Αποτελεί σίγουρα μια ιστορική στιγμή: την
περασμένη εβδομάδα η ηλεκτροδότηση του Ηνωμένου Βασιλείου δε χρειάστηκε τη
χρήση άνθρακα για πρώτη φορά από το 1882, οπότε και λειτούργησε ο πρώτος
ατμοκίνητος ηλεκτρικός σταθμός στη χώρα. Συγκεκριμένα, για το ένα τρίτο του
χρονικού διαστήματος από τη Δευτέρα 9 Μαΐου ως το μεσημέρι της Κυριακής 15
Μαΐου η Βρετανία δεν κατανάλωσε καθόλου άνθρακα για να καλύψει τις ανάγκες της
σε ηλεκτρισμό.
Η πτώση των τιμών ηλεκτρισμού, που έχει
καταστήσει όλο και πιο ασύμφορη την χρήση του άνθρακα και από την άλλη η ευρεία
χρήση ΑΠΕ, ανοίγει μία νέα εποχή για την ηλεκτροπαραγωγή και στη Βρετανία,
όπου, όπως τονίζουν οι Financial Times, την περασμένη εβδομάδα, για επτά
διαφορετικά χρονικά διαστήματα, μονάδες λιθάνθρακα δεν παρείχαν ενέργεια στο
σύστημα.
Η πρώτη δημόσια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής κατασκευάστηκε στη
Βρετανία με βάση τον άνθρακα, το 1882, και ήταν το Holborn Viaduct, «παιδί» του
ίδιου του «πατέρα» του ηλεκτρισμού, Τόμας Έντισον. Η 27 τόνων γεννήτρια του
σταθμού επαρκούσε για την ηλεκτροδότηση 1.000 λαμπτήρων, ενώ σύντομα επέκτεινε
τη δυναμικότητά της στους 3.000.
Η Βρετανία έχει διακηρύξει τη στροφή της στις ΑΠΕ: πέρυσι,
η Υπουργός Ενέργειας Amber Rudd ανακοίνωσε ότι επιθυμεί να σταματήσει η χρήση
άνθρακα στη χώρα από το 2025, στο πλαίσιο των δεσμεύσεών της για περικοπές
εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Μάλιστα, η ώρα αυτή μπορεί να «έρθει» και
νωρίτερα.
Όπως υπογραμμίζουν οι
FT, για όλο τον 20ο αιώνα, το κάρβουνο ήταν το βασικό καύσιμο στην
ηλεκτροπαραγωγή. Όταν ιδιωτικοποιήθηκε, τη δεκαετία του ’90, ο βρετανικός
τομέας ηλεκτρισμού, ο άνθρακας συνέχιζε να κατέχει το 80% του μεριδίου της
παραγωγής – εν πολλοίς και λόγω του ότι το αέριο χρησίμευε περισσότερο στον
τομέα της διύλισης.
Ωστόσο, τα τελευταία 25 χρόνια, το φθηνό και άφθονο
πετρέλαιο υποκατέστησε τον άνθρακα, ενώ, από την άλλη, οι ΑΠΕ έχουν παραγάγει
επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια.
Ο Dieter Helm, καθηγητής ενεργειακής πολιτικής στην Οξφόρδη,
τονίζει ότι: «Από το 1999, τρία πράγματα έχουν συμβεί: τα πυρηνικά δεν έχουν
κάνει καμία πρόοδο, το φυσικό αέριο έχει εξελιχθεί σε μεγάλη πηγή ενέργειας και
τέλος αναπτύσσονται οι ΑΠΕ».
Ο καθηγητής Helm προσθέτει ότι σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία,
δεν είναι ασυνήθιστο το να μην παίζει ο άνθρακας κανένα ρόλο στην
ηλεκτροπαραγωγή. Όπως επισημαίνει, αυτό δείχνει ότι ο άνθρακας θα εξαφανιστεί
από την ηλεκτροπαραγωγή της Βρετανίας γρηγορότερα από ό, τι πιστεύουμε.
Αλλά και πιο πρόσφατα, η παρακμή της ηλεκτροπαραγωγής από
άνθρακα στη Βρετανία επιταχύνθηκε για δύο ακόμα λόγους. Ο πρώτος είναι η
ραγδαία πτώση στην τιμή του πετρελαίου που με τη σειρά της έριξε τις τιμές
χονδρικής στον ηλεκτρισμό, πράγμα που οδήγησε κάποιες εταιρείες στο να
προχωρήσουν σε κλείσιμο μονάδων.
Πρόσφατη ανάλυση της Aurora Energy Research δείχνει ότι οι μονάδες άνθρακα
για να λειτουργούν χρειάζονται χονδρική τιμή περί της 40 στερλίνες ανά MWh. Την
περασμένη εβδομάδα, η μέση τιμή ήταν μόλις 29 στερλίνες ανά MWh. Μάλιστα τον
Μάρτιο, δύο από τις μεγαλύτερες μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού από άνθρακα, η Longannet
στη Σκωτία και το Ferrybridge στο Δυτικό Γιορκσάιρ, αναγκάστηκαν να κλείσουν.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η υπουργός ενέργειας της
Βρετανίας τόνισε πέρυσι ότι θα διασφαλίσει πως η τελευταία μονάδα άνθρακα στη
χώρα θα έχει κλείσει μέχρι το 2025, καθώς δεν υπάρχει μακροπρόθεσμο μέλλον για
τον άνθρακα, η συντήρηση στις μονάδες συχνά παραμελείται με συνέπεια συχνές
διακοπές. Ας σημειωθεί ότι η National Grid, ο φορέας που έχει την ευθύνη για το
δίκτυο ηλεκτρισμού της χώρας, αναγκάστηκε να εκδώσει αίτημα εκτάκτου ανάγκης
για επιπλέον ποσότητα ηλεκτρισμού καθώς αρκετές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με
βάση τον άνθρακα αντιμετώπιζαν προβλήματα. Αυτό ήταν ήδη το δεύτερο παρόμοιο
αίτημα σε διάστημα ενός έτους, τη στιγμή που πιο πριν κάτι ανάλογο είχε να
συμβεί από το 2009.
Όπως επισημαίνει Dave Jones, αναλυτής στο Sandbag, think
tank για την κλιματική αλλαγή, η μηδενική χρήση άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή
στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί ιστορική στιγμή για την μετάβαση στον «καθαρό»
ηλεκτρισμό. Η πτώση ήρθε γρήγορα. Μόλις το 2012, το 40% του ηλεκτρισμού
προερχόταν από τον άνθρακα.
Πάντως, μακροπρόθεσμα, καθώς αυξάνονται οι ανησυχίες σχετικά
με το αν θα έχει κατασκευαστεί τελικά ως το 2025 ο πυρηνικός σταθμός του Hinkley
Point, κάποιοι θεωρούν ότι η National Grid μπορεί να χρειαστεί να κάνει
περισσότερα για να ενθαρρύνει τους διαχειριστές των μονάδων άνθρακα να
συνεχίσουν τη λειτουργία τους. Όπως τονίζει ο Peter Atherton, αναλυτής της
Jefferies, «η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θέλει να εξαλείψει την
ηλεκτροπαραγωγή με βάση τον άνθρακα ως το 2025. Κοιτάζοντας, όμως, την
κατάσταση σήμερα, η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι η διατήρηση των μονάδων
άνθρακα στο σύστημα ώστε να προστατευθεί η ασφάλεια προμηθειών».