Ο ιδρυτής της μεγαλύτερης χρηματιστηριακής εταιρείας ποσοστώσεων άνθρακα της Πολωνίας, του οποίου το όνομα εμφανίστηκε στα έγγραφα του Παναμά, βρέθηκε ένοχος για απάτη ΦΠΑ και καταδικάστηκε σε φυλάκιση στη Γαλλία. Η Βαρσοβία αρνείται τις κατηγορίες για παρατυπία, χαρακτηρίζοντας την απάτη πολλών δισεκατομμυρίων ένα «ατυχές περιστατικό», όπως αναφέρει η EurActiv Γαλλίας.
Η Πολωνία, από τις χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, προκαλεί συχνά πονοκέφαλο στους υπεύθυνους χάραξης κλιματικής πολιτικής της ΕΕ.
Η Βαρσοβία έχει ζητήσει σημαντική χρηματική αποζημίωση σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη της στο φιλόδοξο στόχο της ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών CO2 κατά 40% έως το 2030. Επιπλέον, έχει προσπαθήσει ενεργά να μπλοκάρει μεταρρυθμίσεις στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ (ETS), υπό τον φόβο περιοριστικού κανονισμού.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Γαλλικά δικαστήρια έκριναν πρόσφατα την πολωνική εταιρία Consus ένοχη για συμμετοχή σε υπόθεση απάτης ΦΠΑ που διαπράχθηκε κατά της αγοράς άνθρακα της ΕΕ. Σύμφωνα με την υπόθεση, 10 με 20 δισεκατομμύρια ευρώ χάθηκαν σε όλη την ΕΕ κατά την περίοδο 2008-2010, με 1,6 δις ευρώ να χάνεται μόνο για τη Γαλλία.
Αυτό το επεισόδιο αποτελεί ακόμα ένα πλήγμα στην ήδη αποδυναμωμένη αξιοπιστία του ETS.
«Η απάτη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συνενοχή του χρηματιστή», είπε ο δικαστής Peimane Ghaleh-Marzban στις 7 Ιουλίου, καθώς καταδίκαζε το Jaroslaw Klapucki, διευθυντή της Consus, σε επτά χρόνια φυλάκισης για απάτη ΦΠΑ και ξεπλύματος χρήματος.
«Το δικαστήριο αναγνωρίζει την οργανωμένη φύση της συμμορίας, η οποία ήταν ορατή στην ιδιαίτερη πολυπλοκότητα των δομών που χρησιμοποιούνταν, στο διεθνή χαρακτήρα των εργαλείων και των τραπεζικών ροών, καθώς και στη δομημένη οργάνωση μεταξύ των εμπλεκομένων», σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου.
Στον Klapucki, ο οποίος επί του παρόντος βρίσκεται έγκλειστος σε φυλακή της Γαλλίας, έχει επίσης επιβληθεί πρόστιμο ύψους 1.000.000 ευρώ και απαγόρευση διαχείρισης για πέντε χρόνια. Μαζί με τα άλλα μέλη της συμμορίας του, του έχει επίσης επιβληθεί η καταβολή συνολικά 283 εκατομμυρίων για αποζημίωση και τόκους. Ο δικηγόρος του άσκησε έφεση κατά της απόφασης.
Η απάτη στην αγορά άνθρακα φέρνει στην επιφάνεια τα κενά του τραπεζικού συστήματος της ΕΕ. Η ταχύτητα των συναλλαγών στην αγορά άνθρακα, σε συνδυασμό με χαλαρή επιβολή του νόμου στην Κύπρος και στη Λιθουανία, επέτρψε στους Γάλλους εγκληματίες για να κλέψουν 283 εκατομμύρια ευρώ, όπως αναφέρει η EurActiv Γαλλίας.
Η Πολωνία δεν βλέπει τίποτα παράνομο
Παρά την καταδίκη αυτή, η Consus Joint Stock Company, μια νέα εταιρία στην οποία επιβλήθηκε επίσης πρόστιμο 3.750.000 ευρώ ως μέρος της παρούσας απόφασης, εξακολουθεί να λειτουργεί στην πολωνική αγορά άνθρακα.
