Αλλάζουν τα πάντα στις κρατικές επιχειρήσεις
που μεταφέρονται στο υπερταμείο. Οι ΔΕΚΟ θα αποκτήσουν κανόνες εταιρικής
διακυβέρνησης, υποχρέωση τριμηνιαίας δημοσιοποίησης των οικονομικών
τους μεγεθών, τήρηση των χρηματοοικονομικών τους στοιχείων σε Διεθνή
Λογιστικά Πρότυπα, επιτροπές εσωτερικού ελέγχου, ετήσια και πενταετή
επιχειρησιακά σχέδια, ονομαστική αναφορά των αποδοχών των μελών των
διοικήσεων τους κ.ά. Παράλληλα, με βάση τον εσωτερικό κανονισμό
λειτουργίας του υπερταμείου, προβλέπεται η δημιουργία ενός μηχανισμού
συντονισμού μεταξύ των στόχων και των επιδιώξεων του κράτους
(κυβέρνησης), με εκείνους του υπερταμείου και της κάθε επιμέρους ΔΕΚΟ
που θα μεταφερθεί σ’ αυτό.
Εν γένει, η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ), όπως
είναι η επίσημη ονομασία του υπερταμείου, θέτει «δρακόντειους» κανόνες
λειτουργίας των θυγατρικών του εταιρειών, άμεσων και έμμεσων. Εξάλλου,
όπως επισημαίνει στον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του, «οι
επιχειρήσεις που από τη φύση τους έχουν ως σκοπό την εξυπηρέτηση του
δημοσίου συμφέροντος πρέπει να συμμορφώνονται και να τηρούν υψηλά
πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης και διαφάνειας και να εφαρμόζουν
ποιοτικά λογιστικά και ελεγκτικά πρότυπα και διαδικασίες συμμόρφωσης. Το
επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης και ενημέρωσης θεωρείται ότι πρέπει να
είναι τουλάχιστον αντίστοιχου επιπέδου με των εισηγμένων εταιρειών σε
οργανωμένη αγορά».
Σε ό,τι αφορά τη λογοδοσία, τόσο το υπερταμείο όσο και οι εταιρείες
που θα ελέγχει θα δημιουργήσουν τεράστιο όγκο αναφορών. Αυτές θα είναι
και εσωτερικές και εξωτερικές προς τη Βουλή, τα ΜΜΕ, τους επενδυτές
κ.λπ. Συγκεκριμένα ορίζεται η κατάρτιση ετήσιων πεπραγμένων, τριμηνιαίων
οικονομικών καταστάσεων για όλες τις εταιρείες του ομίλου, ενώ επιπλέον
στο μέτρο που κάποιες επιχειρήσεις κριθούν ότι συνιστούν φορείς Γενικής
Κυβέρνησης, θα υποβάλλουν τις μηνιαίες δημοσιονομικές αναφορές που ήδη
υπέβαλλαν μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα, θα υπάρχει έτοιμος μηχανισμός, για
τη δημιουργία έκτακτων αναφορών εφόσον κάτι τέτοιο ζητηθεί π.χ. από τον
μέτοχο ή τη ελληνική Βουλή.
Οι οικονομικές καταστάσεις για τις εποπτευόμενες επιχειρήσεις θα
γίνονται στα διεθνή λογιστικά πρότυπα, ενώ η ετήσια έκθεση πεπραγμένων
θα συντάσσεται και στην αγγλική γλώσσα. Από το 2019 και μετά, σε ό,τι
αφορά τους χρόνους κατάρτισης των οικονομικών καταστάσεων, θα τηρούνται
οι προθεσμίες των εισηγμένων επιχειρήσεων στο Χ.Α. Για τα έτη 2016 -
2018, η τήρηση των προθεσμιών θα γίνει με βάση τους ν. 2190/1920 και
4403/2016.
Εσωτερικός έλεγχος σε κάθε επιχείρηση και αξιολόγηση της διοίκησης ανά διετία
Για να καταστεί αποτελεσματικότερο το σύστημα εσωτερικών και
εξωτερικών αναφορών (λογοδοσίας), το υπερταμείο έχει δημιουργήσει σχέδιο
που περιλαμβάνει κοινές δομές σύνταξης και παρουσίασης των αναφορών που
καλούνται να συντάξουν οι εποπτευόμενοι φορείς του. Ακόμη και οι
ιστότοποι των επιχειρήσεων, θα ακολουθούν μια ενιαία δομή παρουσίασης
των πληροφοριών, με στόχο την επίτευξη ενός υψηλότερου επιπέδου
διαφάνειας και λογοδοσίας.
Επίσης, όλες οι επιχειρήσεις του υπερταμείου, (σ.σ.
