«Φουρτούνα έπιασε ο καιρός, το κύμα αγριεύει,
όλα τα πλοία δέσανε, μα ένα ταξιδεύει. Ο “Σκοπελίτης” είναι αυτός που
κύμα δεν τον πιάνει και έχει για καπετάνιο του πάντα εσένα, Γιάννη». Με
μαντινάδες σαν κι αυτή οι νησιώτες του Αιγαίου αποτείνουν φόρο τιμής
στους μικρούς, άγνωστους ως επί το πλείστον ακτοπλόους, που στηρίζουν
την καθημερινότητά τους και εν τέλει τις ίδιες τις τοπικές οικονομίες.
«Πάτμος Σταρ», «Παναγία Θεοτόκος», «Ψαρρά Γκλόρυ» και παλαιοτέρα ο
«Πανορμίτης» είναι μερικά μόνον από τα πλοία που έχουν γράψει και
γράφουν ακόμα τη δική τους ιστορία στο Αιγαίο. Μικρά τοπικά δρομολόγια
που συνδέουν όμως δεκάδες μικρότερα και μεγαλύτερα νησιά μεταξύ τους και
με τον υπόλοιπο κόσμο. Και όπως προκύπτει από τα τελευταία στοιχεία, οι
δουλειές τους, αθροιστικά, κάθε άλλο παρά ψίχουλα είναι: οι παραπάνω
εταιρείες εκτιμάται πως καλύπτουν κοντά στο ένα τρίτο της ελληνικής
ακτοπλοϊκής αγοράς σε επιβατική κίνηση αλλά και περίπου το 25% του
συνόλου του κύκλου εργασιών του κλάδου, ήτοι περί τα 200 εκατομμύρια
ευρώ. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που συγκέντρωσε η XRTC Business
Consultants στη 16η ετήσια μελέτη της για την ελληνική ακτοπλοΐα.
Οι μικρές αυτές ακτοπλοϊκές δραστηριοποιούνται τόσο σε κύριες όσο σε
άγονες και σε ενδονησιωτικές γραμμές, αλλά κάποιες μόνο εποχικά.
Πάρα το γεγονός όμως ότι έχουν τοπικό χαρακτήρα, παρουσιάζουν
καινοτόμους διαχειριστικές δομές και εκτιμάται πως εξελίσσουν το προϊόν
της ακτοπλοΐας. Επιπλέον, οι περισσότερες από αυτές επισκευάζουν ή και
κάποιες ναυπηγούν τα πλοία τους στην Ελλάδα, προσφέροντας έτσι δουλειές
τόσο σε ναυτικούς όσο και στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη. Πάνω απ’ όλα
όμως, προσφέρουν ζωή και χρήμα στα νησιά της λεγόμενης άγονης γραμμής.
Σε τέτοιο βαθμό, που όταν χτυπηθούν από αβαρίες έστω και για μια-δυο
μέρες, μέρος της οικονομικής ζωής των νησιών απλώς... παγώνει. Οι
πρόσφατες περιπέτειες της σύνδεσης των Κυθήρων με την ηπειρωτική χώρα
αρκούν για να πείσουν ακόμα και τους πιο δύσπιστους. Ομως όλα αυτά τα
ποστάλια, όπως τα λένε οι ναυτικοί, και ειδικά τα παλαιότερα, κουβαλούν
και τις μνήμες μιας άλλης Ελλάδας, περασμένων δεκαετιών, όταν οι
διακοπές ξεκινούσαν με την περιπέτεια του πλοίου, και κάποιοι,
ανέγγιχτοι τότε, προορισμοί απαιτούσαν μέρες για να τους προσεγγίσεις
αλλάζοντας πλοία.
Η XRTC καταγράφει σήμερα την ύπαρξη 23 μικρών και πολύ μικρών
εταιρειών που συνολικά έχουν ή διαχειρίζονται 36 συμβατικά πλοία, αλλά
και 15 ταχύπλοα. Εναν στόλο 51 πλοίων που αριθμητικά είναι μεγαλύτερος
από αυτόν των τεσσάρων μεγάλων ομίλων της ακτοπλοΐας, δηλαδή των
Μινωικών Γραμμών, της ΑΝΕΚ, της Hellenic Seaways και της Attica Group.
Οι τέσσερις αυτές εταιρείες μεταξύ τους ελέγχουν και εκμεταλλεύονται
σήμερα μόλις 45 πλοία, όταν το 2001 είχαν... εκατόν είκοσι πέντε.
