Μέσα σε μία επταετία, η θέσις των ΗΠΑ στο θέμα της εντάξεως της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, σε σχέση με την επίλυση του Κυπριακού, έχει αλλάξει άρδην. Οπως απεκάλυψε η "Εστία", τα όσα εδήλωσε κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα η κ. Κοντολίζα Ράϊς είναι κατ' ουσίαν αντίθετα από αυτά που είχε δηλώσει ο Πρόεδρος Κλίντον κατά την δική του επίσκεψη στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 1999.
- Η σημερινή υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ προειδοποίησε με τον πλέον απροκάλυπτο τρόπο την Κύπρο να μη παρεμποδίση (προβάλλοντας βέτο) την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η κ. Ράις είπε επί λέξει:
"Νομίζω ότι όταν εντάχθηκε η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ ήταν ακόμη διχοτομημένη, υπήρχε η συναντίληψη ότι η Λευκωσία όχι μόνο δεν θα έκανε τίποτε γιά να εμποδίση την ένταξη της Τουρκίας, αλλά και θα βοηθούσε ενεργά, εφόσον η Ευρωπαϊκή Ενωση αποφάσιζε σχετικώς".
- Εν τούτοις προ επταετίας ο Πρόεδρος Κλίντον είχε δηλώσει το αντίθετο. Είχε αναφέρει ως προϋπόθεση γιά την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την επίλυση του Κυπριακού. Ιδού τα λόγια του:
"Δεν νοείται η ένταξις της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς προηγούμενη επίλυση των προβλημάτων της με την Ελλάδα και παράλληλη επίλυση του Κυπριακού".
Μάλιστα ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε διστάσει να χαρακτηρίση ως "μη αποδεκτό" το status quo του Κυπριακού. Και είχε απορρίψει κατηγορηματικώς την θέση της Αγκυρας -που είχε διατυπωθή διά στόματος του τότε Πρωθυπουργού Ετσεβίτ- ότι το Κυπριακό εθεωρείτο "λελυμένο".
- Πώς εξηγείται λοιπόν η τόσο διαφορετική θέσις την οποία διατυπώνουν σήμερα οι ΗΠΑ, σε σύγκριση με εκείνη που είχαν προ επταετίας γιά το ίδιο ακριβώς ζήτημα;
- Τί μεσολάβησε μεταξύ 1999 και 2006, ώστε από την τότε θέση τους για επίλυση του Κυπριακού πρό της εντάξεως της Τουρκίας, σήμερα να υποστηρίζουν το αντίθετο;
Η απάντησις έχει τρείς πτυχές: Την σημερινή συγκυρία σε συνδυασμό με τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή. Την εν γένει αλλαγή στάσεως της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Την εξέλιξη του ιδίου του Κυπριακού σε σχέση με την απόρριψη του Σχεδίου Αννάν. Ειδικώτερα:
- Η σημερινή συγκυρία σε συνδυασμό με τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή έχει αλλάξει ριζικά σε σύγκριση προς το 1999. Τότε το ενδιαφέρον των ΗΠΑ ήταν επικεντρωμένο στα Βαλκάνια. Είχε μόλις ολοκληρωθή η επέμβασις του ΝΑΤΟ στο Κοσσυφοπέδιο και το κύριο μέλημα των ΗΠΑ ήταν η ανοικοδόμησις της περιοχής. Επομένως η Ελλάς είχε τότε σημαντικό στρατηγικό ρόλο στα Βαλκάνια. Ενώ τώρα το ενδιαφέρον των ΗΠΑ έχει επικεντρωθή στην Μέση Ανατολή, όπου ο ρόλος της Τουρκίας είναι εκ των πραγμάτων ηυξημένος. Εξ ού και η διαφοροποίησις.
- Η εν γένει αλλαγή στάσεως της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ανάγεται σε δύο αιτίες. Πρώτον, στην αλλαγή ηγεσίας. Αλλη ήταν η πολιτική των Δημοκρατικών και άλλη εκείνη των Ρεπουμπλικανών υπό την προεδρία του κ. Μπούς. Δεύτερον -και κυριώτερον- στην μεταβολή των πάντων μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Μετά το τρομοκρατικό κτύπημα εις βάρος τους, οι Αμερικανοί βρίσκονται διαρκώς σε εμπόλεμη κατάσταση, η δε στάσις τους έχει γίνει πολύ πιό σκληρή προς κάθε κατεύθυνση. Η διπλωματία της εποχής Κλίντον δεν υπάρχει πλέον.
- Το Κυπριακό καθ' εαυτό τέλος, έχει εκ των πραγμάτων αποσυνδεθή από την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αφ' ενός διότι το αποσυνέδεσαν οι ίδιοι οι Κύπριοι, αφού δεν προέβαλαν "βέτο", ως είχαν δικαίωμα τον Οκτώβριο του 2005, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απεφάσισε ομοφώνως την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Και αφ' ετέρου διότι μετά την απόρριψη του Σχεδίου Αννάν, αυτοί που επιζητούν την επίλυση του Κυπριακού είναι πρωτίστως οι Τουρκοκύπριοι, προκειμένου να ενσωματωθούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Αυτοί είναι οι λόγοι που εξηγούν την στροφή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στο θέμα του Κυπριακού και της τουρκικής εντάξεως. Το γεγονός ασφαλώς δεν είναι ευχάριστο γιά τα δικά μας συμφέροντα. Δείχνει όμως ότι επειδή ακριβώς οι συγκυρίες αλλάζουν, κάθε χώρα οφείλει να τις αξιοποιή την στιγμή που έχει το πλεονέκτημα. Αλλως οι ευκαιρίες χάνονται ανεπιστρεπτί.
(Από Εστία, 29/04/2006)