Κατά την ομιλία του στο 8ο Capital+Vision που διοργανώνει το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο σε συνεργασία με την εφημερίδα Κεφάλαιο και τη διαδικτυακή πύλη Capital.gr, ο υπουργός επεσήμανε ότι «οι προκλήσεις της ενιαίας ευρωπαϊκής ενέργειας είναι μπροστά μας. Η συστράτευση προς τους στόχους που έχει θέσει η χώρα και έχει συνυπογράψει αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση. Θα κινηθούμε προς αυτή τη κατεύθυνση. Αυτός ο μεγάλος μετασχηματισμός στα έργα υποδομής, στην ενοποίηση αγορών ενέργειας, στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, στο μετασχηματισμό του τρόπου λειτουργίας του ενεργειακού τομέα, αποτελούν ένα τεράστιο πεδίο επενδύσεων. Εκτιμάται ότι θα επενδυθούν γύρω στα 32 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία».
Ο κ. Σταθάκης στην ομιλία του αναφέρθηκε στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος της ενέργειας ενώ μίλησε και για τις αλλαγές που συντελούνται στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας και για τη θεσμοθέτηση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.
Όπως είπε, το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα ξεκινήσει τη λειτουργία του τον Ιούνιο του 2019, υλοποιώντας ουσιαστικά το Μοντέλο-Στόχος (Target Model) που είχε υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενιαία αγορά ενέργειας. Οι δύο καινοτομίες του: τα διμερή συμβόλαια (εγώ θα καθορίζω το μείγμα και την τιμή που θέλω στην κατανάλωση ενέργειας στο σπίτι μου. Θα έχω διμερές συμβόλαιο με τον προμηθευτή ενέργειας) και η αντικατάσταση του ΕΤΜΕΑΡ με τα πράσινα πιστοποιητικά.
Ο πιο δύσκολος στόχος που καλείται να πετύχει η χώρα είναι, σύμφωνα με τον υπουργό, τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας στην κατανάλωση. Έχοντας συνυπογράψει τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η Ελλάδα έχει δεσμευτεί ότι έως το 2030 θα έχει εξοικονομήσει ενέργεια 30% σε σχέση με σήμερα. «Χρειαζόμαστε ένα ‘Εξοικονομώ’ κάθε χρόνο για να φτάσουμε στους στόχους του 2030», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σταθάκης.
Η δεύτερη μεγάλη πρόκληση είναι ο εξηλεκτρισμός, με τον υπουργό να επισημαίνει την ανάγκη ενός θεσμικού πλαισίου σε τομείς που καίνε πετρέλαιο (μεταφορές, ψύξη, θέρμανση). Το θεσμικό πλαίσιο ετοιμάζεται, ενώ, παράλληλα, επιταχύνονται οι διασυνδέσεις που υποκαθιστούν πετρελαϊκές μονάδες παραγωγής στα νησιά -στη μεγαλύτερη εν εξελίξει επένδυση.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο που εκτιμάται ότι θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, με έργα δικτύων και υποδομών μεγάλης εμβέλειας που σχεδιάζονται και υλοποιούνται (αγωγοί φυσικού αερίου TAP, IGB, Θεσσαλονίκη-Σκόπια, EastMed, αναβάθμιση τερματικού σταθμού LNG στη Ρεβυθούσα, FSRU στην Αλεξανδρούπολη). Επίσης, επιταχύνονται οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις τόσο με τις γειτονικές χώρες της βαλκανικής όσο και στο εσωτερικό, οι διασυνδέσεις των νησιών. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων, έχει προκηρυχθεί και κατοχυρωθεί η β΄ φάση, ενώ η γ΄ φάση των Κυκλάδων θα ολοκληρωθεί δύο χρόνια νωρίτερα, το 2020.
Επίσης, ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για τη διασύνδεση Πελοποννήσου - Κρήτης και η κατασκευή του έργου προχωράει, ενώ η μεγάλη διασύνδεση της Κρήτης έχει λάβει, πλέον, ισχυρή υπόσταση. Στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν δύο αποφάσεις της ΡΑΕ και προχωράει, μέσω της Αριάδνης, η κατασκευή του μεγαλύτερου έργου διασύνδεσης με χρονικό ορίζοντα το 2023.
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Έχοντας συναινέσει στους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ για την ενέργεια έως το 2030, η Ελλάδα θα πρέπει έως το 2030 να παράγει τουλάχιστον το 50-55% της ενέργειας που καταναλώνει συνολικά από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Σύμφωνα με τον εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό, το κομμάτι της ενέργειας που χάνεται από την αποκλιμάκωση της χρήσης λιγνίτη αλλά και η νέα ενέργεια θα πηγαίνει αποκλειστικά στις ΑΠΕ. Στο ίδιο διάστημα ο ρόλος του φυσικού αερίου θα είναι να συντηρεί και να βοηθά την επέκταση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα.
Στην κατεύθυνση αυτή η κυβέρνηση προχώρησε σε θεσμικές παρεμβάσεις:
- κατάργηση μόνιμων επιδοτήσεων στις ΑΠΕ. Εδώ και ένα χρόνο γίνονται διαγωνισμοί για τις τιμές των ΑΠΕ, χωρίς εγγυημένη τιμή, μια διαδικασία που οδήγησε σε πολύ μεγάλη μείωση των τιμών αποζημίωσης. Οι ΑΕΠ εκτός από περιβαλλοντικά ωφέλιμες, γίνονται και οικονομικά αποδοτικές. Προσθήκη ειδικής αγοράς για τις μικρές ανεμογεννήτριες.
- αναθεώρηση του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τις ΑΠΕ, με γνώμονα το σεβασμό προς το περιβάλλον.
- θεσμοθέτηση των ενεργειακών κοινοτήτων που προωθούν την κοινωνική οικονομία. Αποτελούν ένα εργαλείο προκειμένου η παραγωγή ενέργειας να ξεφύγει από τους αποκλειστικούς παραγωγούς και να ενταχθεί στην ίδια την κοινωνία και την οικονομία.
Χρονοδιάγραμμα και ειδικοί στόχοι
Μέχρι τέλος του χρόνου η χώρα πρέπει να υποβάλει στην Κομισιόν το εθνικό σχέδιο για την ενέργεια και το κλίμα. Η αρμόδια επιτροπή θα καταθέσει το πόρισμά της τις επόμενες εβδομάδες ώστε να γίνουν δύο κύκλοι συζητήσεων στη βουλή και έως τα τέλη του έτους να υποβληθεί στην Κομισιόν το πλήρες περίγραμμα για το πώς θα κινηθεί ενεργειακά η χώρα τα επόμενα χρόνια.
Το πρόγραμμα της χώρας περιλαμβάνει και ειδικούς στόχους, όπως η μείωση ενεργειακής εξάρτησης, η διασύνδεση της πλειοψηφίας των νησιών, η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, η προώθηση ενεργειακών κοινοτήτων που έχουν ήδη θεσμοθετηθεί, η αλλαγή προτύπου κατανάλωσης και χρήσης καυσίμου στους τελικούς τομείς κατανάλωσης (ενεργειακή αποδοτικότητα κτιρίων, εξηλεκτρισμός τομέων τελική κατανάλωσης) και ενίσχυση ανταγωνιστικότητας (συγκράτηση ενεργειακού κόστους, αύξηση εγχώριας προστιθέμενης αξίας ενεργειακού τομέα και βελτίωση ενεργειακής έντασης).