του Δρ. Ιωάννη Τσιπουρίδη, Πρόεδρος ΕΛΕΤΑΕΝ
Νωρίς το πρωί της 26ης Απριλίου 1986, το γεγονός που είχε διακηρυχτεί ότι ήταν πρακτικά αδύνατο να συμβεί, συνέβη.
Ο υπ’ αριθμόν τέσσερα αντιδραστήρας στις εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας του Τσερνομπίλ εξερράγη. Το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στον κόσμο, προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες και ερωτήματα για τη μη στρατιωτική χρήση της πυρηνικής ενέργειας. Για δύο ευρωπαϊκές χώρες η πυρηνική καταστροφή ήταν ένας από τους κύριους λόγους για την επιτάχυνση των προσπαθειών προώθησης της αιολικής ενέργειας και των άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Είκοσι χρόνια μετά, η Γερμανία και η Δανία είναι παγκόσμιοι ηγέτες σε μια βιομηχανία αιολικής ενέργειας αξίας 12 δις ευρώ, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 20%.
Πριν από δύο δεκαετίες, δύο παράγοντες διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο στην απόφάση της Γερμανίας και της Δανίας να αναπτύξουν την αιολική και τις άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειες: η τραγωδία του Τσερνομπίλ το 1986 και η έκθεση της Επιτροπής Brundtland το 1987 που πρότεινε "μια μορφή βιώσιμης ανάπτυξης που ικανοποιεί τις παρούσες ανάγκες, χωρίς να περιορίζει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες".
Σε αυτή τη χρονική συγκυρία που ολόκληρος ο κόσμος θυμάται το Τσερνομπίλ, η πυρηνική ενέργεια επανήλθε στην πολιτική ημερήσια διάταξη μερικών ευρωπαϊκών χωρών, αλλά τα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένουν διαιρεμένα. Η αυστριακή προεδρία της ΕΕ αντιτάσσεται στην πυρηνική ενέργεια, ενώ η πλειοψηφία των πολιτών της ΕΕ υποστηρίζει τη χρήση των ΑΠΕ και αποδοκιμάζει την πυρηνική ενέργεια. Σύμφωνα με έρευνα του ΕΥΡΟΒΑΡΟΜΕΤΡΟΥ, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2006, σχεδόν 80% των πολιτών της ΕΕ προτιμούν τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας ως εναλλακτική λύση στις ακριβές εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ την πυρηνική προτιμά το 12%.
"Η διαφορά μεταξύ του 1986 και σήμερα είναι οι αυξανόμενες αποδείξεις της κλιματικής κρίσης. Η επιτυχία της αιολικής ενέργειας δείχνει ότι τώρα έχουμε πραγματικές εναλλακτικές λύσεις στα ορυκτά καύσιμα που είναι φθηνότερες, καθαρότερες και ασφαλέστερες από την πυρηνική ενέργεια και εξαρτώνται από μια πηγή που είναι ανεξάντλητη. Η αιολική ενέργεια και οι άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σίγουρα μπορούν να καλύψουν το κενό εάν επαναλάβουμε τις προσπάθειες της Γερμανίας, της Δανίας και της Ισπανίας σε άλλες χώρες", δήλωσε ο καθηγητής Αρθούρος Ζερβός, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (EWEA).
Δύο δεκαετίες τεχνολογικής προόδου έχουν οδηγήσει τις σημερινές ανεμογεννήτριες να παράγουν 180 φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια, με λιγότερο από το μισό κόστος από τις πρώτες εκλεκτής ποιότητας πρότυπες ανεμογεννήτριες του 1986. Ο άνεμος είναι τώρα σε θέση να παρέχει μεγάλα ποσά ηλεκτρικής ισχύος όπως ήδη γίνεται στις πρωτοπόρες χώρες, όπως η Δανία (20% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας), η Γερμανία (6%) και η Ισπανία (8%).
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε την περασμένη Τετάρτη, της Ελεγκτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος της βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενεργειακή αποδοτικότητα δύνανται να καλύψουν το κενό από τον παροπλισμό παλαιότερων σταθμών άνθρακα και πυρηνικής ενέργειας. Τονίζει ότι κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα ετών, η πυρηνική ενέργεια θα ήταν ανεπαρκής για να καλύψει την ανάγκη για περισσότερο παραγωγικό δυναμικό ή να προσφέρει τις απαιτούμενες μειώσεις εκπομπών άνθρακα, δεδομένου ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν μπορούν να κατασκευαστούν εγκαίρως. Η Επιτροπή τονίζει με έμφαση τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν πρίν πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε νέο πυρηνικό πρόγραμμα: "Αυτά περιλαμβάνουν τη μακροπρόθεσμη διάθεση αποβλήτων, τη δημόσια αποδοχή, τη διαθεσιμότητα του ουράνιου, και τις εκπομπές άνθρακα που συνδέονται με πυρηνικά. Υπάρχουν επίσης σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια, την απειλή της τρομοκρατίας, και τον πολλαπλασιασμό της πυρηνικής ενέργειας σε όλο τον κόσμο," καταλήγει η έκθεση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αιολική ενέργεια έχει λάβει το 0,03% όλων των κυβερνητικών ενεργειακών πόρων για την έρευνα από το 1974, ενώ η πυρηνική ενέργεια έλαβε 60%, ή $175 δισεκατομμύρια, στην ίδια περίοδο, σύμφωνα με την Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας. Σύμφωνα με την EWEA τα τελευταία 20 χρόνια μόνο η κορυφή του παγόβουνου έχει επιτευχθεί από την άποψη της αληθινής δυνατότητας επέκτασης της αιολικής ενέργειας αέρα.
Σημειώσεις
- Τα κεφάλαια για έρευνα που έχουν δοθεί στην πυρηνική ενέργεια κατά τη διάρκεια των προηγούμενων τριάντα ετών ισοδυναμούν με τις απαιτήσεις μιας επένδυσης για την κάλυψη του 15% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ με αιολική ενέργεια.
Η προκατάληψη υπέρ της πυρηνικής έρευνας συνεχίζει να είναι εντυπωσιακή, ειδικά στην ΕΕ, η οποία τώρα συζητά την κατανομή των μελλοντικών ερευνητικών κεφαλαίων. Παγκοσμίως έχουν δαπανηθεί $175 δισεκατομμύρια στην πυρηνική έρευνα από το 1974 αλλά τα προβλήματα παραμένουν τα ίδια όπως είκοσι έτη πριν.
- Στο τρέχον 6ο Πρόγραμμα Κοινοτικού Πλαισίου της ΕΕ για την Έρευνα, η αιολική ενέργεια έχει λάβει λιγότερο από €100 εκατομμύρια. Η πυρηνική ενέργεια λαμβάνει €1,352 εκατομμύρια από τους κοινοτικούς προϋπολογισμούς, ενώ στο 7ο Πρόγραμμα Κοινοτικού Πλαισίου προτείνεται διπλασιασμός των πυρηνικών ερευνητικών δαπανών σε άνω των €3 δισεκατομμύρια.