συμπεριλαμβανομένου του ιδίου), θα αποκτήσουν σύστημα εσωτερικού
ελέγχου. Προς την κατεύθυνση αυτή, κάθε οντότητα (επιχείρηση) θα
αποκτήσει μονάδα εσωτερικού ελέγχου και επιτροπή εσωτερικού ελέγχου
(audit committee), στο πρότυπο των εισηγμένων επιχειρήσεων. Μέλη των
επιτροπών ελέγχου θα είναι μη εκτελεστικά μέλη του Δ.Σ. Για τις
επιχειρήσεις που βάση του ιδρυτικού τους νόμου δεν προβλέπεται η
δημιουργία μονάδας εσωτερικού ελέγχου, τον ρόλο αυτό θα αναλάβει το
τμήμα εσωτερικού ελέγχου της μητρικής του εταιρείας. Επίσης, κάθε
επιχείρηση θα αποκτήσει (ανεξάρτητους) εξωτερικούς ελεγκτές.
Ακόμη, στον εσωτερικό κανονισμό ορίζονται αναλυτικά η σύγκρουση
συμφερόντων, η διαδικασία αξιολόγησης των διοικήσεων και ο έλεγχος της
απόδοσης των επιχειρήσεων. Με βάση τον νέο κανονισμό, τα μέλη των
διοικήσεων των ΔΕΚΟ απαγορεύεται να λαμβάνουν «οποιαδήποτε παροχή ή
προνόμιο» που ενδέχεται να επηρεάσουν τις αποφάσεις τους. Αυτό ισχύει
ακόμη και για συγγενείς δευτέρου βαθμού. Τα μέλη των διοικήσεων επίσης
αξιολογούνται κάθε δύο χρόνια, συμπεριλαμβανομένων και των μελών του
Δ.Σ. του υπερταμείου.
Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, ο νέος εσωτερικός κανονισμός
ρυθμίζει τις σχέσεις του τριγώνου που ορίζουν το υπερταμείο, το ελληνικό
Δημόσιο (κυβέρνηση) και η ΔΕΚΟ. Είναι, άλλωστε, ο λόγος που άργησε η
σύνταξη του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του υπερταμείου. Σύμφωνα
με τον νέο εσωτερικό κανονισμό, οι σχέσεις των τριών, ρυθμίζονται μέσω
του αποκαλούμενου «Μηχανισμού Συντονισμού». Ο τελευταίος αποτελεί έναν
μηχανισμό ο οποίος στόχο έχει να συγκεράσει τις προτεραιότητες και τους
στόχους κυρίως των δύο πλευρών, δηλαδή του ελληνικού Δημοσίου και του
υπερταμείου, αλλά και εποπτευόμενης οντότητας (ΔΕΚΟ).
Ο «Μηχανισμός Συντονισμού» ορίζεται από τέσσερις βασικές αρχές (κείμενα):
1) Την κλαδική πολιτική της κυβέρνησης, η οποία παρέχει τη στρατηγική κατεύθυνση.
2) Τη διατύπωση της «Αποστολής των Δημοσίων Επιχειρήσεων», η οποία περιγράφει τις βασικές δραστηριότητες της κάθε επιχείρησης.
3) Τη σύναψη «Συμβάσεων Στόχων και Απόδοσης», οι
οποίες αποτυπώνουν την αποστολή και τους στόχους των ειδικών
υποχρεώσεων, ορίζουν τους χρηματοδοτικούς πόρους για την υλοποίηση αυτών
των ειδικών υποχρεώσεων και τέλος εξειδικεύουν τον ρόλο και τις
δεσμεύσεις των συνυπογραφόντων μερών.
4) Την εκπόνηση των «Δηλώσεων Δεσμεύσεων» που
σχετίζεται με τη στοχοθεσία μεταξύ υπερταμείου (ΕΔΗΣ) και ΔΕΚΟ. Η δήλωση
αυτή ουσιαστικά συνιστά ένα έγγραφο που περιγράφει τους βασικούς
στόχους (επιχειρησιακούς, χρηματοοικονομικούς, περιβαλλοντικούς κ.λπ.)
για κάθε δημόσια επιχείρηση, σε ετήσια βάση αλλά και για μια περίοδο 3-5
ετών.
Σαφής πρόθεση του υπερταμείου είναι να εξυγιάνει και να εξορθολογίσει τη λειτουργία των ΔΕΚΟ που είναι το βασικό ζητούμενο.
Αβέβαιη η λειτουργία της Εταιρείας Δημοσίων Συμμετοχών
Η μεταφορά των ΔΕΚΟ στην ΕΕΣΥΠ θα υλοποιηθεί μέχρι τέλους του έτους.
Εως τότε, το υπερταμείο θα έχει καταστεί ο μεγαλύτερος εργοδότης στη
χώρα, με περισσότερους από 41.000 άμεσα και έμμεσα εργαζομένους.
Αυτό, ωστόσο, που δεν έχει ακόμη διασφαλιστεί είναι η λειτουργία της
Εταιρείας Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ). Της εταιρείας συμμετοχών που θα
ελέγχει άμεσα όλες τις ΔΕΚΟ που θα μεταφερθούν στο υπερταμείο και η
ίδρυση της οποίας προβλέπεται από τον ιδρυτικό νόμο του υπερταμείου.
Παράγοντες κοντά στη διαδικασία αναφέρουν ότι η εταιρεία συμμετοχών
δεν έχει συσταθεί ακόμη για δύο λόγους: πρώτον, επειδή θα επιφέρει ένα
μεγάλο φόρτο εργασίας στο υπερταμείο πριν ακόμη αυτό αποκτήσει επαρκείς
πόρους, και δεύτερον, επειδή υπάρχουν ύστερες σκέψεις σχετικά με την
αναγκαιότητα της επιχείρησης ή όχι.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο, η σύσταση της ΕΔΗΣ με την κατάθεση του
ιδρυτικού της καταστατικού στο ΓΕΜΗ, θα σήμαινε υποχρέωση μεταφοράς όλων
των ΔΕΚΟ στην εταιρεία και κατ’ επέκταση στο υπερταμείο (ΕΕΣΥΠ). Ετσι,
αυτόματα το υπερταμείο θα γινόταν η πιο ζημιογόνος επιχείρηση του
ελληνικού κράτους, ενσωματώνοντας τις πιο ζημιογόνες κρατικές
επιχειρήσεις του (ΟΑΣΑ, ΟΣΕ κ.ά.). Παράλληλα, οι οικονομικές της
καταστάσεις θα ανέρχονταν σε εκατοντάδες σελίδες κάθε τρίμηνο.
Ετσι προέκυψαν κάποια ερωτήματα, που έχουν να κάνουν κυρίως με την
καλύτερη διακυβέρνηση και την εξοικονόμηση πόρων. Χωρίς την ΕΔΗΣ τα
επίπεδα διοίκησης των ΔΕΚΟ μέσω του υπερταμείου είναι δύο, ενώ η σύστασή
της εταιρείας προσθέτει ένα επιπλέον. Στην πρώτη περίπτωση, δηλαδή στην
περίπτωση που δεν συσταθεί η ΕΔΗΣ, τότε οι ΔΕΚΟ ελέγχονται άμεσα από το
υπερταμείο.
Η λειτουργία αυτή δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο. Εχει δοκιμαστεί και
μάλιστα επιτυχώς στο ΤΑΙΠΕΔ. Το ταμείο αποκρατικοποιήσεων διαχειρίστηκε
όλες τις συμμετοχές του στις ΔΕΚΟ (ΟΤΕ, ΕΛΠΕ, ΔΕΠΑ, ΔΑΑ κ.λπ.) άμεσα
και όχι έμμεσα, μέσω μιας κατά 100% θυγατρικής επιχείρησης. Επιπλέον, το
μοντέλο αυτό οδηγεί σε μερική εξοικονόμηση πόρων, αφού εξαλείφει ένα
επίπεδο διοίκησης των επιχειρήσεων. Παράλληλα, η διοίκηση του
υπερταμείου αποκτά περισσότερο διαχειριστικά καθήκοντα, αντί των
επιτελικών που θα έχει στην περίπτωση της δημιουργία της ΕΔΗΣ.
Συγκεκριμένα, το διοικητικό συμβούλιο της ΕΕΣΥΠ θα έχει πιο ενεργό
συμμετοχή στη διαχείριση των 18 ΔΕΚΟ που θα μεταφερθούν σε αυτή. Ετσι,
σύμφωνα με παράγοντες κοντά στη διαδικασία, θα δικαιολογηθούν και οι
σχετικά υψηλές αμοιβές που λαμβάνουν τα μέλη της διοίκησής του.
Η πιθανότητα να δημιουργηθεί η ΕΔΗΣ, σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές,
είναι 50-50. «Ο,τι όμως και να γίνει, αυτό θα γίνει μέχρι το τέλος του
έτους», παραδεχόταν καλά ενημερωμένη πηγή. Σημειώνεται ότι στην
περίπτωση που επιλεγεί το σενάριο της κατάργησης της ΕΔΗΣ, απαιτείται
νομοθετική ρύθμιση. Πάντως, ανεξαρτήτως της δημιουργίας ή όχι της ΕΔΗΣ, ο
εσωτερικός κανονισμός που υιοθέτησε το υπερταμείο θα ισχύσει στις ΔΕΚΟ
που θα μεταφερθούν σ’ αυτήν.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")