Του Αθ.Χ.Παπανδρόπουλου
Κάτω από άψογες δημοκρατικές διαδικασίες –οι οποίες σίγουρα θα επέσυραν τα ειλικρινή χειροκροτήματα των εδώ δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων– ο ογδοντάχρονος και βαρύτατα άρρωστος Φιντέλ Κάστρο, δικτάτορας της Κούβας από το 1959, παρέδωσε λόγω αδυναμίας την εξουσία στον αδελφό του, Ραούλ Κάστρο, υπουργό Αμύνης της χώρας, 75 ετών, αλκοολικό και επίσης με κλονισμένη υγεία.
Όμως, αν και ο Ραούλ Κάστρο υπήρξε πάντα η σκιά του αδελφού του Φιντέλ, διαθέτει τεράστια δύναμη στην Κούβα. Πρώτον, διότι ελέγχει πλήρως τον στρατό και, δεύτερον, διότι κυριαρχεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο και απήλλαξε τα τελευταία χρόνια, με πρωτοφανή σκληρότητα, από όλα τα πραγματικά και υποθετικά αναθεωρητικά στοιχεία. Επίσης, από το 1989 και μετά, με αφετηρία την περίφημη υπόθεση του δημοφιλούς στην Κούβα συνταγματάρχη Ochoa, ο Ραούλ Κάστρο εκκαθάρισε με συνοπτικές εκτελέσεις τον στρατό από αξιωματικούς οι οποίοι πίστευαν ότι η Κούβα θα έπρεπε να ακολουθήσει ένα είδος κουβανικού «γκορμπατσεφισμού». Σήμερα, λοιπόν, στην Κούβα επικρατεί απόλυτη «ιδεολογική καθαρότητα» στο επίπεδο της εξουσίας, γι αυτό και κάθε εκτροπή από τα αχνάρια του καστρισμού θα πρέπει να αποκλεισθεί.
Ωστόσο, από οικονομικής πλευράς, είναι πολύ πιθανόν η κατάσταση να υποστεί κάποιες μεταβολές. Διότι είναι γνωστόν ότι, παρά την πολιτικο-ιδεολογική του αδιαλλαξία, ο Ραούλ Κάστρο αισθάνεται, λέγεται, γοητευμένος από την οικονομική αποτελεσματικότητα του καπιταλισμού. Έτσι, υποστηρίζει κάποιες μεταρρυθμίσεις, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν και αντίστοιχες πολιτικές ελευθερίες. Λόγου χάρη, σκέπτεται να προωθήσει σε νέες βάσεις τον τουρισμό στην Κούβα, ο οποίος σήμερα υπάγεται στην ανήκουσα στον στρατό εταιρεία Γκαβιόττα. Φημολογείται ότι αξιωματικοί–στελέχη της εταιρείας αυτής θα παρακολουθήσουν ειδικά σεμινάρια τουριστικού μάρκετινγκ και θα πραγματοποιήσουν εκπαιδευτικά ταξείδια στο Βιετνάμ και στην Κίνα, για να μελετήσουν πώς λειτουργεί η αγορά υπό κομμουνιστικό καθεστώς στις χώρες αυτές.
Εξ άλλου, ο Ραούλ Κάστρο ήταν αυτός που το 1994, όταν πεινασμένοι Κουβανοί στην Αβάνα ζητούσαν ψωμί, παρά την αντίθετη άποψη του αδελφού του, επέτρεψε στους χωρικούς να πωλούν οι ίδιοι τα προϊόντα τους στις αγορές, την στιγμή που τα κρατικά καταστήματα ήσαν απελπιστικά άδεια. «Την μάχη θα την κερδίσουμε με τα φασόλια και όχι με τα όπλα», είχε πει τότε ο Ραούλ Κάστρο ο οποίος, όπως λένε φίλοι και εχθροί του, είναι ηδονιστής και ενδιαφέρεται για την καθημερινή ζωή των Κουβανών.
Ας σημειωθεί, επίσης, ότι σύμμαχος του Ραούλ Κάστρο στην οικονομία είναι και ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, Κάρλος Λάγκι, 55 ετών, ο οποίος νομιμοποίησε το δολλάριο, καθιερώνοντας έτσι την μετατρεψιμότητα του κουβανικού πέζο. Ένας άλλος πολύτιμος σύμμαχος του καθεστώτος είναι και ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες, ο οποίος προμηθεύει την Κούβα με 100.000 βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα, σε τιμή εξευτελιστική και προκλητική για κάθε νόμο της αγοράς. Σε αντιστάθμισμα, η Κούβα υποδέχεται περίπου 60.000 τουρίστες από την χώρα του σχεδόν δωρεάν.
Όλες αυτές οι εξελίξεις επιτρέπουν σήμερα στην Κούβα να έχει περίπου 10% ετήσιο ρυθμό οικονομικής αναπτύξεως, πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο και σχετική οικονομική σταθερότητα. Υπό αυτές τις συνθήκες, ακόμα και οι πιο σκληροί Κουβανοί αντιφρονούντες, όπως λόγου χάρη ο Χακόμπο Ματσοβέρ, εκτιμούν ότι μπορεί ο τροπικός ολοκληρωτισμός να κάνει κάποιες παραχωρήσεις, αλλά έχει αρκετά χρόνια ζωής μπροστά του.
Αυτή η άποψη, εξ άλλου, επιβεβαιώνεται και από την εφετινή περίοδο του τουριστικού ρεύματος προς το νησί, αλλά και από ορισμένες τουριστικές επενδύσεις, τις οποίες σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν σε αυτό γνωστές πολυεθνικές τουριστικές επιχειρήσεις. Επενδύσεις οι οποίες θα ενισχύσουν την «εξωτική γοητεία» του τροπικού ολοκληρωτισμού.
Ενός ολοκληρωτισμού ο οποίος αποκρύπτει επιμελώς από τους επισκέπτες του τις φυλακές –γεμάτες τόσο από αντιφρονούντες και «προδότες» του καστρισμού, όσο και από πρώην στελέχη του κομμουνιστικού κόμματος, τα οποία πίστεψαν ότι το τελευταίο μπορούσε να ακολουθήσει πιο ήπιους δρόμους. Όλοι αυτοί οι έγκλειστοι δεν έχουν, για την ώρα, καμμία ελπίδα να δουν το φως της ημέρας. Εκτός και αν ο Ραούλ Κάστρο δείξει γενναιοδωρία μετά τον θάνατο του αδελφού του.
(ΕΣΤΙΑ, 21/8/06)