Η Πολωνία, όπως και οι περισσότερες άλλες χώρες, έχει αυστηροποιήσει τους κανόνες της σχετικά με τον ΦΠΑ επί των ποσοστώσεων CO2, ωστόσο η απάτη εξακολουθεί να είναι δυνατή σε ορισμένους τομείς.
Για την πλευρά της Πολωνίας, όμως, η Consus δεν έκανε κάτι παράνομο.
«Η Consus υποβλήθηκε σε δύο φορολογικούς ελέγχους στην Πολωνία σχετικά με τη λειτουργία στη Γαλλία, και δεν εντοπίστηκε κάποιο πρόβλημα», υποστήριξε εκπρόσωπος της εταιρείας.
Στην πραγματικότητα, η φορολογική υπηρεσία της πολωνικής πόλης Bydgoszcz εξέτασε τους λογαριασμούς της Consus το 2012 και δεν εντόπισε κανένα πρόβλημα με την καταβολή του φόρου εισοδήματος ή του ΦΠΑ από τον Αύγουστο του 2008 μέχρι και τον Ιούνιο του 2009. Αυτή ακριβώς είναι η περίοδος κατά την οποία η εταιρεία ενήργησε ως μεσάζων για τους απατεώνες Samy Souied, Arnaud Mimran και Marco Mouly, σύμφωνα με τους γάλλους εισαγγελείς.
Ο πρώτος δολοφονήθηκε, ο δεύτερος είναι έγκλειστος σε φυλακή στη Γαλλία και ο τρίτος εξακολουθεί να παραμένει ελεύθερος.
Φορολογική προσαρμογή 1,2 δις ευρώ
Ο δικηγόρος του Klapucki, προς υπεράσπιση της Consus, υποστήριξε ότι «η απόφαση αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι επρόκειτο για μια οργανωμένη συμμορία. Αυτό αποτελεί αντίστροφη σκέψη: οι εισαγγελείς έκαναν την ανάλυσή τους και στη συνέχεια απέδωσαν ένα ρόλο σε κάθε άτομο. Χρειάζονταν τρία άτομα, συνεπώς καταδικάστηκε ο πελάτης μου».
Η Γαλλία, ωστόσο, είναι σαφής σε αυτό το σημείο. Η ποινική καταδίκη έρχεται εν μέσω της φορολογικής προσαρμογής σε πρωτοφανή κλίμακα για μια εταιρεία περιορισμένης ευθύνης ενός ατόμου. Οι γαλλικές φορολογικές αρχές απαίτησαν από την Consus Γαλλίας την καταβολή ΦΠΑ 800 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό όχι μικρότερο από το μισό της συνολικής αξίας της απάτης. Σε αυτό θα προστεθούν επιπλέον 400 εκατομμύρια ευρώ από ποινές, ανεβάζοντας το σύνολο στα 1.220.000.000 ευρώ.
«Η Consus επικρίθηκε από τις αρχές επειδή δεν συναντούσε τους πελάτες της, και στη δίκη κατηγορήθηκε ότι έχει πολύ στενές σχέσεις με τους πελάτες της!», δήλωσε ο Thierry Pons, δικηγόρος της πολωνικής εταιρίας. Ανέφερε ότι οι αρχές δεν είχαν ανακαλύψει την απάτη, παρά την πληθώρα ενδείξεων, συμπεριλαμβανομένων των αιτημάτων για επιστροφές ΦΠΑ, και επέμεινε ότι ένας χρηματιστής δεν ήταν σε καλύτερη θέση για να αποκαλύψει τις παράνομες δραστηριότητες που διαπράττονται από τους πελάτες του.
Ως ειδικός για θέματα ΦΠΑ, αμφισβητεί τις διαδικασίες για τη διερεύνηση εταιρειών που συνεργάζονται με απατεώνες τύπου καρουζέλ, οι οποίες «δημιουργούν νομική αβεβαιότητα, η οποία ενδέχεται να αποθαρρύνει τις επιχειρήσεις από το να συνεργάζονται με μικρότερες εταιρείες».
