Θέλοντας να μιμηθεί τον Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο νέος Βρετανός Πρωθυπουργός επιδιώκει την συγκρότηση «πολεμικού συμβουλίου» για το Brexit και διαμηνύει στους Ευρωπαίους ότι αν δεν αλλάξουν στάση δεν θα υπάρξει συμφωνία. Σε επιφυλακή βρίσκονται και τα κράτη μέλη, τα οποία προετοιμάζουν τα εθνικά σχέδιά τους σε άμεση συνάρτηση με τα μέτρα που έχουν λάβει οι Βρυξέλλες με ορίζοντα την 31η Οκτωβρίου, ημέρα που το Ηνωμένο Βασίλειο θα εξέλθει από την ΕΕ. Όσον αφορά την χώρα μας, οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές και επικεντρώνονται σε τρεις βασικούς άξονες: στο εμπόριο, τον τουρισμό και τα κοινοτικά κονδύλια. Προβληματισμός επικρατεί και για το μέλλον των 150.000 Ελλήνων πολιτών που διαμένουν στην Βρετανία.
Είναι γνωστό ότι Αθήνα και Λονδίνο συνδέονται με στενούς οικονομικούς και εμπορικούς δεσμούς και ένα Brexit χωρίς συμφωνία θα επηρεάσει σφόδρα τις εμπορικές συναλλαγές των ελληνικών επιχειρήσεων με την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου. Πρώτον και κυριότερο, θα διαταραχθεί η νομισματική ισοτιμία με την ισχυροποίηση του ευρώ έναντι της στερλίνας. Το αποτέλεσμα θα είναι τα ελληνικά προϊόντα που σήμερα εξάγονται στην Γηραιά Αλβιώνα να καταστούν αυτομάτως πιο ακριβά. Παράλληλα, οι εισαγωγές βρετανικών προϊόντων στην Ελλάδα θα καταστούν φθηνότερες και μοιραία θα αυξηθούν, πιέζοντας το εμπορικό έλλειμμα.
Αυτό θα συμπαρασύρει και τον καίριο για την ελληνική οικονομία τομέα του τουρισμού. Η υποτίμηση της αγγλικής λίρας θα κάνει την Ελλάδα ακριβότερη για τους Βρετανούς και άρα λιγότερο επιθυμητό τουριστικό προορισμό σε σχέση με τους ισχυρούς ανταγωνιστές της, όπως είναι η Τουρκία και η Αίγυπτος. Επίσης, πιθανές αλλαγές στις σχετικές διαδικασίες έκδοσης βίζας, θα δυσχεράνουν περαιτέρω τα σχέδια των Βρετανών να ταξιδέψουν στην χώρα μας.
Σε εμπορικό επίπεδο, θα έχει ως αποτέλεσμα το Ηνωμένο Βασίλειο να περιέλθει σε καθεστώς τρίτης χώρας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι εμπορικές συναλλαγές θα διέπονται από τους γενικούς κανόνες του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου. Αυτό σημαίνει πρακτικώς ότι θα απαιτούνται τελωνειακές διαδικασίες, θα υπάρχει υποχρέωση υποβολής διασαφήσεων εισαγωγής/ εξαγωγής/ διαμετακομίσεως, τα εισαγόμενα εμπορεύματα θα υπόκεινται σε δασμούς και οι τελωνειακές αρχές μπορεί να απαιτούν εγγυήσεις για πιθανές ή υπάρχουσες τελωνειακές οφειλές. Επίσης, ορισμένα εμπορεύματα που διακινούνται από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο θα υπόκεινται σε απαγορεύσεις ή περιορισμούς. Και όλα αυτά θα συμβούν την ώρα που το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στην 8η θέση των κυριότερων πελατών ελληνικών προϊόντων σύμφωνα με τα στοιχεία του 2018 και στην 13η θέση στην λίστα των χωρών από όπου εισάγει προϊόντα η χώρα μας. Αυτό έχει ως συνέπεια, το διμερές εμπορικό ισοζύγιο να έχει φθάσει σχεδόν στο μισό το 2018 (-106 εκατ. ευρώ), συγκρινόμενο με το 2014 (-227 εκατ. ευρώ).
Σχετικά με τα κοινοτικά κονδύλια, η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ εκτιμάται ότι θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στο μέγεθος του τρέχοντος κοινοτικού προϋπολογισμού, ακόμη και αν η τελική συμφωνία προβλέπει κάποιου είδους συνεισφορά της Βρετανίας, έστω και μειωμένης συμμετοχής σε σχέση με τα μέχρι πρότινος επίπεδα. Επιπλέον, υπάρχει κίνδυνος μείωσης των συνολικών διαθέσιμων κεφαλαίων για την Ελλάδα μέσω της ευρωπαϊκής Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και των διαρθρωτικών κοινοτικών κονδυλίων για την περίοδο 2014-2020. Επίσης, προβλήματα θα υπάρξουν στις τράπεζες λόγω της μείωσης της αξίας του χαρτοφυλακίου των ελληνικών τραπεζών από τοποθετήσεις σε βρετανικές τράπεζες.
Τα δικαιώματα των Ελλήνων
Ανησυχία επικρατεί και για το τί μέλλει γενέσθαι με τους 150.000 Έλληνες πολίτες που ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στην Βρετανία. Μπορεί η πρώην πρωθυπουργός Τερέζα Μέι να διαβεβαίωσε ότι τα δικαιώματα τους είναι εγγυημένα, ωστόσο ουδείς μπορεί να πει με βεβαιότητα τί θα γίνει σε περίπτωση ενός άτακτου Brexit. Περίπου 21.800 Έλληνες υπήκοοι έχουν υποβάλει αίτηση στο βρετανικό Υπουργείο Εσωτερικών για την απόκτηση του καθεστώτος του «εγκατεστημένου κατοίκου», το οποίο εξασφαλίζει στους πολίτες της ΕΕ τα δικαιώματα διαμονής, εργασίας, υγειονομικής περίθαλψης στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά από το Brexit.
Σύμφωνα με τα στοιχεία από το αρμόδιο βρετανικό υπουργείο, που καλύπτουν την περίοδο έως και τις 30 Ιουνίου, συνολικά έχουν κατατεθεί 909.300 αιτήσεις από Ευρωπαίους κατοίκους της χώρας, εκ των οποίων έχουν διεκπεραιωθεί 805.500. Μέσα στον Ιούνιο, περίπου 2.500 Έλληνες υπέβαλαν τη σχετική αίτηση. Σε γενικές γραμμές ισχύει ότι όποιος Ευρωπαίος έχει συμπληρώσει πέντε έτη διαμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο δικαιούται να θεωρείται «εγκατεστημένος κάτοικος» αφού υποβάλει την αίτηση. Όσοι δεν έχουν συμπληρώσει πενταετία, τους χορηγείται το καθεστώς του «προ-εγκατεστημένου κατοίκου», που επιτρέπει στον δικαιούχο να παραμείνει στη χώρα μέχρι να συμπληρώσει την πενταετία και να εξασφαλίσει τα δικαιώματά του. Σύμφωνα πάντα με τα τελευταία στοιχεία, από τις αιτήσεις που έχουν διεκπεραιωθεί, το 65% αφορά «εγκατεστημένους» και το 35% «προ-εγκατεστημένους» κατοίκους. Για την καλύτερη ενημέρωση των πολιτών και των επιχειρήσεων όσον αφορά τις συναλλαγές τους με το Ηνωμένο Βασίλειο ενόψει του Brexit, το ελληνικό υπουργείο Εσωτερικών έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα https://brexit.gov.gr/.