Αντέχουν
«Οι μικρές εταιρείες δείχνουν να έχουν αντιληφθεί τα σημεία των
καιρών και επενδύουν σε αγορές που έχουν τη δυνατότητα περαιτέρω
ανάπτυξης», εξηγεί ο Γιώργος Ξηραδάκης, επικεφαλής της XRTC, ο οποίος
διαπιστώνει μια αξιοσημείωτη ανθεκτικότητά τους στην κρίση.
«Βέβαια οι μεγαλύτερες εταιρείες καραδοκούν και σίγουρα θα αντλήσουν
κάθε είδους πίεση με σκοπό είτε την εξαγορά τους ή ακόμη και την
πτώχευσή τους», προσθέτει. Θυμάται πάντως πως στα «χρυσά χρόνια» της
ακτοπλοΐας, όταν οι τραπεζίτες κυνηγούσαν τους ακτοπλόους για να τους
δανείσουν και καινούργια καράβια χτίζονταν στον Πειραιά, οι «μικροί»
είχαν συνολικά δάνεια της τάξης των 250-300 εκατομμυρίων ευρώ όταν οι
«μεγάλοι» υπερέβαιναν τα 2 δισ. Και κάπου εδώ κρύβεται και το μυστικό
της επιβίωσης των μικρότερων εταιρειών και μαζί με αυτές και των νησιών
της άγονης γραμμής: θα μπορέσουν να βρουν τις απαραίτητες
χρηματοδοτήσεις για να εξελίξουν τον στόλο τους, τώρα που οι διεθνείς
κανονισμοί και το ρυθμιστικό περιβάλλον γίνονται ολοένα και πιο
απαιτητικά; Ή πολλά από αυτά τα μικρά ποστάλια θα περάσουν στη λήθη
καθώς οι μνήμες των παλαιότερων θα ξεθωριάζουν; Για την ώρα, η αντοχή
που επιδεικνύουν μέσα σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και η είσοδος ορισμένων
νέων παικτών και πλοίων δικαιολογούν αισιοδοξία.
Μειώθηκε ο στόλος των μεγάλων ακτοπλοϊκών
Η εξέλιξη του στόλου των μεγάλων ακτοπλοϊκών εταιρειών (Μινωικές,
ΑΝΕΚ, Hellenic Seaways και Attica Group) είναι καθοδική επί περισσότερα
από δέκα συνεχόμενα έτη. Οι εταιρείες ακολουθώντας στρατηγικές
εξορθολογισμού των δρομολογίων τους, στην προσπάθειά τους να αποφύγουν
πρακτικές του παρελθόντος που οδήγησαν σε υπερπροσφορά χωρητικότητας,
μείωσαν σημαντικά τους στόλους τους. Μόνον τα τελευταία 5 χρόνια ο
στόλος τους μειώθηκε κατά 44 πλοία και έμεινε ο μισός. Η συρρίκνωση
βέβαια, που πάντως συνοδεύτηκε από την αναβάθμιση των εναπομεινάντων
πλοίων τόσο σε ηλικία όσο και σε ποιότητα, εξηγείται πλήρως από την
κάμψη της ζήτησης η οποία από το 2009 έχει μειωθεί κατά 46%, όσο ακριβώς
δηλαδή και ο στόλος. Η μείωση της ζήτησης που συντελέστηκε τα τελευταία
χρόνια συνεχίζει σε επίπεδο επιβατών τόσο στην Αδριατική όσο και στην
εσωτερική αγορά, ενώ στις κατηγορίες των αυτοκινήτων και των φορτηγών η
εικόνα είναι μεικτή με οριακές αυξομειώσεις ανά περιοχή. Αυτό προκύπτει
από τα στοιχεία της 16ης ετήσιας μελέτης της για την Ελληνική Ακτοπλοΐα
της XRTC Business Consultants. Παράλληλα, όμως, μειώθηκαν και οι
δανειακές υποχρεώσεις των τεσσάρων μεγάλων κατά 9% σε σχέση με το 2015.
Από 1,2 δισ. το 2009 έχουν μειωθεί στα 858 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2016.
Κάτι που συνέβη, βέβαια, τόσο λόγω αναδιάρθρωσης δανείων όσο και
εξαιτίας της πώλησης πλοίων που βοήθησαν στη μείωση των δανείων λόγω
προπληρωμών. Το σύνολο του κύκλου εργασιών των τεσσάρων (Μινωικές, ΑΝΕΚ,
Hellenic Seaways και Attica Group ) συνέχισε πάντως και το 2016 πτωτική
πορεία και κυμαίνεται οριακά πάνω από τα 700 εκατ. ευρώ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")