Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη, με τη συμμετοχή της Ευρωπαίας Επιτρόπου για Θέματα Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζας Φερέιρα και των υπουργών Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, Εσωτερικών, Τάκη Θεοδωρικάκου, Ανάπτυξης, Άδωνι Γεωργιάδη και των υφυπουργών Ενέργειας, Γεράσιμου Θωμά, Ανάπτυξης, Γιάννη Τσακίρη και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστα Σκρέκα.
Σε δηλώσεις της μετά τη συνεδρίαση, η κα. Φερέιρα συνεχάρη την κυβέρνηση για τη «γενναία και έξυπνη», όπως τη χαρακτήρισε, απόφασή της να προχωρήσει στην απολιγνιτοποίηση. «Το να μην βλέπεις την πραγματικότητα και να παριστάνεις ότι μπορείς να αποφύγεις τα προβλήματα, δεν είναι τρόπος να τα αντιμετωπίσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά η Ευρωπαία Επίτροπος. «Είναι αναπόφευκτο, θα συμβεί και σε άλλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η περιφερειακή πολιτική είναι παρούσα για να βοηθήσει. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί στο παρελθόν στην ΕΕ και σε άλλα μέρη του κόσμου με την κλωστοϋφαντουργία, τα ναυπηγεία, την βιομηχανία χάλυβα. Συνεργαζόμαστε με την κυβέρνηση και την τοπική αυτοδιοίκηση προκειμένου με τα χρήματα που θα διατεθούν, να ελαχιστοποιήσουμε το κόστος για τους πολίτες σε αυτές τις περιοχές και να δημιουργήσουμε ευκαιρίες που θα είναι βιώσιμες στο μέλλον. Αν το κάνουμε σωστά θα δημιουργήσουμε ένα θετικό παράδειγμα για την Ευρώπη και για άλλες περιοχές του κόσμου», πρόσθεσε.
Η κα. Φερέιρα, απαντώντας σε ερώτηση για το γεγονός ότι η κυβέρνηση προχωρά σε εσπευσμένη απολιγνιτοποίηση, τόνισε ότι οι χώρες που κινούνται νωρίτερα, θα έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και θα λάβουν τη βοήθεια πιο γρήγορα. Επίσης, υπογράμμισε ότι η κατανομή των κοινοτικών κονδυλίων για τις περιοχές που πλήττονται από την απανθρακοποίηση, θα γίνει με οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια. Συνολικά, τα κονδύλια που θα διατεθούν στις ευρωπαϊκές περιφέρειες υπό μορφή ενισχύσεων, δανείων και ιδιωτικής συμμετοχής, εκτιμώνται σε 100 δισ. ευρώ.
«Πρέπει να καταστήσω σαφές, ότι τα χρήματα αυτά θα κατευθυνθούν κατά κύριο λόγο για την ελάφρυνση των περιοχών που θα πληγούν και πως σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά, προκειμένου να ευοδωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα για την επόμενη ημέρα της ενεργειακής μετάβασης» είπε η Ευρωπαία Επίτροπος και πρόσθεσε ότι η κατανομή των χρημάτων υπόκειται σε διάφορα κριτήρια και παραμέτρους που θα ισχύουν για κάθε χώρα, όπως το πόσα ορυχεία διαθέτει, τις ποσότητες CO2 που εκπέμπει, το πόσες θέσεις εργασίας θα επηρεαστούν κλπ.
«Αυτά τα κριτήρια θα χρησιμοποιηθούν για όλες ανεξαιρέτως τις χώρες. Απλώς στο τέλος, θα προσμετρηθούν οι διάφορες παράμετροι για να καθοριστεί το πόσα χρήματα θα λάβει κάθε μία εξ αυτών. Σε κάθε περίπτωση, θα υπάρχει ένα όριο για το πόσα χρήματα μπορεί να εισπράξει κάθε χώρα», κατέληξε η κα. Φερέιρα.
Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, οι επενδύσεις που θα διατεθούν σε εφαρμογή του σχεδίου «Δίκαιης Μετάβασης» των περιοχών με υψηλή εξάρτηση από τον λιγνίτη και προκειμένου να απαλυνθούν οι επιπτώσεις της απολιγνιτοποίησης για τους κατοίκους των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, θα κυμανθούν μεταξύ 3,7-4,4 δισ. ευρώ, ανέφερε ο υφυπουργός Ενέργειας, Γεράσιμος Θωμάς. «Τα 4,4 δισ. περιλαμβάνουν ένα μέρος ιδιωτικών κεφαλαίων, αλλά όχι το σύνολο της μόχλευσης που μπορεί να συγκεντρωθεί. Στόχος της κυβέρνησης είναι να επικεντρωθούμε στην ιδιωτική μόχλευση για την ευόδωση του όλου project», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Θωμάς.
