της Ελλάδας και ενδεχομένως της Αιγύπτου, προς την Δυτική Ευρώπη. Το φιλόδοξο αυτό σχέδιο που μετρά ήδη μια δεκαετία αφότου το συνέλαβαν οι εμπνευστές του ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ορισμένα υψηλόβαθμα στελέχη στην ΔΕΠΑ με τη συνδρομή του τότε υπουργού ΠΕΝ, Γιάννη Μανιάτη, αναβαπτίστηκε και από τη σφαίρα του αμιγώς πολιτικού, πέρασε στη σφαίρα του απτού.
Η ιδέα που είχε, αρχικά, αντιμετωπιστεί με αδιαφορία από τις κυβερνήσεις Γιώργου Παπανδρέου και Σαμαρά, άρχισε να ωριμάζει, όταν η ΔΕΠΑ, με τη συνεργασία της IGI Poseidon και της Edison και με την χρηματοδότηση της μελέτης κατασκευής του EastMed από την Ε.Ε., έθεσε τα θεμέλια για να μετατραπεί το όνειρο σε γεωπολιτικό όπλο της Ελλάδας.
Έπειτα από αυτή τη μακρά διαδρομή, φθάσαμε στη χθεσινή συμφωνία που υπέγραψαν, παρουσία των πρωθυπουργών της Ελλάδας και του Ισραήλ Κυριάκου Μητσοτάκη και Μπέντζαμιν Νετανιάχου, και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη, οι υπουργοί Ενέργειας των τριών χωρών, Κωστής Χατζηδάκης, Γιουβάλ Στάινιτς και Γιώργος Λακκοτρύπης .
Η κατασκευή του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου EastMed έχει διάσταση οικονομική, αναπτυξιακή και γεωστρατηγική. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους αγωγούς φυσικού αερίου και πέρα από τις προφανείς συνέπειες για τις χώρες, αποτελεί και συμβολή στην ειρήνη και τη γεωστρατηγική σταθερότητα στην περιοχή. Ο αγωγός θα αναβαθμίσει και το γεωστρατηγικό ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου και η χώρα μας καθίσταται κρίσιμος παίκτης στην ενεργειακή τροφοδοσία της περιοχή, τόνισε αμέσως μετά την τελετή της υπογραφής, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Είναι το επιστέγασμα της νέας γεωπολιτικής, εταιρικής σχέσης της Ελλάδος, της Κύπρου και του Ισραήλ, που οικοδομείται συστηματικά τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνοντας έναν νέο ενεργειακό κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο» τόνισε ο πρωθυπουργός. «Μία γέφυρα, η οποία θα οδηγεί τα αποθέματα φυσικού αερίου της περιοχής στην Ευρώπη - μέσω της Ελλάδος - και θα εμπλουτίσει το ενεργειακό μείγμα της Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Ένωσης με φυσικό αέριο, που είναι πιο φιλικό προς το περιβάλλον, μέσα από μια νέα διέλευση» πρόσθεσε.
«Ιστορικό ορόσημο» χαρακτήρισε από την πλευρά του, τη διακρατική συμφωνία ο Πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Αναστασιάδης. «Με την υπογραφή της Συμφωνίας», τόνισε «επιβεβαιώνουμε με τον πλέον απτό τρόπο πως η συνεργασία που τα τελευταία χρόνια έχουμε αναπτύξει δεν περιορίζεται σε θεωρητικές και κενού περιεχομένου διακηρύξεις, αλλά έχει ωριμάσει σε τέτοιο βαθμό ώστε να είμαστε σε θέση με πρακτικό και πειστικό τρόπο να προωθούμε στρατηγικά έργα με ιδιαίτερη γεωπολιτική αξία».
Ο κ. Αναστασιάδης ενέταξε την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον EastΜed, «στην κοινή θέση πως η ανακάλυψη σημαντικών αποθεμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, μπορεί να ενισχύσει τις συμπράξεις, πολλαπλασιάζοντας τη στρατηγική τους αξία και συμβάλλοντας κατ' αυτόν τον τρόπο στις προσπάθειες επίτευξης ειρήνης στην περιοχή». Μια πεποίθηση, όπως επισήμανε, «που συμμερίζεται και η πλειοψηφία των κρατών της περιοχής, μέσω της ίδρυσης του Φόρουμ της Ανατολικής Μεσογείου από την Ελλάδα, Ισραήλ, Ιταλία, Κύπρο, Αίγυπτο, Ιορδανία και Παλαιστίνη, το οποίο έχει εξασφαλίσει την πλήρη στήριξη τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής».
