Την περασμένη εβδομάδα, ένα τάνκερ απέπλευσε από τις ακτές της
Λουιζιάνας μεταφέροντας το πρώτο φορτίο υγροποιημένου φυσικού αερίου
(LNG) προς εξαγωγή από τις ΗΠΑ. Επρόκειτο για ένα ιστορικό γεγονός που
κατέστη δυνατό από την επανάσταση του shale (εξόρυξη φυσικού αερίου και
πετρελαίου από σχιστολιθικά κοιτάσματα με την τεχνική του fracking). Σε
αυτή διαδραμάτισε κομβικό ρόλο ένας «πετρελαιάς» από την Οκλαχόμα, ο
Ομπρεϊ ΜακΚλέντον, που απεβίωσε την περασμένη Τετάρτη σε ηλικία 56 ετών,
όταν το αυτοκίνητο που οδηγούσε προσέκρουσε με μεγάλη ταχύτητα σε
τσιμεντένιο τοίχο στο Οκλαχόμα Σίτι. Ο ΜακΚλέντον ήταν ιδρυτής της
Chesapeake Energy, πρωταγωνίστριας του shale boom, την οποία ίδρυσε με
αρχικό κεφάλαιο 50.000 δολαρίων και 10 εργαζομένους και την ανέδειξε σε
δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγό φυσικού αερίου στις ΗΠΑ (μετά την
ExxonMobil) πριν εκδιωχθεί από αυτήν το 2013.
Περίεργη σύμπτωση
|Δεν είναι σαφές εάν επρόκειτο για δυστύχημα ή αυτοκτονία, με δεδομένο
ότι μία ημέρα πριν από το συμβάν, το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ είχε
κατηγορήσει τον ΜακΚλέντον ότι είχε συστήσει καρτέλ ώστε να διατηρεί σε
χαμηλά επίπεδα τις προσφορές που έκανε σε ιδιοκτήτες γης, προκειμένου να
αποκτήσει δικαιώματα για γεωτρήσεις σε οικόπεδα ενόσω ήταν επικεφαλής
της Chesapeake την περίοδο 2007-2012. Εάν κρινόταν ένοχος, θα πλήρωνε
πρόστιμο εκατομμυριών δολαρίων και θα φυλακιζόταν για πολλά χρόνια. Ο
ΜακΚλέντον αρνήθηκε τις κατηγορίες και δήλωσε ότι θα αγωνιστεί μέχρι
τέλους για να αποδείξει την αθωότητά του. Λίγες ώρες αργότερα, όμως, η
πολυτελής Chevrolet Tahoe που οδηγούσε «καρφώθηκε» σε έναν τοίχο υπό
αδιευκρίνιστες συνθήκες. Σύμπτωση;
Σε κάθε περίπτωση, ο
ΜακΚλέντον θεωρούνταν ως ένας από τους πιο σημαντικούς επιχειρηματίες
της γενιάς του, καθώς η shale επανάσταση άλλαξε τον παγκόσμιο ενεργειακό
χάρτη και οδήγησε τις ΗΠΑ στη διακήρυξη της ενεργειακής τους
ανεξαρτησίας από τη Σαουδική Αραβία. Οπως αναφέρουν οι Financial Times, o
ΜακΚλέντον δεν ήταν ο άνθρωπος που επινόησε το fracking, πολλώ δε
μάλλον που δεν ήταν γεωλόγος ή μηχανικός (όπως τα περισσότερα στελέχη
του κλάδου ενέργειας), αλλά ιστορικός. Ηταν όμως ο επιχειρηματίας που
αντιλήφθηκε πρώτος τις τεράστιες προοπτικές της βιομηχανίας shale και
είχε το κουράγιο να δημιουργήσει από το μηδέν μια εταιρεία (την
Chesapeake) για να τις αξιοποιήσει.
Πολλοί τον έχουν συγκρίνει
με τους «τιτάνες» του αμερικανικού καπιταλισμού, όπως τον Αντριου Μέλον
(ιδρυτή της Mellon Bank) και τον Τζον Ροκφέλερ. Ομως, κανείς δεν μπορεί
να παραβλέψει ότι η ανάπτυξη της Chesapeake στηρίχθηκε σε ένα «βουνό»
χρέους που απειλεί τώρα να την συντρίψει, ούτε ότι τα τελευταία χρόνια
της ζωής του ΜακΚλέντον αμαυρώθηκαν από «σκοτεινές» κινήσεις που
κινούνταν στα όρια της νομιμότητας και διαπερνούσαν τις διαχωριστικές
γραμμές μεταξύ προσωπικών και επιχειρηματικών επενδύσεων.
Θα
μπορούσε να πει κανείς ότι ο Ομπρεϊ ΜακΚλέντον ήταν προορισμένος να
δραστηριοποιηθεί στον κλάδο ενέργειας από τα γεννοφάσκια του. Γεννήθηκε
σε οικογένεια της «πετρελαΪκής αριστοκρατίας» της Οκλαχόμα το 1959.