Ο υφυπουργός ανέφερε, ακόμη, πως το πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης θα ανακοινωθεί, στο σύνολό του το καλοκαίρι και μετά θα τεθεί σε Δημόσια Διαβούλευση, έτσι ώστε να μπορεί να ισχύσει από 1/1/2021.
Ωστόσο, για το 2020, τόνισε ο ίδιος, θα υπάρξει ένα εμπροσθοβαρές πρόγραμμα, που θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του ΕΣΠΑ, το ειδικό τέλος της ΔΕΗ (ανέρχεται σε 130 εκατ. ευρώ) καθώς και τους πόρους του Πράσινου Ταμείου (60 εκατ. ευρώ) με απώτερο στόχο να βοηθηθούν οι τοπικές κοινωνίες στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας.
«Αν κάνουμε τους υπολογισμούς για τα χρήματα που παίρνει η Ελλάδα ανά θέση εργασίας στα ορυχεία, η Ελλάδα έρχεται δεύτερη στην Ευρώπη με ποσό που αντιστοιχεί σε 73.400 ευρώ ανά εργαζόμενο. Είναι ένα πολύ καλό πακέτο αν είμαστε σωστά προετοιμασμένοι και έχουμε ολοκληρωμένα projects προς χρηματοδότηση», ανέφερε σχετικά ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνέντευξή του στον «Αθήνα 9,84».
«Θα πρέπει, πρόσθεσε, η Ελλάδα να καταθέσει ένα Εθνικό Σχέδιο Μετάβασης, αυτό που μέχρι τώρα ονομάζαμε master plan για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη. Θα έχουμε αυτό το σχέδιο έτοιμο έως το καλοκαίρι και κεντρικός του άξονας θα είναι η δημιουργία νέων πόλων ανάπτυξης και νέων θέσεων εργασίας για τις περιοχές αυτές. Να φύγουμε από την οικονομική εξάρτηση από τον λιγνίτη και να ανοιχτούμε σε νέους τομείς. Η αναπτυξιακή παράμετρος του σχεδίου θα «ξεδιπλωθεί» σε διάφορους πυλώνες, καλύπτοντας τον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, με έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στην επανεκπαίδευση των ανθρώπων κλπ, στην ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας, την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών».
Σε ερώτηση για τον αγωγό ο East Med, ο κ. Θωμάς τόνισε ότι γίνεται όλο και πιο ελκυστικός. «Δεν είναι τυχαίο, ούτε ότι υπεγράφη η Διακυβερνητική Συμφωνία, στις 2 Ιανουαρίου, ούτε το ότι ιδιωτικές εταιρείες όπως η Snam, η ΔΕΠΑ και η Energean ενδιαφέρονται να συμμετέχουν σε αυτή τη συζήτηση και τη διαμόρφωση των δεδομένων», υπογράμμισε ο Έλληνας υφυπουργός.
Ο κ. Θωμάς, δεν παρέλειψε να σημειώσει ότι «οι δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει έναντι των Θεσμών, υλοποιούνται και ότι το χρονοδιάγραμμα για τη νέα διάρθρωση της αγοράς ενέργειας τηρείται, με στόχο να ξεκινήσει μέσα στο καλοκαίρι.»
Τέλος, σε ερώτηση του energia.gr για την εικόνα που έχει αναφορικά με το καίριο ζήτημα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων, τόσο με τις όμορες χώρες (Αλβανία- Βόρεια Μακεδονία και Βουλγαρία), όσο και με την Ιταλία, ο υφυπουργός Ενέργειας απάντησε πως επί του παρόντος δεν τρέχει κάποια σημαντική εξέλιξη που να απαιτεί την προσοχή του υπουργείου. Πρόσθεσε όμως: «Υπάρχει σχετική απροθυμία από τις εν λόγω χώρες για να τρέξουν οι διασυνδέσεις» και κατέληξε, λέγοντας πως το πρόβλημα είναι αμιγώς πολιτικό.
Ακολουθούν οι πλήρεις παρεμβάσεις των Κ. Χατζηδάκη, Ελίζας Φερέιρα και Γ. Θωμά:
Κ. Χατζηδάκης: Μελέτη από Παγκόσμια Τράπεζα και άλλους φορείς για το Master plan
Η Διυπουργική Επιτροπή ξεκίνησε σήμερα τη δουλειά της. Στη σημερινή, πρώτη συνεδρίαση έγινε μια γενική επισκόπηση των κατευθύνσεων και αποφασίστηκε ο τρόπος με τον οποίο θα εργαστούμε σε στενή συνεργασία με τη Συντονιστική Επιτροπή που θα λειτουργεί παράλληλα και θα υποστηρίζει την Διυπουργική Επιτροπή. Στόχος είναι μέχρι τα τέλη Ιουνίου να καταλήξουμε σε ένα masterplan, έτσι ώστε να μην υπάρξουν δυσμενείς συνέπειες λόγω της απολιγνιτοποίησης στην Περιφέρεις της Δυτικής Μακεδονίας και στην περιοχή της Μεγαλόπολης. Η εν λόγω Επιτροπή συστάθηκε επειδή γιατί το ζήτημα ξεπερνάει το ΥΠΕΝ και είναι προτεραιότητα του ίδιου του Πρωθυπουργού να υπάρξει ένα πλήρες σχέδιο για τις επιπτώσεις τις απολιγνιτοποίησης.
Η Ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος είναι πολύ σημαντική διότι προφανώς προσδοκούμε στη στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού και του Ταμείου για τη Δίκαιη Μετάβαση, αλλά και φυσικά μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Είμαι ευτυχής για το ότι η κα Ferreira είναι σήμερα μαζί μας για δύο ακόμα λόγους. Πρώτον, γιατί τυχαίνει να τη γνωρίζω καλά από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και δεύτερον, γιατί αποφάσισε η πρώτη της επίσκεψη μετά την ανάληψη των καθηκόντων της να είναι στην Ελλάδα. Μαζί θα εργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης στην πατρίδα μας.
Διευκρινίζοντας το πώς θα συνεισφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη υλοποίηση του masterplan της Δίκαιης Μετάβασης, ο κ. Χατζηδάκης έκανε λόγο για χρηματοδότηση τριών κατηγοριών: «Μιλάμε για χρήματα που θα προέλθουν από το Just Transition Fund που είναι καινούργιο χρήμα. Θα είναι τα χρήματα τα οποία θα έρθουν από το ΕΣΠΑ και προφανώς στην κατανομή του ΕΣΠΑ θα ληφθεί σοβαρά υπόψιν η απολιγνιτοποίηση. Και θα υπάρχει χρηματοδότηση μέσω διαφόρων μηχανισμών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κτλ. Παράλληλα, θα υπάρχουν και ελληνικοί πόροι, δημόσιοι πόροι, μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας της δικής μας ή άλλων μηχανισμών, όπως για παράδειγμα το Πράσινο Ταμείο και φυσικά ιδιωτικοί πόροι. Βάσει αυτών των υπολογισμών, υπολογίζεται ότι τα χρήματα τα οποία θα δοθούν μέχρι το 2027 για την απολιγνιτοποίηση και τις συνέπειές της είναι από 3,7 δισ. μέχρι 4,4 δισ. ευρώ. Άρα μιλάμε ταυτόχρονα για πόρους από τις Βρυξέλλες μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων, μέσω του Just Transition Fund, μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και μιλάμε και για εθνικούς πόρους δημόσιους και ιδιωτικούς.
Πώς θα κατανεμηθούν αυτά; Ο κόσμος χρειάστηκε επτά μέρες. Δεν έχουν τελειώσει ακόμα οι διαπραγματεύσεις. Έχουμε τάξει στους εαυτούς μας προθεσμία μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2020. Όλα θα πρέπει να γίνουν συντεταγμένα. Ήδη εργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση η Παγκόσμια Τράπεζα με σχετική μελέτη, όμως η Επιτροπή θα προχωρήσει στην ανάθεση μελετών και σε άλλους φορείς, έτσι ώστε να δούμε το θέμα πιο σφαιρικά. Στη βάση των μελετών και των διαβουλεύσεων που θα κάνουμε στις λιγνιτικές περιοχές θα καταλήξουμε στο σχέδιο που δεν θα φυσικά μόνο στα ενεργειακά ζητήματα, αλλά συνολικά στην αναπτυξιακή πορεία των περιοχών αυτών, είτε μιλάμε για βιομηχανία είτε για γεωργία, είτε για αγροτουρισμό είτε για άλλες δραστηριότητες.