Μια ιστορική μέρα για το Ισραήλ, χαρακτήρισε την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας o πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου και υπογράμμισε πως το Ισραήλ γίνεται μια πολύ ισχυρή ενεργειακή χώρα.
Χαιρετίζοντας τη Συμφωνία του Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα για τον αγωγό ΕastMed, διεμήνυσε πως είναι πολύ σημαντική και προσθέτει ακόμα περισσότερο στη σταθερότητα και την ασφάλεια της περιοχής. Επανέλαβε, δε. με τη σειρά του, μετά τους κ.κ. Μητσοτάκη και Αναστασιάδη, ότι η Συμφωνία δεν στρέφεται εναντίον κανενός, αλλά «δουλεύουμε υπέρ των αξιών όλων, δουλεύουμε για το καλό των λαών μας» και προσέθεσε: «Εμείς ζητάμε και προσκαλούμε οποιαδήποτε χώρα το επιθυμεί, καταρχήν η Ιταλία, κατόπιν η Αίγυπτος, να συνδράμει. Αυτό θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη συνεργασία στην περιοχή».
Ο κ. Νετανιάχου δεν παρέλειψε, στις δηλώσεις του να αναφερθεί στη σημασία της συμφωνίας αυτής για τις σχέσεις Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ: «Υπάρχει μία ιστορική ανωμαλία την οποία έχουν ζήσει οι χώρες μας. Στην Αθήνα και στην Ιερουσαλήμ δημιουργήσαμε τα θεμέλια του Δυτικού Πολιτισμού. Η Ελλάδα και το Ισραήλ, από τη μία μεριά, η Κύπρος στη μέση, δημιουργήσαμε τις αξίες οι οποίες έχουν επικρατήσει στην ανθρωπότητα. Όμως, στη σύγχρονη εποχή, υπήρχε μία έλλειψη σύνδεσης μεταξύ των χωρών μας. Αυτό όμως το διορθώσαμε».
Ειδικότερα, εστιάζοντας στη σημερινή τριμερή συνάντηση στο Ζάππειο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός παρατήρησε πως ήταν η έβδομη και έκανε λόγο για συνάντηση ιστορικής σημασίας, που αναβαθμίζει τη συνεργασία των τριών χωρών σε ακόμα υψηλότερο επίπεδο για να προμηθεύσουν με ενέργεια την Ευρώπη. Εξέφρασε μάλιστα τη βούληση του Ισραήλ για περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός στα αποθέματα φυσικού αερίου του κοιτάσματος Λεβιάθαν, λέγοντας πως εκεί υπάρχει μεγάλη ποσότητα, η οποία μεταφράζεται σε πολύ μεγάλες οικονομικές απολαβές.
Τέλος, ο κ. Νετανιάχου αναφέρθηκε στις συμφωνίες που υπέγραψε το Ισραήλ με τους Άραβες γείτονες του, επισημαίνοντας πως το γεγονός αυτό ενισχύει την ειρήνη, την ευημερία και την καλή γειτονία στην ευρύτερη περιοχή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τη συμφωνία συνοδεύει ρήτρα συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών που ορίζεται σαφώς στην πρόβλεψη του σχετικού άρθρου 10 και θεωρείται πολύ σημαντική, δεδομένου ότι ανάλογες ρήτρες δεν περιλαμβάνονται σε αντίστοιχες συμφωνίες.
Είναι, επίσης σημαντικό να αναφερθούν τρία ακόμη σημαντικά σημεία της διακρατικής συμφωνίας για τον EastMed:
To κοινό ρυθμιστικό, αδειοδοτικό και φορολογικό πλαίσιο και στις τέσσερις χώρες (μαζί με την Ιταλία) για τη διευκόλυνση υλοποίησης του έργου, η δυνατότητα ένταξης στο σχέδιο του East Med και άλλων κρατών, όπως της Αιγύπτου και του Λιβάνου στο μέλλον, καθώς και η δυνατότητα δέσμευσης ποσοτήτων φυσικού αερίου και από κράτη που δεν συμμετέχουν στην ανάπτυξη του αγωγού.
