του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
«Σε κάθε σημαντικό θέμα, υπάρχουν πάντα πτυχές τις οποίες κανείς δεν θέλει να συζητήσει»
Τζωρτζ Όργουελ
Άπειρες διεθνείς έρευνες και μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι αυτή που αποτελεί το ισχυρότερο πλήγμα κατά του περιβάλλοντος. Η κατάσταση γίνεται δε όλο και χειρότερη όταν, στην δραστηριότητα αυτή, ανακατεύονται η πολιτική και η παρανομία. Συνεπώς, στην χώρα μας, πολιτική και παρανομία είναι οι δύο μεγάλες πληγές για την μόλυνση των πόλεων, την καταστροφή των δασών και την γενικότερη υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Ωστόσο, το εκρηκτικό αυτό κοκτέϊλ, με την πολιτική να νομιμοποιεί την παρανομία, σήμερα, ως φαίνεται, τιμωρείται από την ίδια την φύση. Μία φύση η οποία αρνείται τον βιασμό της με το μοναδικό της όπλο: αυτό της καταστροφής.
Από την άποψη αυτή, τα νέα δεν είναι καλά για τους οικοπεδοφάγους και για όσους κτίζουν παρανόμως, όπου μπορούν και όπου βρεθούν, «σπιτάκια του λαού». Σημαντικές ευρωπαϊκές και αμερικανικές μελέτες αποδεικνύουν ότι η δόμηση μέσα ή κοντά σε δάση –κυρίως δε η παράνομη– πολλαπλασιάζει με την πάροδο του χρόνου τους κινδύνους πυρκαϊάς και συμβάλλει τα μέγιστα στην επέκτασή τους, ειδικά όταν πνέουν ισχυροί άνεμοι.
Ο καθηγητής Πιερ Καρεγκά, που διδάσκει χωροταξία στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας, στην Γαλλία, λίγο έλειψε να καεί μαζί με το σπίτι του, στις 31 Αυγούστου 2003 στην περιοχή Καν-συρ-Μερ της νότιας Γαλλίας. Λίγο αργότερα, αποφάσισε να μελετήσει σε βάθος την πυρκαϊά που τον απείλησε –πυρκαϊά η οποία αποτέφρωσε 30.000 στρέμματα δάσους, απείλησε 1.000 σπίτια και τελικώς έκαψε 12 από αυτά.
«Μελέτησα την πυρκαϊά αυτή από πολλές πλευρές και κατέληξα στο βασικό συμπέρασμα ότι η ύπαρξη κατοικιών και ζωνών χωρίς δένδρα δεν βοήθησε στην αντιμετώπιση της προόδου της φωτιάς, που είχε σύμμαχό της έναν ισχυρό ανατολικό άνεμο. Από την άλλη μεριά, η μεγάλη πλειοψηφία των πυροσβεστών κινητοποιήθηκε για την προστασία των κατοικιών και έτσι ελάχιστα μπόρεσε να δώσει μάχη εναντίον της προόδου των φλογών».
Αυτά επισημαίνει στην μελέτη του ο Γάλλος καθηγητής (σ.σ. κάτι παρόμοιο συνέβη και στην Πάρνηθα). Υπογραμμίζει δε ότι, όσο πιο κατοικημένες είναι οι δασικές περιοχές, τόσο συχνότερες και πιο απειλητικές είναι οι πυρκαϊές που εκδηλώνονται. Όπως φαίνεται, ο Γάλλος καθηγητής δεν έχει άδικο. Αντίστοιχες έρευνες, που έγιναν στην Καλιφόρνια και στην Αυστραλία, καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα.
«Οι πυρκαϊές δασών είναι σε άμεση σχέση με την ύπαρξη κατοικιών γύρω από τα δάση», γράφει σε σημαντική έκθεσή του ο καθηγητής Ζαν-Σαρλ Βαλέτ, υπεύθυνος για την πρόληψη δασικών πυρκαϊών στην πόλη Αβινιόν της μεσογειακής Γαλλίας. «Όταν αυξάνουμε τις επαφές μεταξύ των ζωνών ανθρώπινης δραστηριότητας και αυτού τούτου του δάσους, αυξάνουμε άμεσα και τους κινδύνους πυρκαϊάς, η οποία σπανιότατα οφείλεται σε φυσικά αίτια». Ακόμα, επισημαίνει ότι, ενώ είναι γνωστός ο κίνδυνος, η επίδραση της κατοικίας στην εκδήλωση της φωτιάς, δηλαδή στο ξεκίνημα της πυρκαϊάς, είναι πολύ λιγότερο γνωστή.
Στο πλαίσιο αυτό, μία γαλλο-αμερικανική ομάδα η οποία εργάζεται στο Κέντρο Ερευνών και Επιμόρφωσης για το Περιβάλλον και την Κοινωνία της Εκόλ Νορμάλ του Παρισιού, πραγματοποίησε ενδιαφέρουσα μελέτη για την Αμερικανική Ακαδημία Επιστημών, στην οποία καταγράφεται ο αρνητικός ρόλος των κατοικιών που βρίσκονται κοντά σε δάση στην διάδοση και επέκταση της φωτιάς, σε περίπτωση δασικής πυρκαϊάς. Με πολλές προσομοιώσεις στην διάρκεια της έρευνάς τους, οι ερευνητές πετυχαίνουν να προσδιορίσουν ποια είναι η σχέση της πυκνότητας της κατοικίας, της βλάστησης και των κατοικιών που προστατεύονται για τον κίνδυνο πυρκαϊάς, με τους παράγοντες που προκαλούν σοβαρές πυρκαϊές.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το μέγεθος μιας πυρκαϊάς μέσα σε μία μεταβατική ζώνη είναι, κατά κύριο λόγο, συνάρτηση του αριθμού των κατοικιών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο και της αναφλεκτικότητάς τους. Έτσι, από την στιγμή που βγαίνουμε από την ζώνη αυτή, οι πιθανότητες επέκτασης της φωτιάς είναι όλο και μεγαλύτερες.
Στην βάση των ευρημάτων αυτής της μελέτης, ο καθηγητής Μάϊκλ Γκιλ και ερευνητές υποστηρίζουν ότι εκείνο που προέχει στις περί τα δάση κατοικημένες περιοχές είναι η ισχυρή πυροπροστασία των κατοικιών –και όχι τόσο από εύφλεκτο υλικό, όπως τα ξερά χόρτα, οι ξεροί θάμνοι κλπ. Επίσης, επισημαίνουν ότι, στις περιπτώσεις παρανόμου δομήσεως, οι κίνδυνοι γίνονται πολύ μεγαλύτεροι, διότι οι παράνομες κατοικίες συνήθως είναι ατελείς και ελάχιστα συμβατές με στοιχειώδεις αρχές πυροπροστασίας. Έτσι, πολύ σωστά, προσθέτουμε εμείς, υπόκεινται στην αμείλικτη τιμωρία της φύσεως.
(Από την Εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 25/08/2007)