Ελ. Φερέιρα: Να γίνει θετικό παράδειγμα προς μίμηση
Θα ήθελα να συγχαρώ την ελληνική κυβέρνηση για τις έξυπνες και γενναίες αποφάσεις που έλαβε. Η απολιγνιτοποίηση είναι απόλυτη ανάγκη. Δεν λέμε φυσικά ότι η μετάβαση είναι εύκολη υπόθεση. Είναι πολύπλοκη διαδικασία, αλλά διαχειρίσιμη. Έχουμε βιώσει παρόμοιους μετασχηματισμούς και αλλαγές στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου, στην κλωστοϋφαντουργία, στη χαλυβουργία, στα ναυπηγεία. Η Πολιτική Συνοχής της ΕΕ θα συμβάλει στην μετάβαση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε αυτή την εβδομάδα να δημιουργήσει ένα νέο ταμείο με φρέσκο χρήμα (σ.σ. Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης), ύψους 7,5 δις. ευρώ που δεν προέρχεται από τα Ταμεία Συνοχής ή την ΚΑΠ και θα πρέπει να συνδυαστεί με τους πόρους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης σε κάθε χώρα ώστε να γίνει ένα εργαλείο που μπορεί να κινητοποιήσει επενδύσεις της τάξης των 100 δις. ευρώ που θα αντιμετωπίσουν άμεσα τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις αυτού του τεράστιου μετασχηματισμού σε πολλές περιοχές.
Οπότε αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα και γι αυτό το λόγο συνεργαζόμαστε στενά οι εθνικές κυβερνήσεις, οι τοπικές αρχές και φορείς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είμαστε όλοι μαζί και εργαζόμαστε πάνω στις λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου που θα επιτύχει τη μετάβαση με ελαχιστοποίηση του κόστους για τους κατοίκους των περιοχών αυτών και δημιουργώντας νέες, βιώσιμες σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα ευκαιρίες.
Είμαι ευγνώμων που με καλέσατε να επισκεφθούμε την περιοχή και να συνεργαστούμε με τους ανθρώπους επιτόπου. Και είμαι βέβαιη ότι αν το κάνουμε σωστά, θα είναι ένα από θετικά παραδείγματα προς μίμηση σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Γ. Θωμάς: Πιθανά φορολογικά κίνητρα για νέες επιχειρήσεις
Το Εθνικό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, όπως θα αρχίσουμε να λέμε το master plan θα έχει τη διακυβέρνηση και τη δομή κατά κάποιο τρόπο του Ταμείου Συνοχής. Θα έχει επιχειρησιακά προγράμματα και κυρίως θα εστιασθεί στη δίκαιη μετάβαση και τις πράσινες επενδύσεις. Θα καλύψει ως επιλέξιμες δαπάνες για να στηριχθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς, αγροτικό, μεταποιητικό και υπηρεσίες, θα στηρίξει δράσεις έρευνας και τεχνολογίας, επανεκπαίδευσης εργαζομένων και φυσικά projects ενεργειακής αναβάθμισης και ΑΠΕ. Θα καλύψει δηλαδή δραστηριότητες που θα δώσουν ένα καινούριο αναπτυξιακό μείγμα με έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη. Θα μπορεί να καλύψει και μεγάλα projects, είτε σαν Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης είτε ως συμπληρωματικοί πόροι που θα δοθούν, όπως και συνεχίζονται και δίνονται τώρα από τα κανονικά ΕΣΠΑ.
Συζητάμε επίσης μια σειρά άλλων κινήτρων που θα είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης. Είναι πιθανό να δώσουμε φορολογικά κίνητρα για καινούριες επιχειρήσεις. Επομένως η προσπάθεια είναι συνολική. Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα υπάρχει από το 2021 και μετά. Εμείς θα το ετοιμάσουμε το σχέδιο το καλοκαίρι του 2020 γιατί θέλουμε να κάνουμε τη διαβούλευση και πρέπει να έχουμε το feedback της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για να μπορούμε να είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε την 1η Ιανουαρίου 2021.
Για το 2020, τον χρόνο που τρέχει, δεν σημαίνει ότι δεν θα γίνει κάτι άμεσα για τις τοπικές κοινωνίες. Το 2020 θα χρησιμοποιήσουμε τους πόρους του παρόντος ΕΣΠΑ, οι οποίοι ακόμα δεν έχουν όλοι χρησιμοποιηθεί. Δεύτερον, θα χρησιμοποιήσουμε το τέλος της ΔΕΗ, το οποίο είναι 130 εκατ. ευρώ, πόροι που θα δοθούν φέτος σε αυτές τις περιοχές. Και θα χρησιμοποιήσουμε τα ταμεία του Πράσινου Ταμείου, τα οποία έχουμε, γύρω στα 60 εκατ. ευρώ. Επομένως, το εθνικό πρόγραμμά μας και το ευρωπαϊκό -γιατί δουλεύουμε μαζί- θα είναι εμπροσθοβαρές και από πλευράς χρημάτων και θα μας επιτρέψει, επίσης, να ωριμάσουμε τα projects και τις δράσεις που θέλουμε να κάνουμε σε συνεργασία με την Ευρώπη αλλά και τις τοπικές κοινωνίες.