Η συμφωνία ύψους 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ της ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας Rosneft και της Essar της Ινδίας για την αποστολή ρωσικού πετρελαίου, η οποία υπεγράφη τον Αύγουστο του 2017, θα οδηγήσει σε αύξηση των πετρελαιοφόρων που διέρχονται το Βόσπορο, δήλωσε ο καθηγητής Hakan Berument στο τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu, σε αποκλειστική του συνέντευξη κατά την οποία παρουσίασε την τελευταία έρευνα του Κέντρου, με θέμα "Η Ανάπτυξη της Ινδίας και τα Στενά του Βοσπόρου" ("Indian Growth and Turkish Straits").
Το "φαραωνικό" πρότζεκτ της κυβέρνησης Ερντογάν για την διάνοιξη μίας νέας Διώρυγας παράλληλης με τον Βόσπορο και η οποία, ουσιαστικά, θα μετατρέψει την Κωνσταντινούπολη σε "νησί", έρχεται σε μία εποχή κατά την οποία η γειτονική χώρα κάνει λόγο για αναθεώρηση συνθηκών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εκτός από τη Συνθήκη της Λωζάννης, υπάρχει και η Συνθήκη του Μοντραί, που διέπει τη ναυσιπλοΐα στα Στενά.
Εξάλλου, πέρυσι, η Rosneft αγόρασε ένα σημαντικό μερίδιο του διυλιστηρίου Vadinar της Essar Oil, το οποίο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο διυλιστήριο πετρελαίου στην Ινδία. Η συμφωνία ήταν η πρώτη προσπάθεια εισόδου της Rosneft στον τομέα της διύλισης στην Ασία, αλλά και η μεγαλύτερη εξαγορά που έγινε ποτέ στην Ινδία από ξένο επενδυτή.
Από τον Μάρτιο του 2018, όλα τα δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό αργό πετρέλαιο στην Ινδία φορτώνονται αποκλειστικά από το λιμάνι της ρωσικό λιμάνι του Novorossiysk στη Μαύρη Θάλασσα και τα φορτία περνάνε από τα Τουρκικά Στενά. Ωστόσο, πιθανές περαιτέρω ρωσικές αποστολές αναμένεται να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον το σχεδιαζόμενο Κανάλι της Κωνσταντινούπολης, εκτιμά ο Berument.
Τον Ιανουάριο του 2018, η Τουρκία αποκάλυψε τη διαδρομή του έργου Canal Istanbul, μια τεχνητή θαλάσσια οδό παράλληλη με τον Βόσπορο που στόχο έχει να συνδέσει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά.
"Κάναμε προβλέψεις για την αύξηση της ροής πετρελαίου μέσω των Στενών μέχρι το έτος 2028 με βάση διάφορα σενάρια και όλα τους καθιστούν απαραίτητη μια εναλλακτική διαδρομή στον Βόσπορο", εξήγησε ο Berument.
Ως γνωστόν, η μόνη σύνδεση του Εύξεινου Πόντου με τους ωκεανούς του πλανήτη είναι μέσω των Στενών του Βοσπόρου και της θάλασσας της Προποντίδας. Τα Στενά του Βοσπόρου είναι ένα από τα κομβικά σημεία του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου από το οποίο περνά το 38% των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας μέσω δεξαμενόπλοιων, τα οποία φορτώνουν αργό από το λιμάνι του Novorossiysk.
"Η Νέα Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, όταν λειτουργήσει, θα βρίσκεται σε τέτοια στρατηγική θέση ώστε να διευκολύνει την κίνηση", υποστηρίζει ο Berument.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντραί του 1936, τα εμπορικά πλοία απολαμβάνουν την ελευθερία διέλευσης από τα Στενά, ενώ η διέλευση των πολεμικών πλοίων υπόκειται σε περιορισμούς.
Ωστόσο, ένα από τα επιχειρήματα που επιστρατεύει η Τουρκία για την κατασκευή της νέας Διώρυγας είναι και οι αυξημένες ροές πετρελαίου μέσα από τα Στενά. Άραγε, το νέο πρότζεκτ θα πρέπει να προβληματίζει την ελληνική διπλωματία σχετικά με τις αναθεωρητικές τάσεις της Τουρκίας του Ερντογάν; Ας σημειωθεί ότι οι σχέσεις μας με τη γείτονα επηρεάζονται, πέραν της Συνθήκης της Λωζάννης, και από τη Συνθήκη του Μοντραί. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα ανέκτησε το δικαίωμα στρατιωτικοποίησης των νήσων του ΒΑ Αιγαίου κατά τη σύναψη της Συνθήκης του Μοντραί με τη σύμφωνη γνώμη της Άγκυρας - κάτι που σήμερα η Τουρκία "επιλέγει" να παρασιωπά.
Έτσι, όπως επισημαίνει και το δημοσίευμα του Anadolu, στις μέρες μας, ο όγκος της κυκλοφορίας του αργού έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Μοντραί- από 4.500 το 1934 σε 49.304 το 1998. Το 2017, 87.593 πλοία πέρασαν από τα Στενά, εκ των οποίων 13.732 μετέφεραν LNG και LPG, καθώς και ως πετρέλαιο, καθιστώντας τον Βόσπορο ένα από τα πιο πολυσύχναστα θαλάσσια σημεία του κόσμου.
Υπολογίζεται ότι 3 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου ημερησίως και 20 εκατ. τόνοι πετρελαιοειδών διέρχονται μέσω των Στενών, ποσότητα που συνολικά αντιπροσωπεύει περίπου το 3% του παγκόσμιου ετησίου πετρελαϊκού εμπορίου.
Όπως επισημαίνει το Anadolu, τα ναυτικά ατυχήματα στα Στενά αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια και το περιβάλλον με 141 να έχουν σημειωθεί από το 2006 μέχρι σήμερα. Και προσθέτει ότι ο κίνδυνος ενός μεγάλου ατυχήματος παραμένει πολύ υψηλός στο πλαίσιο της ταχέως αυξανόμενης κίνησης διαμετακόμισης.
Το τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο υπενθυμίζει, μάλιστα, ότι το 1979, το MT Independenta, ένα μεγάλο ρουμανικό πετρελαιοφόρο, συγκρούστηκε με ένα ελληνικό φορτηγό πλοίο στη νότια είσοδο του Βοσπόρου και εξερράγη. Σχεδόν όλα τα μέλη του πληρώματος του βυτιοφόρου πέθαναν. Το ναυάγιο καιγόταν για εβδομάδες, προκαλώντας βαριά ατμοσφαιρική και θαλάσσια ρύπανση στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης και στη θάλασσα του Μαρμαρά.
Ας σημειωθεί ότι το προτεινόμενο κανάλι θα έχει μήκος 45-50 χιλιόμετρα, πλάτος 150 μέτρα και βάθος 25 μέτρων. Ως προσωρινή ημερομηνία ολοκλήρωσης έχει ανακοινωθεί το έτος 2023 ώστε να συμπέσει με την 100η επέτειο της Δημοκρατίας της Τουρκίας.