Θείος ήταν ο Ρόμπερτ Κερ, κυβερνήτης της Πολιτείας και ιδρυτής της
Kerr-McGee ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα μεταξύ των ανεξάρτητων
εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ που εξαγοράστηκε από την
Anadarko Petroleum το 2006. Μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο
Duke, επέστρεψε στη γενέτειρά του και ξεκίνησε να εργάζεται ως
«landman», δηλαδή ως μεσίτης που κλείνει συμφωνίες με γαιοκτήμονες ώστε
να επιτρέπουν στις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου να
πραγματοποιούν γεωτρήσεις στη γη τους. Το 1989 σε νεαρή ηλικία ίδρυσε
την Chesapeake. Αξιοποιώντας στο έπακρον την εμπειρία του ως landman
κινητοποίησε ένα στρατό μεσιτών για να κλείσει συμβόλαια για γεωτρήσεις
στις περισσότερα υποσχόμενες περιοχές για ανάπτυξη κοιτασμάτων shale.
Προβλήματα
Η επιθετική του προσέγγιση οδήγησε την Chesapeake σε ραγδαία επέκταση,
στηριγμένη σε δανεικά. Ως αποτέλεσμα, τόσο η εταιρεία όσο και ο ιδρυτής
της άρχισαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβληματα κατά τη
χρηματοοικονομική κρίση του 2008, όταν η ρευστότητα «στέγνωσε» διεθνώς
και οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου κατέρρευσαν.
Προκειμένου να αντισταθμίσει τις απώλειες από τη βουτιά των μετοχών της
Chesapeake (της οποίας ήταν βασικός μέτοχος), ο ΜακΚλέντον εξασφάλισε
στον εαυτό του μπόνους 75 εκατ. δολαρίων και «έπεισε» την Chesapeake να
αγοράσει έναντι 12 εκατ. δολαρίων μια συλλογή παλαιών χαρτών που κατείχε
ο ίδιος.
Και τα δυο deals προκάλεσαν την οργή των επενδυτών της
Chesapeake, οι οποίοι μήνυσαν τον ΜακΚλέντον για το deal με τους
χάρτες, υποχρεώνοντάς τον να το ακυρώσει. Την ίδια περίοδο, ο ΜακΚλέντον
συνέβαλε στη βουτιά των μετοχών της εταιρείας, όταν ρευστοποίησε μεγάλο
μέρος της συμμετοχής του για να συγκεντρώσει ρευστό. Τα γεγονότα αυτά
ήγειραν έντονο προβληματισμό για την εταιρική διακυβέρνηση της
Chesapeake, ο οποίος κορυφώθηκε το 2012, όταν το πρακτορείο Reuters
αποκάλυψε ότι ο ΜακΚλέντον είχε λάβει προσωπικό δάνειο 1,3 δισ. δολάρια,
με ενέχυρο τα μερίδια που κατείχε στις πετρελαιοπηγές και τα «πηγάδια»
εξόρυξης φυσικού αερίου της Chesapeake.
Η αποκάλυψη αυτή, σε
συνδυασμό με την συσσώρευση υψηλών χρεών της εταιρείας σε περίοδο πτώσης
των τιμών της ενέργειας έστρεψαν το Δ.Σ. της εταιρείας εναντίον του
ΜακΚλέντον, ο οποίος καθαιρέθηκε πρώτα από πρόεδρος και στη συνέχεια από
διευθύνων σύμβουλος.
American Energy Partners
Το τελευταίο στοίχημα
Ο
ΜακΚλέντον που το 2013 χαρακτηρίστηκε από το Forbes ως «ο πιο
παράτολμος δισεκατομμυριούχος της Αμερικής», το 2011 δεν κάθισε με τα
χέρια σταυρωμένα. Δημιούργησε νέα εταιρεία, την American Energy
Partners, συγκέντρωσε 14 δισεκατομμύρια δολάρια σε λιγότερο από τρία
χρόνια και συνέχισε να «κλείνει» deals υψηλου ρίσκου, παρά την
κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, εν πολλοίς
λόγω της έκρηξης της παραγωγής λόγω shale που έπεσε θύμα της επιτυχίας
του. Τον προηγούμενο μήνα, είχε υπογράψει deal 500 εκατ. δολαρίων για να
αναπτύξει κοιτάσματα shale στην Αργεντινή, σε συνεργασία με την κρατική
YPF. Τη Δευτέρα, η SCOOP Energy, θυγατρική της AEP, έκλεινε νέα
συμβόλαια για γεωτρήσεις έξω από το Οκλαχόμα Σίτι. Μία ημέρα αργότερα,
ήρθε το «κατηγορώ» του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και η μοιραία
σύγκρουση.
• «Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενεργειακή
αναγέννηση των ΗΠΑ», δήλωσε ο T. Μπουν Πίκενς, άλλος ένας πρωτοπόρος του
κλάδου. «Ηταν χαρισματικός, ένας πραγματικός Αμερικανός επιχειρηματίας.
Ολοι κάνουν λάθη, αλλά η κληρονομιά του στον κλάδο ενέργειας θα
αποδειχθεί μακρόβια».
• «Ο Ομπρεϊ ΜακΚλέντον θα ήταν επιτυχημένος
40 χρόνια πριν και 40 χρόνια μετά από σήμερα», σχολίασε ο πρώην
διευθύνων σύμβουλος της Anadarko Petroleum Τζέιμς Χάκετ. «Ηταν ένας από
τους πιο αξιομνημόνευτους επιχειρηματίες που έχω γνωρίσει ποτέ».
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ")