Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Πολύς λόγος γίνεται κατά καιρούς στον ελληνικό και ξένο τύπο για την περίφημη γραφειοκρατία των Βρυξελλών, η οποία, επειδή είναι ψυχρή, τεχνοκρατική και απομακρυσμένη από τους πολίτες, δεν κάνει τίποτε άλλο από το να τους τυραννά με ρυθμίσεις και κοινοτικές οδηγίες. Έτσι, οι πολιτικοί –κυρίως δε οι λαϊκιστές και οι αδίστακτοι δημαγωγοί– ομιλούν για το Διευθυντήριο των Βρυξελλών, στο οποίο και αποδίδουν όλα τα δεινά τα οποία συμβαίνει να πλήττουν την Ευρώπη. Σε αυτό φορτώνονται επίσης και όλες οι αντιλαϊκές αποφάσεις εθνικών κυβερνήσεων –συνεπώς, ούτε γάτα ούτε ζημιά για τους πολιτικούς, είτε κυβερνούν είτε βρίσκονται στην αντιπολίτευση, άρα μπορούν να λένε ό,τι θέλουν, όπως συχνότατα συμβαίνει στην Ελλάδα.
Ύστερα από 44 χρόνια δημοσιογραφικής θητείας, από τα οποία τα 40 είναι στενά συνδεδεμένα με την ιστορία του μεταπολεμικού ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, εντός και εκτός των ευρωπαϊκών παρασκηνίων, θεωρούμε καθήκον και υποχρέωσή μας να αποκαταστήσουμε κάποιες αλήθειες και να αποκαλύψουμε ορισμένα ασύστολα και επικίνδυνα για την δημοκρατία ψεύδη. Είναι συνεπώς απολύτως επιβεβλημένο να ξεκαθαρίσουμε πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), από ποιους και υπό ποιες θεσμικές διαδικασίες.
Πρέπει από την αρχή να υπογραμμίσουμε ότι η περίφημη «γραφειοκρατία των Βρυξελλών» απαρτίζεται, για τις 27 χώρες μέλη της ΕΕ από 36.000 υπαλλήλους περίπου, πολύ υψηλού επιπέδου –την στιγμή που μόνον στην Ελλάδα την εθνική γραφειοκρατία συνθέτουν 1.030.000 υπάλληλοι, εκ των οποίων ελάχιστοι θα μπορούσαν να σταδιοδρομήσουν στην ΕΕ.
Από πλευράς λήψεως αποφάσεων, τρία είναι τα κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ: α) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο αντιπροσωπεύει τους πολίτες της και εκλέγεται άμεσα από αυτούς, β) το Συμβούλιο της ΕΕ, το οποίο αντιπροσωπεύει τα μεμονωμένα κράτη μέλη και γ) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθήκον της οποίας είναι να προασπίζει τα συμφέροντα της ΕΕ συνολικά και η οποία αποτελεί ταυτοχρόνως θεματοφύλακα και εκτελεστικό όργανο του κοινοτικού μορφώματος.
Το ανωτέρω θεσμικό τρίγωνο παράγει τις πολιτικές και την νομοθεσία (οδηγίες, κανονισμούς κα αποφάσεις) που εφαρμόζονται σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι κανόνες και οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούν τα θεσμικά όργανα περιέχονται στις Συνθήκες, οι οποίες έχουν εγκριθεί από τους προέδρους και τους πρωθυπουργούς των κρατών μελών και έχουν επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έγκειται στο να προτείνει νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών είναι τα θεσμικά όργανα που την εγκρίνουν. Συνεπώς, οι περί Διευθυντηρίου πομφόλυγες είναι καλοί για να διασκεδάζουν διανοητικώς αναπήρους και για να εξυπηρετούν ποικίλες πολιτικές αθλιότητες, ψευδολογίες και ανομολόγητες σκοπιμότητες.
Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να τονισθεί ότι η μέχρι σήμερα ύπαρξη της ΕΕ οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στην φυσιογνωμία της και στον τρόπο λειτουργίας της –ο οποίος εδώ και χρόνια απασχολεί τους πολιτειολόγους στις υπόλοιπες τέσσερις ηπείρους του πλανήτη μας. Διότι η ΕΕ, ιδιαιτέρως υπό την σημερινή της μορφή, δεν είναι ομοσπονδία όπως οι ΗΠΑ, ούτε είναι απλώς ένας οργανισμός συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Είναι πολύ σημαντικό ότι οι χώρες που αποτελούν την ΕΕ, τα «κράτη μέλη», συνεχίζουν να είναι ανεξάρτητα κυρίαρχα έθνη, αλλά συνενώνουν τις εθνικές κυριαρχίες τους ούτως ώστε να αποκτήσουν ισχύ και παγκόσμια επιρροή που καμμία δεν θα μπορούσε να έχει από μόνη της.
Αυτός ο συγκερασμός των εθνικών κυριαρχιών πρακτικώς σημαίνει ότι τα κράτη μέλη μεταβιβάζουν ορισμένες από τις εξουσίες λήψης αποφάσεων τις οποίες διαθέτουν σε ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα οποία έχουν συσταθεί από τα ίδια τα κράτη μέλη, ούτως ώστε οι αποφάσεις για συγκεκριμένα θέματα κοινού ενδιαφέροντος να μπορούν να λαμβάνονται με δημοκρατικές διαδικασίες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με άλλα λόγια, η εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας έχει γίνει συνειδητά από τις εθνικές πολιτικές εξουσίες και δεν υπαγορεύεται από κάποιες διεθνείς συνομωσίες και αόρατες δυνάμεις, όπως ενίοτε υποστηρίζουν κάποιοι λαϊκιστές νονοί.
Όσο για τις αποφάσεις που εισέρχονται ως νόμοι στην εσωτερική έννομη τάξη των κρατών μελών, λαμβάνονται από το εκάστοτε Συμβούλιο Υπουργών, το οποίο είναι και το μοναδικό ευρωπαϊκό όργανο το οποίο λειτουργεί υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας. Σημειώνουμε, επίσης, ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξασφαλίζει την τήρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, στο ευρωπαϊκό θεσμικό οικοδόμημα, ενώ το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει την χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της ΕΕ.
Το σύστημα συμπληρώνεται από άλλους πέντε οργανισμούς:
α) την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, η οποία εκπροσωπεί την κοινωνία των πολιτών και τους κοινωνικούς εταίρους·
β) την Επιτροπή των Περιφερειών, η οποία εκπροσωπεί την τοπική αυτοδιοίκηση και την περιφερειακή διοίκηση·
γ) την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία είναι υπεύθυνη για την ευρωπαϊκή νομισματική πολιτική·
δ) την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία χρηματοδοτεί επενδυτικά σχέδια της ΕΕ· και
ε) τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, που προστατεύει τους πολίτες και τους οργανισμούς της ΕΕ από κρούσματα κακής διοικήσεως.
Επίσης, έχουν συσταθεί ειδικευμένοι οργανισμοί οι οποίοι εκτελούν ορισμένα τεχνικά, επιστημονικά ή διαχειριστικά καθήκοντα.
(Από την Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 31/07/2007)