Συνέντευξη που παραχώρησε ο Σεΐχης Αχμέντ Σαχί Γιαμανί στον Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Κέρδος στις 4/3/2003.
Σαουδάραβας πρώην υπουργός Πετρελαίου, από το 1962 έως το 1986 και άνθρωπος με τεράστια διεθνή επιρροή τη δεκαετία του '70 και του '80, ο Σεΐχης Αχμέντ Σαχί Γιαμανί είναι από τους πρωτεργάτες και εμπνευστές της πετρελαϊκής κρίσης του 1973, χρονιά που οι χώρες παραγωγής και εξαγωγής πετρελαίου αποφάσισαν να πάρουν οριστικά στα χέρια τους τον έλεγχο της τιμής και του ρυθμού παραγωγής του μαύρου χρυσού.
Στο γραφείο του στο Λονδίνο, πρόεδρος σήμερα του Κέντρου Ενεργειακών Μελετών, ο Σεΐχης Γιαμανί, 72 ετών, είναι πολύ διαφορετικός από την εικόνα του δημόσιου άνδρα που εμφάνιζε παλαιότερα. Ευγενέστατος και ομιλητικός, σε σχέση με το παρελθόν, ο Σαουδάραβας Σεΐχης διαθέτει τεράστια εμπειρία, απεχθάνεται τα πάθη και τονίζει ότι δεν γνώρισε ποτέ το μίσος.
Προσθέτει δε ότι το γεγονός ότι πριν 25 χρόνια έγινε ένα από τα πρώτα ονόματα της παγκόσμιας σκηνής δεν οφειλόταν ούτε σε υπερβολικές φιλοδοξίες, ούτε σε ενδόμυχες αποφάσεις. Συμπτώσεις και απρόοπτες εξελίξεις ήταν τα πραγματικά αίτια που έφεραν στο προσκήνιο τη σημαντική αυτή προσωπικότητα. Ας δούμε, όμως, πώς βλέπει τις σημερινές εξελίξεις ο άνθρωπος που πάντα πίστευε ότι το πετρέλαιο μπορούσε να αποτελέσει το εργαλείο για μία δικαιότερη παγκόσμια κατανομή του πλούτου.
- Κατά την εκτίμησή σας, ποια θα μπορούσε να είναι η κατάληξη μιας αμερικανοβρετανικής επίθεσης εναντίον του Ιράκ και του καθεστώτος του;
Τρία είναι τα πιθανά σενάρια και αρχίζω από το χειρότερο. Ο Σαντάμ Χουσεΐν καταστρέφει τις πετρελαϊκές του εγκαταστάσεις και με πυραύλους διαλύει τα διυλιστήρια του Κουβέιτ και τη Σαουδική Αραβία. Χιλιάδες άνθρωποι σκοτώνονται και στον αραβικό κόσμο δημιουργείται τεράστια αναταραχή. Η παραγωγή πετρελαίου πλήττεται άμεσα και η τιμή του βαρελιού εκτινάσσεται στα 100 δολάρια. Καμία βιομηχανία δεν μπορεί να αντέξει αυτή την τιμή. Συνεπώς, ξεσπά οξύτατη παγκόσμια οικονομική κρίση.
- Το σενάριο αυτό δεν είναι υπερβολικό;
Δεν λέω ότι θα πραγματοποιηθεί. Πρόκειται για μία υπόθεση που κάνω, που δεν είναι διόλου εξωπραγματική. Ο Σ. Χουσεΐν έχει δηλώσει ότι αυτοί που θα τον ανατρέψουν δεν θα βρουν μία χώρα με λαό, αλλά με πέτρες. Ο άνθρωπος αυτός είναι ικανός για όλα. Και στην πτώση του μπορεί να συμπαρασύρει ολόκληρη τη χώρα του. Μπορεί να κάνει χρήση χημικών και βιολογικών όπλων. Στην καριέρα μου δεν έχω γνωρίσει πιο αδίστακτο άνθρωπο.
- Διαθέτει όμως χημικά και βιολογικά όπλα;
Δεν το γνωρίζω προσωπικά. Οι πληροφορίες μου από την Μέση Ανατολή, όμως, λένε ότι υπάρχουν κάποια υπόλοιπα στο οπλοστάσιό του.
- Δεν τον συμπαθείτε ιδιαίτερα τον Σαντάμ Χουσεΐν.
