το τιτάνιο έργο που απαιτεί η μάλλον βεβιασμένη αυτή απόφαση που μοιραία οδηγεί σε μια ριζική αλλαγή και επανακαθορισμό του ενεργειακού μίγματος της χώρας. Ενώ οι δηλώσεις περί απολιγνιτοποίησης του καθ´ ύλην αρμόδιου υπουργού διαδέχονται η μία την άλλη δημιουργώντας σεισμικά κύματα ανασφάλειας στις τοπικές κοινωνίες και οι πρώτες συναντήσεις εκπροσώπων της κυβέρνησης με τις τοπικές κοινωνίες των περιοχών Κοζάνης και Πτολεμαΐδας ξεκίνησαν πριν μόλις δύο εβδομάδες, το κλίμα στην Δυτική Μακεδονία είναι ιδιαίτερα βαρύ τόσο μεταξύ των εργαζομένων της ΔΕΗ και στις εργολαβικές εταιρείες όσο και σε επίπεδο Περιφέρειας και επιχειρήσεων.
Με τη ΔΕΗ και τις εργολαβικές εταιρείες να απασχολούν ένα σύνολο περί τους 7.000 εργαζόμενους στην ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης – Πτολεμαΐδας οι οικονομικές επιπτώσεις από το σταδιακό κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων, που εκπροσωπούν σχεδόν 3,2 GW εγκατεστημένης ισχύος, θα είναι ιδιαίτερα οδυνηρές.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο έχει υπολογίσει ότι για κάθε θέση εργασίας που χάνεται στη ΔΕΗ, στην περιοχή χάνονται 3,9 θέσεις εργασίας επιχειρήσεων που συνδέονται με τη λιγνιτική παραγωγή (πολλαπλασιαστής 3,9).
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας “Καθημερινή” που υπογράφει ο Τάσος Τέλλογλου (16/2) οι εκπρόσωποι των εταιρειών που μεταφέρουν λιγνίτη στα ορυχεία, και στις οποίες η ΔΕΗ χρωστάει οφειλόμενα 6 μηνών, ανησυχούν ότι εάν το έργο της απολιγνιτοποίησης (decomissioning) ανατεθεί στη γερμανική RWE (με την οποία ευρίσκεται σε συζητήσεις η διοίκηση της ΔΕΗ), που θα αναλάβει και ρόλο συμβούλου, ίσως μείνουν –παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις– εκτός νυμφώνος. Σε πολύ πιο δύσκολη κατάσταση βρίσκονται τα μηχανουργεία της περιοχής, ορισμένα από τα οποία είναι εξαιρετικά εξειδικευμένα. Οι επιχειρήσεις αυτές, που κατά κανόνα απασχολούν πολύ νεότερους εργαζομένους απ’ ό,τι η ίδια η ΔΕΗ, έχουν χάσει το 80% της συντήρησης των μονάδων. Σύμφωνα με υπολογισμούς εκπροσώπων των εταιρειών αυτών, ο τζίρος της συντήρησης των μονάδων έπεσε από τα 100 εκατ. ευρώ στα 20 εκατ. ευρώ. «Για εμάς, η απολιγνιτοποίηση έχει αρχίσει πολύ νωρίτερα», δηλώνουν εκπρόσωποι των εργαζομένων.
Όπως ομολογούν εργαζόμενοι και επιχειρήσεις κοινή είναι η αντίληψη ότι η απολογνιτοποίηση είναι όχι μόνο αναπόφευκτη αλλά ότι έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό, αφού από το 2017 και μετά η ΔΕΗ δεν αντικαθιστά τους εργαζόμενους σε ορυχεία και ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες που συνταξιοδοτούνται. Εν τούτοις μόλις τις τελευταίες εβδομάδες έχει αρχίσει να συνειδητοποιείται το μέγεθος του προβλήματος και του αρνητικού αντίκτυπου που αυτή θα έχει στην τοπική οικονομία.
Παρά τα τολμηρά, αλλά άκρως δεσμευτικά κυβερνητικά σχέδια για την απολιγνιτοποίηση της ηλεκτροπαραγωγής, η αλήθεια είναι ότι ελάχιστα έχουν γίνει μέχρι στιγμής προς την κατεύθυνση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου που να προβλέπει με λεπτομέρεια τις αλλαγές χρήσης γης, τις αποζημιώσεις προς την ΔΕΗ που χάνει πάγια και θέση στην αγορά (εδώ μιλάμε για ποσά που μπορούν να ξεπεράσουν ακόμα και τα €5.0 δισ ευρώ μέσα στα επόμενα 8 χρόνια), τις αποζημιώσεις για τους εργαζομένους που θα απολυθούν και τα αναγκαία προγράμματα επαγγελματικής αποκατάστασής τους και τέλος, στην δημιουργία συνθηκών για την προσέλκυση νέων επενδύσεων στην περιοχή.