Σε επαφή της με τη EurActiv Γαλλίας, η Consus αρνήθηκε τη συμμετοχή σε οποιαδήποτε παράνομη δραστηριότητα. Η πολωνική πρεσβεία στη Γαλλία χαρακτήρισε το όλο επεισόδιο ένα «δυσάρεστο ατύχημα» στο οποίο μάλλον δεν εμπλέκεται παραπάνω από ένα άτομο.
Πολωνικές πηγές τόνισαν ότι υπήρξαν προβλήματα με τη γαλλική νομική διαδικασία. «Η Consus Joint Stock Company δεν κλήθηκε στη δίκη, γεγονός το οποίο αποτελεί πρόβλημα», δήλωσε η πρεσβεία, τονίζοντας ότι θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ του φυλακισμένου διευθυντής του Consus Γαλλίας και την κεντρικής πολωνικής εταιρείας.
Πλοκάμια και στην Κύπρο
Ο Klapucki όμως, ιδρυτής της Consus, εξακολουθεί να εμφανίζεται ως η κύρια κινητήρια δύναμη της εταιρείας, όπως φανερώνουν οι δραστηριότητές του στην Αφρική. Η Κυπριακή τους εταιρία, της οποίας κατέχει το 50% των μετοχών, και πολλές θυγατρικές της φαίνεται να ακμάζουν. Διότι η Consus δεν είναι απλά ένας χρηματιστής CO2.
Η εταιρία χρησιμοποιεί επίσης δεξαμενόπλοια για την εισαγωγή βιομάζας, συμπεριλαμβανομένων κελυφων καρπών φοίνικα από την Αφρική, τα οποία πουλάει σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα στην Πολωνία για να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα της.
Η ενέργεια αυτή έχει προκαλέσει επικρίσεις από τους δημοσιογράφους στο Τόγκο.
Σύμφωνα με την εβδομαδιαία εφημερίδα Actu Express, στις 6 Απριλίου, ο επιχειρηματίας είχε κατηγορηθεί από το κράτος του Τόγκο για πλαστογραφία και χρήση πλαστών εγγράφων. Ο ίδιος φέρεται να δήλωσε μικρότερη ποσότητα των φορτίων του με βιομάζα με στόχο τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης του. Οι δημοσιογράφοι κατηγόρησαν επίσης τον Klapucki ότι προσποιούνταν ότι ήταν ο πολωνικός πρόξενος.
Τέλος, η εταιρεία Consus Offshore Ltd έχει επίσης λογαριασμούς στον Παναμά στην διάσημη πλέον νομική εταιρεία Mossack Fonseca, η οποία αποκαλύφθηκε μέσω των Panama Papers.
Αμετακίνητη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Παραδόξως, η δίωξη του κορυφαίου Πολωνού χρηματιστή ποσοστώσεων άνθρακα έχει αφήσει ασυγκίνητη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία δεν έχει απαντήσει σε ερωτήσεις της EurActiv για το αν η Πολωνία παρέβη τους κανόνες σε αυτήν την περίπτωση. Τόνισε απλώς ότι η συλλογή και η διαχείριση του ΦΠΑ είναι αρμοδιότητα των επιμέρους κρατών μελών, όπως είναι και η διαπίστευση των παραγόντων της αγοράς.
Οι αποκλίνουσες απόψεις της Γαλλίας και της Πολωνίας σχετικά με το θέμα παρέχουν ακόμα περισσότερα επιχειρήματα στους επικριτές του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών. Με ποσοστώσεις πώλησης για μόνο 5 € ανά τόνο, αυτό είναι ένα ακόμη πλήγμα για το εργαλείο ναυαρχίδα της Ευρώπης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι μια τιμή γύρω στα € 30 είναι απαραίτητη για την καθοδήγηση των επενδύσεων σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα.