Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Η ιστορία έχει αποδείξει, και συνεχίζει να αποδεικνύει, ότι αν οι σημερινές δυτικές κοινωνίες είναι πλούσιες, ευημερούσες και ισχυρές, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε δύο καθοριστικούς παράγοντες:
· Πρώτον, στην επιστημονική επανάσταση του 18ου αιώνος.
· Δεύτερον, στον ρόλο αυτών που ο Ζαν Φουραστί αποκαλούσε «capitaines de l` industrie». Τους πρωτοπόρους βιομηχάνους οι οποίοι μετέτρεψαν την επιστημονική τεχνική σε κοινωνικό πλούτο, δηλαδή σε άφθονη παραγωγή και άρα σε μεγάλη κατανάλωση.
Μπορούμε έτσι να πούμε ότι, αν οι σημερινές κοινωνίες διαφέρουν ριζικά από τις παραδοσιακές κοινωνίες των αιώνων που είναι πίσω μας, αυτό δεν οφείλεται τόσο στις ανθρωπολογικές διαφορές, όσο στην οργάνωση και στον τρόπο αξιοποίησης του παράγοντα εργασία.
Η εφαρμογή της εμπειρικής επιστημονικής μεθόδου στις δυτικές κοινωνίες υπήρξε μία ριζική ανατροπή των μέχρι προ 200 ετών οργανωτικών και παραγωγικών δεδομένων, η οποία δεν έχει παρατηρηθεί σε καμμία άλλη φάση της ανθρώπινης ιστορίας. Έτσι, ενώ για χιλιάδες χρόνια η ανθρώπινη ζωή εξελισσόταν γραμμικά και χωρίς πολλές ουσιαστικές διαφοροποιήσεις από τον έναν αιώνα στον άλλον, ξαφνικά όλα άρχισαν να αλλάζουν πριν 300 περίπου χρόνια και, από τότε, οι αλλαγές αυτές συνεχώς επιταχύνονται.
Ενώ, λοιπόν, για την πλειοψηφία των ανθρώπινων συμπεριφορών, η θεμελιακή τάση του ανθρώπου έγκειται στο να ξεκινάει από το μηδέν σε κάθε γέννηση, με την είσοδο της επιστήμης στην ζωή μας το φαινόμενο αυτό άλλαξε. Η επιστήμη συσσωρεύεται, αυτοδημιουργείται, δεν ξεχνιέται. Αφήνει, έτσι, πίσω της στοιχεία που αντέχουν στον χρόνο. Η επιστήμη είναι ένα εργαλείο γνώσης πανίσχυρο και ακριβές. Ενισχύεται δε από γενιά σε γενιά, γι’ αυτό τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας θα έχουν επιστημονικές γνώσεις πολύ ισχυρότερες από τις δικές μας και σε εντυπωσιακά μεγαλύτερο αριθμό.
Κατά τον μεγάλο –πλην όμως, σχετικώς άγνωστο– οικονομολόγο αυστριακής καταγωγής Γιόζεφ Σουμπέτερ, οι επιχειρηματίες αποτελούν για μία κοινωνία πρωτοποριακή ομάδα και έχουν τεράστιες δυνατότητες να την απογειώσουν. Είναι οι άνθρωποι της δημιουργίας και της παραγωγής πλούτου. Όσο για την δράση τους, κατά τον Γ. Σουμπέτερ, ενίοτε στηρίζεται στην αποκαλούμενη δημιουργική καταστροφή, η οποία επίσης αποτελεί πηγή πλούτου.
Έτσι, στην βάση της σουμπετεριανής σκέψεως, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ) είναι, θεωρητικώς αλλά και πρακτικώς έως ένα βαθμό, πρωτοποριακό κομμάτι της ελληνικής οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Σήμερα τα μέλη του παράγουν σε διάφορους τομείς πάνω από το 25% του Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος μας. Καλύπτουν, επίσης, σε απασχόληση το ήμισυ του ενεργού πληθυσμού της χώρας και, παράλληλα, συνεισφέρουν σημαντικά και στις Ελληνικές εξαγωγές.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο ΣΕΒ έχει το δικαίωμα και να ομιλεί για μεταρρυθμίσεις και να ωθεί την κυβέρνηση προς την κατεύθυνση αυτή. Η χώρα μας είναι ελάχιστα ανταγωνιστική, υστερεί σε έρευνα και ανάπτυξη, πάσχει από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και δεινοπαθεί από τον άκρατο κρατισμό. Αν, λοιπόν, οι αδυναμίες αυτές δεν καταπολεμηθούν με γενναίες μεταρρυθμίσεις, η Ελλάς θα βρεθεί ουραγός στην Ευρώπη των 27, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον της στον 21ο αιώνα –αιώνας ο οποίος όλο και περισσότερο στηρίζεται στην γνώση, στην επιστήμη και στην ταχύτητα των προσαρμογών.
Η προοπτική αυτή, η οποία καθημερινά επαληθεύεται για όποιον θέλει να δει την ζωή του με διαύγεια και όχι με τα βαριεστημένα μάτια της συνήθειας, μάς κάνει να έχουμε στις κοινωνίες και στις οικονομίες μας ένα ρυθμό πλεύσης συνεχώς επιταχυνόμενο. Αυτοί που προσαρμόζονται ταχύτερα στις κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές και που κατανοούν βαθύτερα την υφή τους, είναι οι κερδισμένοι του σήμερα και του αύριο, όπως αυτό συνέβη παλαιότερα με τους πρώτους βιομηχάνους.
Μέσα στην επιστημονική κοινωνία, η επιχείρηση και η δυναμική της παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο. Διότι, τί βλέπουμε σήμερα; Τίποτε παραπάνω από το γεγονός ότι η επιστήμη φεύγει όλο και περισσότερο από τα πανεπιστήμια και τα εργαστήρια και μεταφέρεται στις επιχειρήσεις. Επίσης, ο μετασχηματισμός της επιστημονικής έρευνας σε βιομηχανική παραγωγή αποτελεί κορυφαία επιστημονική πράξη, την οποία οι άνθρωποι της πολιτικής δεν δείχνουν πάντα να συνειδητοποιούν.
Πολλοί, λοιπόν, αρνούνται να συλλάβουν την αλήθεια που λέει ότι ο κατ΄ εξοχήν φορέας της επιστήμης στις σημερινές κοινωνίες είναι η επιχείρηση. Αυτή παράγει επιστήμη, αυτή την εφαρμόζει και αυτή είναι που μετατρέπει σε πλούτο το επιστημονικό έργο. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, σε έναν κόσμο μέσα στον οποίο δεν έχουν, δυστυχώς, εκλείψει ακόμη οι ανορθολογισμοί και οι ανοησίες, η επιχείρηση αποτελεί νησίδα ορθολογισμού και χώρο εμπειρικής γνώσεως.
(Εστία, 13/12/06)