«Είναι ένα έθνος τρομοκρατών και δεν θα το ανεχτούμε», διατράνωσε ο Αμερικανός ηγέτης. «Είπα πολλές φορές ότι δεν τους εμπιστεύομαι. Δεν πρέπει να τους εμπιστευόμαστε», ανταπάντησε ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν.
Η κατάσταση άρχισε να ξεφεύγει όταν ο κ. Τραμπ επανέφερε τις κυρώσεις σε βάρος του Ιράν, τον περασμένο Νοέμβριο και απείλησε όλες τις χώρες ότι τους αναμένει η ίδια μοίρα εάν διανοηθούν να αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο.
Αμέσως μετά τα γεγονότα του φθινοπώρου του 2018, οι ΗΠΑ ανέπτυξαν στον Περσικό μια ισχυρή αεροναυτική δύναμη, με επικεφαλής ο αεροπλανοφόρο Αβραάμ Λίνκολν. Έκτοτε παρατηρείται αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή πέριξ των Στενών του Ορμούζ.
Γιατί είναι όμως, σημαντικά τα Στενά;
Είναι απλό. Επειδή συνδέουν τις εξαγωγικές πηγές αργού πετρελαίου της Μέσης Ανατολής με τις κυριότερες αγορές στον κόσμο.
Από τη μια πλευρά των Στενών βρίσκονται τα αραβικά κράτη, εκ των οποίων ορισμένα αποτελούν στενούς συμμάχους των ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά βρίσκεται το Ιράν. Μόλις 21 ναυτικά μίλια, δηλαδή, περίπου 50 χιλιόμετρα, χωρίζουν το Ομάν, στα δυτικά, από το Μπαντάρ Αμπάς, στα ανατολικά.
Τα Στενά, στα οποία έχουν καθοριστεί δύο ζώνες πλεύσης πλοίων, εκ των οποίων η κάθε μία έχει πλάτος 2 ναυτικά μίλια, μπορεί να είναι ένα στενό πέρασμα, αλλά χαρακτηρίζεται από μεγάλα θαλάσσια βάθη και διαθέτει ικανό πλάτος για να μπορούν να τα διαπλέουν τα μεγάλα δεξαμενόπλοια.
Συνολικά, το 1/5 των παγκόσμιων εξαγωγών αργού εκτελείται μέσα από τον θαλάσσιο αυτό δίαυλο. Αυτό αναλογεί σε 19 εκατ. βαρέλια ημερησίως, όταν από τα Στενά της Μαλάκκα διέρχονται 16 εκατ. βαρέλια την ημέρα και από τον Πορθμό του Σουέζ μόλις 5,5 εκατ. βαρέλια.
Τα συντριπτικά ποσοτικά στοιχεία αναγορεύουν τα Στενά του Ορμούζ στο πιο σημαντικό πετρελαϊκό κόμβο στον πλανήτη.
Τα Στενά είναι, επίσης, η κύρια εξαγωγική οδός για το ιρανικό αργό, και επομένως, είναι καίριας σημασίας για την οικονομία της Τεχεράνης, καθώς το πετρέλαιο αναλογεί στα 2/3 των συνολικών εξαγωγών της χώρας, που της απέφεραν 66 δισ. δολάρια μόνο το 2017!
Μπορεί στο Ιράν να μην είναι κανένας ικανοποιημένος από τις δυσμενείς εξελίξεις των τελευταλιων μηνών, ωστόσο, η Τεχεράνη εξακολουθεί να κρατά στα χέρια της ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί.
«Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχειρήσουν να μηδενίσουν τις πετρελαϊκές εξαγωγές μας, να είναι σίγουρες πως δεν πρόκειται να αφήσουμε να περάσει ούτε σταγόνα αργού από τον Περσικό», προειδοποίησε ο θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν.
Όπερ σημαίνει, εμμέσως πλην σαφώς, πως το Ιράν απειλεί να αποκλείσει τη διακίνηση πετρελαίου δια θαλάσσης.
Το ερώτημα που εγείρεται είναι, όμως: Μπορεί να κάνει πράξη την απειλή του;
Ας μη λησμονούμε πως κάτι ανάλογο συνέβη τη δεκαετία του '80, με αφορμή τον πόλεμό Ιράν-Ιράκ, όταν τα δυο εμπόλεμα μέρη επιχείρησαν να διακόψουν τις εξαγωγικές δραστηριότητες του αντιπάλου. Οι επιχειρήσεις της περιόδου έμειναν γνωστές ως ο "Πόλεμος των Τάνκερ". Συνολικά 240 δεξαμενόπλοια υπέστησαν επιθέσεις, ενώ 55 από αυτά βυθίστηκαν.
Η απειλή της Τεχεράνης να σταματήσει τη διακίνηση πετρελαίου από τα Στενά σημαίνει, επομένως, ένα και μόνο πράγμα: πως θα προσπαθήσει να καταστήσει τη θαλάσσια κυκλοφορία στην περιοχή, «μη ασφαλή».
Αυτό μπορεί να το πράξει, ποντίζοντας νάρκες θαλάσσης, μέσω υποβρυχίων, με επιθετικές ακάτους, ή με την εκτόξευση πυραύλων κατά ναυτικών στόχων.
Τυχόν διατάραξη των εξαγωγών πετρελαίου από τα Στενά, θα σημάνει αυτόματα την κατακόρυφη άνοδο των διεθνών τιμών του αργού, με ό,τι και αν συνεπάγεται τούτο για όλο το φάσμα των βιομηχανικών δραστηριοτήτων που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα. Ένα απτό παράδειγμα είναι, πως σε περίπτωση που κλείσει το θαλάσσιο πέρασμα, η τιμή της βενζίνης για τα αυτοκίνητά μας θα εκτιναχθεί στα ύψη, καθώς αυτή επηρρεάζεται σε ποσοστό 70% από τις διακυμάνσεις των τιμών του αργού.
Πιο σοβαρό όλων θα είναι όμως το ότι, τυχόν κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα θεωρηθεί ως πράξη πολέμου από τη διεθνή κοινότητα, κάτι που ΗΠΑ και Ιράν υποστηρίζουν πως θέλουν να αποφύγουν. Αρκεί, ωστόσο, ένα «λάθος», ή ένας κακός υπολογισμός για να υπάρξουν μεγάλες και απρόβλεπτες συνέπειες.
Πολλοί εγείρουν το ερώτημα: «Μπορεί αυτές οι εντάσεις να κλιμακωθούν στο σημείο χωρίς επιστροφή;»