ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) περιόρισαν την ηλεκτροπαραγωγή από ρυπογόνες πηγές σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη και παρουσιάζει το Carbon Pulse. Ενδεικτικά στη Γερμανία, η παραγωγή από λιγνίτη μειώθηκε κατά 14 τερατοβατώρες (δηλαδή κατά 21%) και από λιθάνθρακα κατά 8 TWh (24%). Δεδομένου ότι σημειώθηκε μια μέτρια αύξηση της παραγωγής από αέριο (3 TWh), οι εκπομπές του ενεργειακού τομέα της Γερμανίας περιορίστηκαν κατά 20 εκατ. τόνους CO2 (19%).
Την ίδια στιγμή, η Κομισιόν τραβάει το …αυτί στην Ελλάδα διότι, κατά παρέκκλιση της κοινοτικής νομοθεσίας επιτρέπει τη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής σε Αμύνταιο και Καρδιά, παρότι δεν πληρούν τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Μόνο τυχαία δεν είναι η δήλωση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστή Χατζηδάκη, ο οποίος σε μια από τις τηλεοπτικές του συνεντεύξεις την περασμένη εβδομάδα δήλωσε ότι «υπάρχουν παλιά λιγνιτικά εργοστάσια της ΔΕΗ, τα οποία αν τα είχαμε κλείσει και πληρώναμε τους εργαζομένους με τα λεφτά που παίρνουν σήμερα, θα μας στοίχιζαν φθηνότερα». Σύμφωνα με τα όσα είπε ο υπουργός, «δεν είναι μόνο ότι απαξιώνονται τα εργοστάσια, καθώς περνούν τα χρόνια είναι και λιγότερο λειτουργικά», επισημαίνοντας ότι βάσει της πολιτικής της ΕΕ «πληρώνω όσο ρυπαίνω», η οποία ισχύει για τις βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων και των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, οι λιγνιτικές μονάδες καταβάλλουν, χρόνο με τον χρόνο ολοένα και μεγαλύτερα ποσά. «Λοιπόν, είναι προφανές ότι η χώρα θα πρέπει να πάει στην εποχή μετά-λιγνίτη. Να πάει σε μία σταδιακή απολιγνιτοποίηση. Το λέω για να μην τρομάξουν και οι άνθρωποι που μας βλέπουν στην Κοζάνη, στη Φλώρινα, στη Μεγαλόπολη. Δεν μιλάμε για αύριο το πρωί. Προφανώς θα πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή. Και θα προσπαθήσουμε να εξασφαλίσουμε και πόρους από την ΕΕ για αυτήν τη μετάβαση. Αλλά δεν είναι καθόλου λογικό να λειτουργείς ένα εργοστάσιο το οποίο αν το είχες κλειστό και πλήρωνες τους εργαζόμενους θα σου στοίχιζε λιγότερο. Είναι σαν την ιστορία που μου είχε τύχει παλιότερα με τον ΟΣΕ», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Χατζηδάκης.
Και όπως φαίνεται η περίοδος για τη μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή είναι η καταλληλότερη, καθώς μόλις την περασμένη εβδομάδα, η επικεφαλής της Κομισιόν, η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κυρία Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, μίλησε για τη δημιουργία ενός ειδικού ταμείου, το οποίο θα διαθέτει τα απαραίτητα κονδύλια για τη στήριξη των προσπαθειών μετάβασης σε μια εποχή απολιγνιτοποίησης του ενεργειακού τομέα και χαμηλών εκμπομπών άνθρακα.
Η υπόθεση αφορά τη χώρα μας, ειδικά περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία και η Μεγαλόπολη που εξαρτώνται άμεσα (κοινωνικά και κυρίως οικονομικά) από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ στην περιοχή. Όπως τόνισε η κυρία Φον Ντερ Λάιεν, πρέπει να υπάρξουν επενδύσεις για τη μετάβαση αυτών των περιοχών στη μεταλιγνιτική εποχή, και για αυτό θα δημιουργηθεί το «Just Transition Fund».
Στην Ελλάδα έγινε το περασμένο έτος ένα σημαντικό βήμα, με τη σύσταση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (αξιοποιεί πόρους από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών CO2), παρότι υπάρχουν επικρίσεις για το χαμηλό ύψος του διαθέσιμου κονδυλίου. Για την τριετία 2018-2020 θα υπάρχουν πόροι 60 εκατ. ευρώ (20 εκατ. κατ’ έτος) για τη χρηματοδότηση δράσεων αναπτυξιακού χαρακτήρα σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη στην Πελοπόννησο, τις δύο περιοχές της χώρας όπου οι λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας των 300.000 κατοίκων, με ανεργία άνω του 30% (70% στους νέους), περίπου 22.000 θέσεις εργασίας είναι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένες με τη λειτουργία των τεσσάρων λιγνιτικών σταθμών της περιοχής και τα 160.000 στρέμματα ορυχείων.
Επίσης, η Δυτική Μακεδονία έχει ενταχθεί ως Περιφέρεια-πιλότος (μαζί με άλλες τρεις: Σιλεσία/Πολωνία, Τρέτσιν/Σλοβακία και Βραδεμβούργο/Γερμανία) στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Coal Platform για τη στήριξη των λιγνιτικών περιφερειών της Ευρώπης.