυγκρότηση του ενεργειακού τομέα. Οι G7 παρείχαν ένα κεντρικό σημείο συντονισμού.
Οι τακτικές διασκέψεις για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας έχουν φέρει το θέμα στο επίκεντρο. Η ΕΕ έχει κινητοποιήσει, σε συνεργασία με την ενεργειακή κοινότητα, 500 εκατ. ευρώ για βοήθεια στον ενεργειακό τομέα. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ παρείχε βοήθεια σε είδος, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 8.000 γεννητριών και πάνω από 3.300 μετασχηματιστών. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια.
Αλλά η διεθνής κοινότητα πρέπει να κάνει πολύ περισσότερα. Για να αποφύγουμε μια ανθρωπιστική καταστροφή στην Ουκρανία, πρέπει να εντείνουμε τώρα μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια υλικοτεχνικής υποστήριξης και βοήθειας.
Ζητώ δράση σε έξι τομείς:
- Πρώτον, όπου είναι δυνατόν, οι κατεστραμμένες εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης πρέπει να επισκευαστούν και να επαναλειτουργήσουν.
- Δεύτερον, θα πρέπει να μεταφερθεί στην Ουκρανία ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός αποκεντρωμένων γεννητριών μικρής κλίμακας, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν γρήγορα.
- Τρίτον, θα πρέπει να αναπτυχθούν το ταχύτερο δυνατό φωτοβολταϊκά συστήματα σε στέγες για να εξασφαλιστεί η ηλεκτροδότηση νοσοκομείων, σχολείων και δημόσιων και οικιστικών κτιρίων. Η αποκεντρωμένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι λιγότερο εκτεθειμένη στις ρωσικές επιθέσεις.
- Τέταρτον, ο μέγιστος όγκος ηλεκτρικής ενέργειας που μπορεί να εξαχθεί στην Ουκρανία από άλλα μέρη της Ευρώπης θα πρέπει να επεκταθεί σταδιακά.
- Πέμπτον, θα πρέπει να επεκταθεί η ικανότητα διασύνδεσης στα σύνορα.
- Και τέλος, πρέπει να ενισχυθεί η παθητική άμυνα των ενεργειακών υποδομών και η αεράμυνα γύρω από κρίσιμες εγκαταστάσεις. Μια συντονισμένη και καλά στοχευμένη προσπάθεια μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη μείωση του χάσματος.
Οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες μπορούν να κάνουν δωρεές στο Ταμείο Ενεργειακής Στήριξης της Ουκρανίας, το οποίο λειτουργεί από την ενεργειακή κοινότητα. Αυτός είναι ο ταχύτερος και πιο αξιόπιστος τρόπος για την προμήθεια ενεργειακού εξοπλισμού στην Ουκρανία. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ μπορεί να παραδώσει ανταλλακτικά και μεταχειρισμένο εξοπλισμό που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της Ουκρανίας.
Οι τράπεζες μπορούν να βοηθήσουν στην απομείωση του κινδύνου των έργων, μέσω της στήριξης για ασφάλιση και εγγυήσεις. Οι εταιρείες μπορούν να βοηθήσουν στην κατάρτιση εργαζομένων στην Ουκρανία ή να βοηθήσουν στην επιτόπια εγκατάσταση υλικού, όπως φωτοβολταϊκά και αντιστροφείς. Οι πολίτες μπορούν να βοηθήσουν μέσω συλλογής δωρεών.
Καλώ όλους όσους έχουν τη δυνατότητα να βοηθήσουν την Ουκρανία πριν από την έναρξη της ψυχρής περιόδου να το πράξουν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμβάλει στην παροχή της υποστήριξής σας. Σήμερα χρειάζεται μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια αλληλεγγύης και γενναιοδωρίας. Η Ουκρανία δεν πρέπει να μείνει μόνη της καθώς προετοιμάζεται για τον πιο δύσκολο χειμώνα της.
*Η Kadri Simson είναι η Επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πηγή: Financial Times