Το μόνο που υπάρχει από πλευράς επιτελικού σχεδιασμού είναι ένα σχέδιο (draft) της Παγκόσμιας Τράπεζας (World Bank), η οποία πρόκειται να παραδώσει την ολοκληρωμένη μελέτη τον ερχόμενο Οκτώβριο. Στον τομέα “ενέργεια”, η μελέτη της ΠΤ προβλέπει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά και βιομάζα, φυσικό αέριο και υδρογόνο. Προτείνει να εξετασθεί η μετατροπή των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε μονάδες παραγωγής με φυσικό αέριο και ηλιακή ενέργεια (κάτι που θα οδηγήσει βραχυπρόθεσμα στη δημιουργία θέσεων εργασίας) και μακροπρόθεσμα με πιο καινοτόμους ανανεώσιμες λύσεις.
Η μελέτη ακόμα προβλέπει την δημιουργία στην περιοχή θερμοκοιτίδων για την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων, την πλήρη ψηφιοποίηση του παραγωγικού μηχανισμού σε αστικές και γεωργικές περιοχές και την περαιτέρω ανάπτυξη της γεωργίας μέσω νέων προϊόντων (λ.χ. αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά).
Η εν λόγω μελέτη προτείνει ακόμα συγκεκριμένες χρήσεις γης για την περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα τα ορυχεία λιγνίτη και κυριαρχεί το γκρίζο του άνθρακα. Έτσι, με βάση την πρόταση, εκεί όπου υπάρχουν σήμερα οι βαθιές τάφροι του νότιου και του νοτιοδυτικού εξορυκτικού πεδίου θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ταμιευτήρες νερού, λίμνες δηλαδή, με την ανακατεύθυνση υδάτων ποταμών. Γύρω γύρω θα δημιουργηθούν δασικές εκτάσεις ενώ στο κέντρο της περιοχής προτείνεται να διατεθούν εκτάσεις για καλλιέργειες, αλλά και εκτάσεις για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων.
Ακόμη, προβλέπεται η διαμόρφωση δύο προστατευόμενων περιοχών, η μία μεταξύ της μονάδας Πτολεμαΐδα 5 και της κοινότητας Αγίου Χριστοφόρου και η δεύτερη κοντά στο νοτιοδυτικό εξορυκτικό πεδίο, βόρεια της μονάδας της Καρδιάς. Δίπλα σε αυτές της περιοχές προτείνεται η ανάπτυξη δύο επιχειρηματικών πάρκων, για ήπιες δραστηριότητες, εμπορικά καταστήματα, γραφεία, εστιατόρια και ξενοδοχεία. Στα βορειοανατολικά, προτείνεται να δημιουργηθεί ένα βιομηχανικό πάρκο με ελαφρές μεταποιητικές βιομηχανίες, αποθήκες, ανακύκλωση και διαχείριση απορριμμάτων κ.α. Εκεί όπου υψώνονται σήμερα επιβλητικά τα φουγάρα της μονάδας του Αγίου Δημητρίου, αλλά και στην περιοχή όπου κατασκευάζεται η Πτολεμαΐδα 5, προτείνεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ και επίπεδων ηλιακών συλλεκτών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης νερού, αντίστοιχα, προκειμένου να συνεχίσουν οι κάτοικοι να έχουν τηλεθέρμανση.
Καλός ακούγεται ο σχεδιασμός της World Bank. Μένει να αποδειχθεί βέβαια εάν η κυβέρνηση θα μπορέσει να τον αξιοποιήσει ώστε να καταρτήσει το δικό της ολοκληρωμένο πρόγραμμα με ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα και εφικτό προϋπολογισμό ώστε να σταματήσει η μεγάλη αβεβαιότητα και καχυποψία που έχει δημιουργηθεί σε όλη την Δυτική Μακεδονία και κινδυνεύει να υποσκάψει όλο το σχέδιο απολιγνιτοποίησης πριν ακόμα ξεκινήσει.