Στην πιο ουσιαστική εξέλιξη για το ίδιο ζήτημα, νωρίτερα, χθες το μεσημέρι, υπογράφηκε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προσύμφωνο συνεργασίας μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean, παρουσία του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη. Το προσύμφωνο αφορά στην προμήθεια 2 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα του Ισραήλ, που αντιστοιχούν στο 20% της αρχικής δυναμικότητας του East Med. Το προσύμφωνο ανοίγει, κατ' αυτό τον τρόπο, το δρόμο για την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό επειδή στηρίζει έμπρακτα την οικονομική βιωσιμότητα του αγωγού.
Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμίσουμε ότι τα έως στιγμής κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί από το 2014 και εντεύθεν είναι τα ακόλουθα: Al Noor από την ΕΝΙ (90 τρισ. κυβ. πόδια το 2018), Ζορ από την ΕΝΙ (30 τρισ κ.π. το 2015), Σαλαμάτ από την BP (5 τρισ κ.π. το 2015), Ατολλ-1 από την BP (5 τρισ κ.π. το 2015). Το σύνολο των ανευρεθέντων κοιτασμάτων στην αιγυπτιακή ΑΟΖ είναι 130 τρισ κ.π. Στην ισραηλινή ΑΟΖ έχουν βρεθεί τα κοιτάσματα Karish και Tannin από τη Noble (3,5 τρισ κ.π. Πριν το 2014 είχαν βρεθεί από τη Noble το Λεβιάθαν (22 τρισ κ.π. το 2010), Ταμάρ (8 τρισ κ.π. το 2009) και Νταλίτ (0,8 τρισ κ.π.). Στην κυπριακή ΑΟΖ βρέθηκε το «Καλυψώ», από την ΕΝΙ (7 τρισ κ.π. το 2016) και το «Γλαύκος», από την κοινοπραξία ExxonMobil-Qatar (7-8 τρισ κ.π. το 2017), ενώ το 2011 εντοπίστηκε το κοίτασμα «Αφροδίτη», από τη Noble (4,5 τρις. κ.π.).
Οι ανακαλύψεις αυτές δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για την δυνατότητα να τροφοδοτηθεί ο EastMed με φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Ο αγωγός σχεδιάζεται να μεταφέρει 10 δισ. κ. π. φυσικού αερίου ετησίως και για χρονικό διάστημα 15 ετών. Σε δεύτερο στάδιο θα μπορεί να μεταφέρει 15 δισ. κ. μ. φυσικού αερίου για 30 χρόνια, εφόσον το Ισραήλ διαθέσει τη μισή ποσότητα του αερίου που διαθέτει στο κοίτασμα «Λεβιάθαν», (11 τρισ. κ. π.). και η Κύπρος την ποσότητα που έχει μόνο το «Καλυψώ», ήτοι 7 τρισ κ. π.
Το εορταστικό κλίμα στην Αθήνα προκάλεσε την άμεση αντίδραση της Άγκυρας. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσε ότι κάθε σχέδιο που αγνοεί τα δικαιώματα της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για τους φυσικούς πόρους στην ανατολική Μεσόγειο, θα αποτύχει.
Τέλος, o υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, σε ερώτηση του energia. gr. για το πώς σχολιάζει το διπλωματικό διάβημα στο οποίο προέβη, μέσω του πρέσβη της στην Αθήνα, η Παλαιστινιακή Αρχή, με το οποίο ισχυρίζεται ότι η διέλευση του αγωγού EastMed παραβιάζει τα χωρικά ύδατα του Παλαιστινιακού κράτους, επέλεξε να υποβαθμίσει το γεγονός, λέγοντας πως δεν ενέχει καμία ουσιαστική ανησυχία για την ευόδωση του έργου, ενώ εμφανίστηκε βέβαιος ότι η κίνηση δεν υποκρύπτει ανάμειξη «τρίτου» κράτους…