Είχα αρκετές φορές την ευκαιρία να τον συναντήσω και να διαπραγματευτώ μαζί του. Η συμπεριφορά του ήταν πάντα προκλητική, θρασύτατη, επιθετική και κατά περιπτώσεις παράλογη. Από αποκαλύψεις του τρομοκράτη Κάρλος, ο οποίος σήμερα βρίσκεται στις γαλλικές φυλακές, ο Σαντάμ εξοργίστηκε όταν έμαθε ότι οι πρωταγωνιστές της ομηροποίησης υπουργών του ΟΠΕΚ το 1975 στη Βιένη δεν με δολοφόνησαν. Αυτό και μόνο λέει πολλά.
- Θεωρείτε απίθανο οι Αμερικανοί να κάνουν έναν πόλεμο - αστραπή στο Ιράκ; Δεν είναι και αυτό ένα σενάριο;
Oχι, δεν αποκλείω αυτή την εκδοχή. Για μένα είναι το μεσαίο σενάριο. Eχει δε μεγάλες πιθανότητες να πραγματοποιηθεί. Αν ο Σαντάμ Χουσεΐν πέσει σε διάστημα μικρότερο από ένα μήνα, ναι μεν οι τιμές του πετρελαίου θα φθάσουν, πιθανότατα, μέχρι και τα 60 δολάρια το βαρέλι, αλλά αρκετά σύντομα θα κατέβουν στα φυσιολογικά επίπεδα.
- Και το ευνοϊκό σας για τις ΗΠΑ σενάριο ποιο είναι; Αυτό ενός ολιγοήμερου πολέμου;
Πράγματι, στην περίπτωση αυτή οι τιμές του πετρελαίου θα πέσουν, κάτι που επιδιώκει η Ουάσιγκτον. Στην περίπτωση αυτή, αν εγκατασταθεί στη Βαγδάτη ένα φιλικό προς τις ΗΠΑ καθεστώς, σύμφωνα με μελέτες μας η ιρακινή παραγωγή αργού θα διπλασιαστεί πολύ γρήγορα και μέσα σε σε μία δεκαετία θα μπορούσε να τριπλασιαστεί ή και να τετραπλασιαστεί. Θα υπάρξει έτσι υπερπροσφορά πετρελαίου, με τιμές περί τα 15 δολάρια το βαρέλι. Για τους δυτικούς καταναλωτές το δώρο θα είναι ανέλπιστο, αλλά για τις χώρες παραγωγούς θα πρόκειται για καταστροφή. Oσο για τον ΟΠΕΚ, θα σημαίνει το τέλος του.
- Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν ότι ο πρόεδρος Μπους ναι μεν θέλει να ξεφορτωθεί τον Σαντάμ Χουσεΐν, αλλά απώτερος στόχος του είναι να περιθωριοποιήσει την Σαουδική Αραβία και να ελαχιστοποιήσει την συμβολή της στις αμερικανικές προμήθειες πετρελαίου. Πόσο έγκυρη είναι αυτή η άποψη;
Βρίσκεται πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να μειώσουν σταδιακά τις εισαγωγές τους πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή και, μέχρι το 2007, να τις μηδενίσουν. Είναι δε σαφές ότι θέλουν να απεξαρτηθούν από τις σαουδαραβικές εξαγωγές. Ποντάρουν στην Κασπία Θάλασσα και το πετρέλαιό της, όπως και στα αποθέματα της Ρωσίας και της Αφρικής. Από την άποψη αυτή, το Ιράκ έχει μεγάλη ενεργειακή σημασία για τις ΗΠΑ, γιατί τα πετρελαϊκά του αποθέματα εκτιμώνται σε 120 δισεκατομμύρια βαρέλια. Πρόκειται δε για πετρέλαιο καλής ποιότητας και εύκολης άντλησης. Η παραγωγή του θα βοηθήσει τις ΗΠΑ να δημιουργήσουν και νέους δρόμους μεταφοράς αυτού του πετρελαίου, πολιτικά ασφαλέστερους από τους σημερινούς. Μεγάλο ρόλο θα παίξουν έτσι η Μεσόγειος, η Τουρκία και πιθανότατα το Ισραήλ. Προβλέπω δε ότι και η Συρία θα έλθει γι’ αυτό το λόγο πιο κοντά στη Δύση. Eχει κάθε λόγο να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ και τις νέες επιλογές τους.
- Κάτι τέτοιο δεν ισχύει και για την Ελλάδα;
Ασφαλώς, γιατί είναι σημαντική μεσογειακή χώρα και σίγουρα θα αποκαταστήσει καλές σχέσεις και με την Τουρκία.
- Αναπόφευκτος λοιπόν ο πόλεμος;
Ναι, εκτός και αν ο πρόεδρος Μπους διαπιστώσει ότι θα μπορούσε να του κοστίσει την επανεκλογή του, πράγμα όμως απίθανο με βάση τα σημερινά πολιτικά δεδομένα στις ΗΠΑ.